مترجم: رضا سادات

چالش بمبگذاران زن

در حالی که روند ناآرامی‌های عراق طی ماه‌های اخیر سیر نزولی داشته بمبگذاری‌های پیاپی توسط عوامل انتحاری زن در استان دیاله عراق به یکی از دغدغه‌های جدی مقامات این کشور و فرماندهان ارشد ارتش آمریکا تبدیل شده است.

کد خبر: ۲۱۶۵۲۷

به اعتقاد مقامات دو طرف دلیل روی‌ آوردن به این استراتژی تلاش گروه‌های شورشی برای معکوس کردن شرایط امنیتی دیاله و تاثیر‌گذاری بر مذاکرات جاری بین بغداد و واشنگتن بر سر توافقنامه امنیتی است. این دیدگاه هفته گذشته و زمانی که بمبگذار انتحاری 13ساله‌ای خود را در برابر پست ایست‌ و بازرسی پلیس عراق مقابل بیمارستانی در بعقوبه منفجر کرد و علاوه بر خودش، چهار نیروی امنیتی را به کام مرگ فرستاد، قوت گرفت.

با اقدام انتحاری این دختر نوجوان شمار بمبگذاران زنی که طی 18 ماه گذشته در این استان واقع در 60 کیلومتری شمال بغداد دست به عملیات انتحاری زده‌اند به 27نفر رسید. این حملات موجب شده استراتژیست‌های ارتش آمریکا همراه فرماندهان ارشد نیروهای امنیتی عراق درصدد بازبینی برنامه‌های در نظر گرفته شده برای استقرار نظم و امنیت در دیاله برآیند که افزایش نظارت بر تردد زنان در پست‌های ایست‌وبازرسی از اولین تبعات بازنگری در این برنامه‌ها خواهد بود.

در این حمله چهار عضو پیشین گروه‌های شورشی عراق که پس از تشکیل شوراهای بیداری با اجرای برنامه جذب اعضای جدا شده گروه‌های شورشی به بدنه نیروهای امنیتی در قالب برنامه <فرزندان عراق» به عضویت پلیس عراق درآمده بودند، جان باختند. باقیمانده گروه‌های شورشی طی ماه‌های اخیر هدف قرار دادن اعضای بریده از خود را در دستور کار‌شان قرار داده‌‌اند. در حالی که اکثر مناطق عراق طی ماه‌های اخیر شاهد کاهش ناآرامی‌ها بوده دیاله در نقطه مقابل به یکی از پرحادثه‌ترین استان‌های این کشور تبدیل شده است که حاضر به تبعیت از این قاعده کلی نیست. مقامات امنیتی دیاله و فرماندهان ارشد نیروی پلیس و ارتش عراق سه‌شنبه و چهارشنبه هفته گذشته نشستی را در بغداد برگزار کرده و راه‌های توقف روند به خدمت گرفتن زنان توسط گروه‌های شورشی برای انجام حملات انتحاری را مورد بحث و بررسی قرار دادند.

از اواسط سال 2007 تاکنون در مجموع 21 بمبگذار انتحاری زن که همگی‌شان از اهالی دیاله بوده‌اند با دور زدن تمهیدات امنیت گسترده‌ای که از حدود یکسال و نیم قبل برای ارتقاء امنیت عراق در نظر گرفته شده است خود را به اهداف مورد نظرشان رسانده‌اند که این حجم از عملیات توسط زنان در تمامی سال‌های پس از اشغال عراق در مارس سال 2003 میلادی بی‌سابقه بوده است.

بر این تعداد باید عامل انتحاری 4 زن که قبل از انجام عملیات دستگیر شده و یکی دیگر که خود را تسلیم نیروهای امنیتی کرد را هم باید افزود. به اعتقاد مقامات عراقی این بمبگذاران زن به تحریک 3 روحانی سنی وابسته به القاعده به انجام عملیات انتحاری ترغیب می‌شوند. دیاله که در دوران زمامداری صدام حسین، دیکتاتور معدوم عراق پایگاه حمایت از حزب بعث بود پس از اجرای طرح افزایش نیروی ارتش آمریکا در عراق به بهشت امنی برای شورشیان فراری تبدیل شد که پس از ترک پناهگاه‌های خود در سایر استان‌های سنی‌نشین راهی دیاله شده‌ بودند.

خدیجه اسد، از فعالان حقوق بشر دیاله که مشاور دولت در امور زنان است از همراهی روحانیون سنی همگرا با گروه‌های تروریستی برای جذب زنان و استفاده از آن‌ها به عنوان عوامل انتحاری خبر می‌دهد. به گفته او روحانیون افراطی محلی به علاوه آنانی که از سایر مناطق عراق به دیاله آمده‌اند زنانی که همسران و فرزندان‌شان در زد و خوردهای مسلحانه با نیروهای ائتلاف یا ارتش عراق کشته شده‌اند را شناسایی کرده و به گروه‌های شورشی معرفی می‌کنند. در ارزیابی اطلاعاتی که برای دولت عراق تهیه شده گروه‌های شورشی علاوه بر این با شناسایی زنان و دختران جوانی که دچار مشکلات خانوادگی هستند آنان را به مشارکت در حملات انتحاری ترغیب می‌کنند. به ظاهر عوامل انتحاری نوجوان که طی ماه‌های اخیر به جدی‌ترین مشکل امنیتی عراق تبدیل شده‌اند توسط یک گروه افراطی مذهبی تربیت شده‌اند که آنان را پس از جدا کردن از خانواده‌هایشان تحت آموزش‌‌های لازم قرار می‌‌دهند.

براساس این گزارش گروه‌‌های شورشی از آنجا دیاله را به عنوان مامن و پایگاه احساس خود انتخاب کرده‌اند که این استان مملو از روحانیون سنی وفادار به صدام است که پس از سقوط حاکمیت بعث جایگاه اهمیت خود را در ساختار سیاسی و مذهبی عراق از دست دادند. اسد می‌گوید: تا سال 2006 میلادی همه بمبگذاران انتحاری مرد بودند اما با تمرکز نیروهای امنیتی بر عوامل انتخاری مرد، سازمان دهندگان این حملات بر استراتژی جدیدی مبتنی بر استفاده از زنان برای حملات انتحاری روی آوردند. وی می‌افزاید: دولت طی ماه‌های اخیر با اعزام گروه‌های تحقیق به دیاله به دنبال یافتن خاستگاه تحولات امنیتی در این استان بوده است. لااقل یک مورد برای دستگاه‌های امنیتی عراق کاملا مشهود است و آن تمرکز توان گروه‌های شورشی بر دیاله است. این گروه‌ها به دیاله به مثابه نقطه آغاز دیگری برای تشدید حملات علیه نیروهای خارجی می‌نگرند. با این حال دولت عراق و فرمانده‌هان ارتش آمریکا برای آن که بتوانند به مقابله با این چالش بروند باید قبل از هر چیز بدانند چه تحولاتی در دیاله در حال وقوع است. در گزارش‌های محرمانه اطلاعاتی به عنوان مثال به یک چهره مذهبی خارجی که احتمالا تبعه عربستان‌سعودی یا سوریه است،‌ اشاره شده که طی یک دوره 6 هفته‌ای حد فاصل ماه‌های دسامبر 2007 و ژانویه 2008 ده‌ها دختر نوجوان حدودا 13 ساله را به عقد خود و تعدادی از نزدیکانش در آورده است.

به ظاهر این عده پس از دوران زناشویی کوتاهی اقدام به جدایی از همسران نوجوان خود می‌کنند. این مساله به قدری به این دختران نوجوان و خانواده‌هایشان که اغلب جزو ضعیف‌ترین قشر‌های جامعه هستند،‌ لطمه وارد می‌آورد که آنان را به طعمه‌ای سهل و آسان برای القاعده تبدیل می‌کند.

سمیر الموسوی، از اعضای پارلمان عراق و رئیس کمیسیون زنان و کودکان به فتوای یکی از روحانیون اهل سنت عراقی نزدیک به نیروهای آمریکایی اشاره می‌کند که انجام عملیات انتحاری را مغایر شرع اسلام دانسته است. به اعتقاد موسوی این فتوا موجب شد القاعده که با کاهش درخور توجه داوطلبان مرد برای انجام عملیات انتحاری مواجه شده بود نگاه خود را به عاملان زن بدوزد.

القاعده اخیرا در یکی از وب سایت‌های خود اعلام کرده بود با نزدیک شدن زمان انقضای مجوز سازمان ملل برای حضور نیروهای خارجی در عراق بر حملات خود علیه نیروهای اشغالگر‌ و ارتش عراق خواهد افزود. این در حالی است که به نظر می‌رسد دولت عراق و آمریکایی‌ها هنوز نتوانسته‌اند به توافقی جامع در مورد توافق‌نامه امنیتی بغداد ‌ واشنگتن برسند.