المپیک و خرافه‌پرستی‌

دولت پکن چه بخواهد چه نخواهد خرافه‌پرستی در عمق ذهن و روح چینی‌ها ریشه دوانیده است. جیا جلوان، از کازشناسان چینی علوم اجتماعی می‌گوید: انتخاب این زمان خاص برای آغاز رسمی المپیک 2008 به آن معنا نیست که دولت هم به چنین خرافاتی اعتقاد دارد. به هر حال آنها باید زمانی را برای شروع مسابقات در نظر می‌گرفتند پس چه دلیلی داشت به عقاید مردم احترام نگذارند؟ او با اشاره به این که موضع‌گیری در قبال باورهای مردم آن هم در سایه بلای طبیعی اخیر در استان سیچوان می‌توانست پرمخاطره باشد، می‌افزاید: همه در چین 8 را عددی خوش‌یمن می‌پندارند.

به همان اندازه که باور به خوش‌یمنی و بدیمنی اعداد در بین چینی‌ها متداول است از نظر آن‌ها وقوع بلایای طبیعی به معنای به دردسر افتادن حاکمان است. ریشه این اعتقاد به 3 هزار سال پیش و زمانی بازمی‌گردد. پادشاهی که اولین خاندان سلطنتی شناخته شده چین را ساقط کرد طغیان خود را با این ادعا که حاکمان قبلی عملکرد ضعیفی داشتند و ناتوانی آن‌ها عامل وقوع بلایای طبیعی متعدد بود، توجیه کرد.

آنچنان که دان پرایس، استاد تاریخ چین در دانشگاه کالیفرنیا توضیح می‌دهد بر این اساس تنها حاکمان خوب می‌توانند بین انسان و طبیعت نوعی موازنه برقرار کنند.

اگر حاکمی به این وظیفه به درستی عمل نکند موازنه بین انسان و طبیعت به هم می‌خورد و وقوع پدیده‌هایی چون سیل، زمین‌لرزه و خشکسالی سرآغاز ساقط شدن آن حاکمیت خواهد بود.

این دیدگاه به نوعی ایدئولوژی توده‌ چینی‌ها تا قبل از قرن نوزدهم بود. اگرچه با تسلط یافتن کمونیست‌ها بر چین اقدامات فرهنگی گسترده‌ای برای زدودن خرافات از فرهنگ چین آغاز شد اما این باورها به بخشی لاینفک از فرهنگ چینی‌ها تبدیل شده بود. وقتی زلزله‌ای شدید در سال 1976 میلاید شهر تانگشان را با خاک یکسان کرد و نزدیک به 250 هزار نفر را به کام مرگ فرستاد باور عمومی این پدیده را به مرگ مائو زه‌تونگ که 6 هفته پس از آن چشم از جهان فروبست، نسبت داد.

اعداد مقدس‌

فرهنگ سنتی چین مملو از نمادگرایی است. به عنوان مثال مردم در روز تولد خود رشته‌های دراز ماکارونی را می‌خورند تا عمرشان طولانی شود.

اعداد و تاریخ‌هایی که به هم شباهت داشته باشند جذابیت خاصی برای چینی‌ها دارند. روز 18 سپتامبر برای شروع کار و کسب جدید زمان مناسبی تلقی می‌شود چراکه عبارتی که در زبان چینی برای این تاریخ وجود دارد شبیه عبارتی که به معنای «سریع پولدار شدن»‌ است، ادا می‌شود.

8 آگوست یکی از روزهای میمون نزد چینی‌هاست و چینی‌ها به همین دلیل از همان ابتدا بر آغاز رسمی المپیکی در این روز اصرار داشتتند. بیمارستان‌های چین می‌گویند انتظار تولد کودکان زیادی را مقارن با آن روز که برای چینی‌ها به لحاظ غرور و اعتبار ملی اهمیت زیادی را دارد، می‌کشند و برخی مادران برای آن که دقیقا در آن روز صاحب فرزند شوند حتی عمل سزارین را پیش‌بینی کرده‌اند.

برگزار‌کنندگان المپیک بی‌شک وقتی در حال برنامه‌ریزی برای تعین زمان دقیق شروع رسمی المپیک بودند اهمیت عدد 8 نزد چینی‌ها را مدنظر داشته‌اند. طی هفته‌های اخیر سایت‌های چینی مملو از گمانه‌زنی پیرامون مغلوب شدن خوش‌یمنی عدد 8 در برابر نحسی عدد 5 و مصیبت‌هایی بودندکه مردم چینی طی ماه‌های اخیر پشت سر گذاشته‌اند.

مناطق جنوبی چین طی سال‌جاری شاهد بارش بیشترین میزان برف طی 50 سال اخیر بودند. بیشترین میزان بارش در روز 25 ژانویه یا 25/1 بود. کافی است اعداد یک را با 2 و 5 جمع کنید تا به عدد 8 برسید. روز آغاز شورش‌ها در تبت 14 مارس یا 14/3 بود و زلزله سیچوان در روز 12 می یا 12/5 به وقوع پیوست که جمع اعدادشان نتیجه مشابهی به دست می‌‌دهد. زلزله دقیقا 88 روز قبل از آغاز بازی‌های المپیک به وقوع پیوست.

با این حال کم نیستند کسانی که اعتقاد دارند این بار عدد 8 بر خلاف گذشته به نماد بدیمنی تبدیل شده است. این عده از تسلط نحسی 5 بر خوش‌یمنی 8 می‌گویند. نماد المپیک پکن علاوه بر 5 حلقه متعارف بازی‌ها 5 سمبل منطقه‌ای چین است. اولی پاندایی است که بومی استان سیچوان است. دومی گوزنی که فقط در تبت زندگی می‌کند. سومی مشعلی در دست دارد که به اعتقاد بدگمان‌ها نماد آبروریزی روند حمل مشعل المپیک به چین است. دیگری بادبادکی دست در دست دارد در حالی که بادبادک نماد استان شندونگ است، جایی که آوریل امسال شاهد بدترین سانحه برخورد قطارها در تاریخ چین بود. پنجمین نماد که ماهی است می‌تواند چه چیزی را تداعی کند؟ وقوع سیل که به آوارگی 5/1 میلیون تن در جنوب چین منجر شد.

جنگ با خرافات‌

دولت اشاعه چنین خرافاتی را بر نمی‌‌تابد. نهادهای قضایی در تلاش بوده‌‌اند سایت‌هایی را که سعی دارند ایده بدیمنی المپیک را به مردم القا کنند از فعالیت بازداشته و مسدود کنند اگر چه با مسدود یک سایت دو سایت دیگر مثل قارچ سر بر آورده و شروع به فعالیت می‌کنند.

در تیان‌جین، بندری مدرن به فاصله 120 کیلومتری شرق پکن ایستگاه تلویزیونی محلی هفته گذشته شخصی که کارشناس امور ماورالطبیعه معرفی شد را به برنامه‌ای زنده دعوت کرد تا از او در مورد شایعات بخش شده در شهر پیرامون تاثیر بلایایی که کشور را احاطه کرده بر کودکان تیان جین‌سوال کند.

مردم این شهر برای دور کردن بدی‌ها و بلایا به سنت قدیمی اسپند دود کردن روی آورده‌اند. علاوه بر آن کمپوت هلو در این شهر بازار خوبی یافته چون در زمان ماندرین کلمه «تائو» به معنای هلو بسیار نزدیک به کلمه‌ای تلفظ می‌شود که به معنای «گریز از بلایا» است. این به آن معناست که کودکان در صورتی که هلو بخورند شانس بیشتری برای فرار از نیروهای اهریمنی مافوق طبیعی خواهند داشت.

چین ژونگلین، استاد علوم سیاسی دانشگاه تیان‌جین می‌گوید: همه الزاما به این خرافات باور ندارند اما والدین ترجیح می‌دهند پول خرج کنند تا آرامش خیال بخرند. او می‌افزاید: آنها به دنبال امنیت روانی آن هم در کشوری هستند که هر روز شاهد تحولاتی سریع است.

نخبگان از توجه مردم به نشانه‌های خیال‌پردازانه و اتکا به خوش‌یمنی و بدیمنی در انجام هر کار ابراز ناخرسندی می‌کنند اما بسیاری با پروفسور جیا که می‌گوید تنها راه مبارزه با خرافه‌گرایی گسترش  دانش عمومی و ارتقا سطح فرهنگی مردم است، هم‌عقیده‌اند.

منبع: تایم‌