کلیه‌ها زیر فشار سنگ‌

دکتر ایرج خسرونیا، رئیس انجمن متخصصان داخلی به «جام‌جم» می‌گوید: از نظر پراکندگی جغرافیایی نیز استان‌های غربی کشور بیشترین فراوانی موارد ابتلا به سنگ کلیه را داشتند؛ ایلام، کرمانشاه، کردستان، لرستان و همدان در گروه با بیشترین فراوانی قرار دارند.

خسرونیا می‌گوید: مصرف نمک زیاد از دیگر علت‌های شایع بروز سنگ کلیه است. مصرف نمک زیاد یکی از عوامل موثر در تشکیل انواع سنگ‌های کلیه است. همچنین گروهی از مواد غذایی مانند گوشت قرمز به دلیل افزایش اسید اوریک خون می‌توانند باعث سنگ‌سازی کلیه شوند.

به گفته او تحقیقات جدید نشان داده که سنگین بودن آب از نظر املاح تشکیلی برخلاف تصور گذشته اثر چندانی در تشکیل سنگ کلیه ندارد، اما مصرف کم آب در کنار عوامل ژنتیکی و ترشحات هورمونی در این بیماری بی‌تاثیر نیست.

رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌ها نیز در این خصوص اعلام می‌کند: از نظر ارتباط وضعیت آب با بروز سنگ کلیه، براساس اعلام جهانی ما در دنیا براساس میزان غلظت کربنات کلسیم 5 نوع آب سبک، کم سخت، نسبتا سخت، سخت و بسیار سخت داریم که در ایران اصلا آب سبک و نسبتا سخت وجود ندارد و حدود 5/88 درصد آب کشور از نوع بسیار سخت است. با این حال  تحقیق ملی که درخصوص سنگ کلیه در ایران انجام شده  ارتباطی را بین نوع آب و میزان بروز سنگ کلیه ثابت نکرده است.

براساس نتایج این تحقیق شیوع و بروز سنگ کلیه در بین مردان، شهرنشینان، افراد بی‌سواد و در فصل پاییز بیشتر است، درد پهلو و سوزش ادرار نیز مهم‌ترین علایم شناسایی آن است.

58 درصد موارد شناسایی شده سنگ کلیه در مردان و 42 درصد در زنان بوده و  دهه چهارم زندگی نیز بیشترین میزان بروز سنگ کلیه را نشان داده است. حداکثر شیوع آن در سن 41 و 42 سالگی بوده، همچنین 73 درصد مبتلایان به سنگ کلیه شهرنشین بودند و 27 درصد در روستاها زندگی می‌کردند.

سایر عوامل‌

دکتر سلطان‌زاده، اورولوژیست، عوامل شغلی را نیز یکی از علت‌های بروز سنگ کلیه اعلام می‌کند: فردی که برای اولین بار به سنگ کلیه دچار و درمان شده، هر سال 10 درصد ممکن است سنگ دوم را تشکیل دهد. به طور کلی طی 7 سال، 50 درصد افراد مبتلا به سنگ کلیه، پس از درمان، سنگ دوم را تشکیل می‌دهند.

او معتقد است: به عنوان مثال کار کردن در محیط‌های گرم به دلیل از دست رفتن آب بدن ممکن است منجر به تشکیل سنگ کلیه شود. همچنین علت‌های رژیمی از جمله موارد اکتسابی شایع در بروز سنگ کلیه هستند؛ چرا که رژیم غذایی کم‌آب، افزایش میزان سنگ‌سازی را به دنبال دارد.

این اورولوژیست با اشاره به نقش داروها در ایجاد سنگ کلیه تصریح می‌کند: عوامل دارویی از علت‌های نادر تشکیل سنگ کلیه است. برخی از داروها می‌توانند باعث تولید همان نوع سنگ شوند. به عنوان مثال داروی تریام‌‌ترین می‌تواند سنگ تریام‌ترین ایجاد کند. همچنین گروهی از داروها، باعث کاهش تولید مواد ضد سنگ در بدن شده و به این ترتیب سنگ کلیه را ایجاد می‌کنند.

به طور کلی عواملی که باعث افزایش غلظت ادرار و رسوب در کلیه شوند در ایجاد سنگ کلیه موثرند.

درمان سنگ‌ها

دکتر سلطان‌زاده با بیان این که پس از تشکیل سنگ کلیه، به منظور دفع آن باید تولید ادرار افزایش یابد، می‌گوید: آب ترب و ماءالشعیر تولید ادرار را زیاد می‌کنند. این در حالی است که نباید در مصرف ماءالشعیر به دلیل املاح و نمک فراوان، زیاده‌روی شود. به طور کلی مصرف ماءالشعیر می‌تواند در مراحل حاد دفع سنگ کلیه، موثر باشد.

وی درمان سنگ‌های کلیه را بستگی به اندازه، جنس و محل سنگ می‌داند: سنگی که انسدادی در طول کلیه ایجاد نکرده و عفونت را به دنبال نداشته ممکن است فقط تحت نظر قرار گیرد و درمان خاصی برای آن به کار گرفته نشود. در این مورد تنها مصرف مایعات زیاد و ورزش به منظور حرکت سنگ تجویز می‌شود.

شکستن سنگ‌ها

گروهی از سنگ‌های کلیه باعث آسیب به کلیه و انسداد در طول کلیه شده که باید سریع درمان شوند. گروهی از سنگ‌شکن‌ها خارج اندامی بوده و توانایی شکستن سنگ در کلیه را دارند. گروه دیگری از سنگ‌شکن‌ها از طریق سیستم ادرار وارد کلیه شده و سنگ را در کلیه می‌شکنند.

‌در صورتی که روش‌های فوق برای درمان سنگ کلیه در یک فرد قابل اجرا نباشد، درمان‌های جراحی به کار گرفته می‌شود. به این ترتیب که سنگ از طریق اشعه در کلیه ردیابی شده و به وسیله‌ سوراخی کوچک سنگ‌شکن را مستقیم روی سنگ وارد کرده، سنگ را می‌شکنند و تکه‌تکه خارج می‌کنند. در حال حاضر 5 درصد کل سنگ‌های ادراری نیاز به عمل جراحی باز دارند و در بیشتر موارد درمان‌های فوق به کار گرفته می‌شود.

اغلب علایم سنگ کلیه به صورت حاد بروز می‌کند و پس از مدتی برطرف می‌شود، بسیاری از بیماران مبتلا به سنگ کلیه پس از مرتفع شدن علایم بیماری، دیگر برای ادامه درمان مراجعه نمی‌کنند و در اغلب مواقع بی‌توجهی به ادامه درمان و مراقبت‌های پیشگیرانه موجب بروز بیماری‌های کلیه، عفونت‌های مزمن و مسائل دیگر می‌شود بنابراین شناخت عمومی در مورد عوامل بروز سنگ و روش‌های پیشگیری از آن در جامعه ضروری است.