وسواس فکری - عملی چیست؟

وسواس فکری - عملی بیماری است که در آن فرد افکاری ناخواسته داشته باشد و اعمالی را بارها و بارها تکرار می‌کند. همه ما در زندگی عادی خود، عادت‌های بخصوصی داریم، مثل مسواک زدن دندان‌ها پیش از خواب، اما افرادی که مبتلا به وسواس هستند، عادات رفتاری ای دارند که سد راه زندگی روزانه‌شان است. بیشتر افراد مبتلا، خود می‌دانند که افکار و اعمالشان بی‌معنا و غیرضروری است اما قادر به نادیده گرفتن آن یا خودداری از انجام آن نیستند.

کد خبر: ۱۷۱۶۴۱

وسواس فکری چیست؟ وسواس فکری شامل ایده‌ها، نظرات و انگیزه‌هایی است که مدام به ذهن فرد هجوم می‌آورد، فردی که مبتلا به این روان‌رنجوری است، به هیچ عنوان دوست ندارد چنین افکاری داشته باشد و آنها را آزاردهنده می‌داند، اما قادر به کنترل آنها نیست. گاهی اوقات این افکار هرازگاهی به سراغ فرد می‌آیند و گاهی اوقات ذهن او را به طور کامل اشغال می‌کنند.

وسواس عملی چیست؟ افکار وسواسی فرد را مضطرب و هراسان می‌کند. این افراد می‌کوشند با انجام اعمالی بخصوص بنا بر قانونی که برای خود می‌سازند، از شر این افکار خلاص شوند. این رفتارها وسواس عملی نامیده می‌شود. برای مثال فرد مبتلا ممکن است افکار وسواسی در خصوص ترس از میکروب داشته باشد، از این رو پس از رفتن به توالت، دست‌های خود را بارها و بارها می‌شوید. انجام این اعمال باعث می‌شود این افکار به طور موقت از فرد دور شوند، اما وقتی این اضطراب و ترس باز می‌گردد، کار فرد مبتلا دوباره از نو آغاز می‌شود.

برخی وسواس‌های فکری متداول‌

ترس از میکروب و کثیفی‌

اهمیت دادن زیاد به نظم، دقت و درستی‌

نگرانی از این که کاری بخوبی انجام نشده باشد، حتی وقتی فرد می‌داند که این مساله صحت ندارد.

ترس از افکار شیطانی و گناهکارانه‌

فکر کردن تمام مدت درباره یک صدا، تصویر، کلمه یا عدد بخصوص‌

نیاز به اطمینان مجدد

ترس از صدمه زدن به یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستان‌

برخی وسواس‌های عملی متداول‌

شستن و تمیز کردن، مثل شستن دست‌‌ها، دوش گرفتن یا مسواک زدن مداوم‌

چک کردن مداوم قفل در و پنجره برای اطمینان یافتن از این که قفل هستند یا نه‌

تکرار یک عمل، مثل رفتن و آمدن مداوم، نشستن و یا پا شدن یا دست زدن به یک چیز بویژه برای دفعات زیاد

منظم و مرتب کردن چیزها به طرف معین‌

اعدادی را مداوم حساب کردن‌

نگاه داشتن روزنامه‌ها، ایمیل‌ها یا چیزهایی که دیگر مورد نیاز نیست.

دائم به دنبال تصدیق و تایید دیگران بودن‌

میزان شیوع بیماری‌

سال‌های متمادی، وسواس یا روان‌رنجوری بیماری بسیار نادر بود. تعداد دقیق افراد مبتلا به آن پنهان نگاه داشته می‌شد؛ چراکه مردم از روی خجالت، مشکل خود را با کسی مطرح نمی‌کردند. تحقیقات اخیر نشان داده است حدود 3 میلیون نفر امریکایی‌ها بین سنین 18 تا 54 سال ممکن است در طول زندگی خود دچار این بیماری شوند. این بیماری، مردان و زنان را به میزان مساوی مبتلا می‌کند.

علل بیماری‌

کسی تا به حال علت روشن و آشکاری برای ابتلا به وسواس فکری عملی پیدا نکرده است. برخی تحقیقات ثابت کرده است که احتمالا بعضی مواد شیمیایی موجود در مغز که سیروتونین خوانده می‌شوند، از انجام کاری به طور مکرر از سوی فرد، جلوگیری به عمل می‌آورد. فرد مبتلا به این روان‌رنجوری ممکن است میزان کافی سیروتونین در مغز نداشته باشد. بعضی از این بیماران با استفاده از داروهایی که میزان سیروتونین را در مغز افزایش می‌دهد، تقریبا بهبود می‌یابند.

افراد مبتلا به وسواس معمولا مبتلا به دیگر اضطراب‌ها مثل فوبیا (ترس بی‌پایه و اساس)‌ مثل ترس از عنکبوت یا ترس از پرواز کردن و یا حملات وحشت‌زدگی نیز می‌باشند. این افراد همچنین ممکن است مبتلا به افسردگی، اختلال تغذیه و اختلال در یادگیری باشند.

داشتن یک یا دو مورد از این بیماری‌ها باعث دشوارترشدن تشخیص و درمان می‌شود. از این رو، بهتر است درخصوص هر علائمی که در خود مشاهده می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید، حتی اگر آن اختلال باعث خجالت شود.

طریقه درمان‌

برای درمان وسواس فکری عملی، داروهای زیادی موجود است. بعضی از این داروها می‌توانند عوارض جانبی مثل خشکی‌دهان، حالت تهوع و خواب‌آلودگی داشته باشد. گاهی اوقات روی عملکرد جنسی فرد نیز موثر است. تحت راهنمایی‌های یک متخصص درمانی خوب، رفتار درمانی نیز برای مداوای وسواس انجام می‌گیرد. در رفتار درمانی افراد مبتلا با موقعیت‌هایی روبه‌رو می‌شوند که اضطراب و وسواس فکری آنها را افزایش می‌دهد.

سپس پزشک آنها را تشویق می‌کند تا دست به آن اعمال وسواسی نزنند و احساسات عصبی خود را کنترل کنند.
مثلا کسی که وسواس فکری درباره میکروب و کثیفی دارد، ترغیب می‌شود تا از یک دستشویی عمومی استفاده کند و دست‌های خود را فقط یک مرتبه بشوید. برای استفاده از این روش، فرد مبتلا باید قادر باشد میزان بالای اضطراب تحمیل شده به او را تحمل کند. در طول زمان، رفتار درمانی باعث از میان رفتن علائم این بیماری خواهد شد.