جنگ طلبی اتمی
پس ازسه دهه توقف،رئیس‌جمهور ایالات متحده بالحنی جنگ‌طلبانه دستورازسرگیری آزمایش‌های هسته‌ای راصادرکرد؛ تصمیمی که نه‌تنها سایه جنگ سرد را دوباره برجهان انداخته،بلکه چهره واقعی واشنگتن درپرونده هسته‌ای ایران را نیز عریان کرده است. دستور دونالد ترامپ برای احیای آزمایش‌های اتمی، در کنار کارزار همیشگی او علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران،نمونه‌ای آشکارازاستاندارد دوگانه آمریکا درسیاست عدم اشاعه است؛سیاستی که بیش ازهرچیز،ابزار سلطه و فشار بر کشورهای مستقل به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران به‌شمار می‌رود.
از نیومکزیکو تا بوسان بازگشت به نقطه آغاز
ترامپ در پستی غیرمنتظره در پلتفرم «تروث سوشال» اعلام کرد که به «وزارت جنگ» دستور داده است آزمایش تسلیحات هسته‌ای را «برمبنای برابر»بادیگر قدرت‌های هسته‌ای از سر گیرد. او مدعی شد: «به دلیل برنامه‌های آزمایشی دیگر کشورها، به وزارت جنگ دستور داده‌ام آزمایش تسلیحات هسته‌ای ما را برمبنای برابر آغاز کند.این فرآیند بلافاصله آغاز خواهد شد.» دستور او تنها چند دقیقه پیش از دیدار با شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در بوسان کره‌جنوبی منتشر شد؛ حرکتی که از نگاه تحلیلگران، نمایشی از تهدید همزمان مسکو و پکن در آستانه رقابت ژئوپلیتیکی جدید است.
این نخستین بار پس ازسال۱۹۹۲است که واشنگتن رسمابه سوی ازسرگیری آزمایش‌های هسته‌ای حرکت می‌کند. کشوری که در سال ۱۹۴۵ با آزمایش نخستین بمب در صحرای نیومکزیکو، عصر هسته‌ای را آغاز کرد و چند هفته بعد با بمباران هیروشیما و ناگازاکی، جهان را با وحشت واقعی این فناوری آشنا ساخت.اکنون ترامپ که به‌تازگی نام وزارت دفاع آمریکا را به وزارت جنگ تغییر داده است تا چهره واقعی آمریکا نزد افکار عمومی جهان به‌خوبی شناخته شود در مسیر تساعد تنش با کشورهای اتمی جهان گام برداشته.
بهانه امنیت، نقشه بازدارندگی
ترامپ ادعا می‌کند این تصمیم واکنشی به گسترش زرادخانه چین و روسیه است. گزارش‌های موسسات آمریکایی مانند مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) مدعی‌اند که چین زرادخانه خود را از ۳۰۰کلاهک در سال ۲۰۲۰ به حدود ۶۰۰ در سال ۲۰۲۵ رسانده و احتمالا تا ۲۰۳۰ به بیش از ۱۰۰۰ خواهد رساند.اما ناظران مستقل این ادعا را پوششی برای یک تصمیم سیاسی و نمادین می‌دانند. تصمیمی که با هدف بازسازی قدرت بازدارندگی و بازگرداندن آمریکا به مرکز معادلات هسته‌ای جهانی اتخاذ شده است.در واقع، آنچه واشنگتن به‌عنوان «بازدارندگی برابر» توصیف می‌کند، احیای منطق هژمونی در قالب تهدید اتمی است؛ منطق قدیمی جنگ سرد که امروز در قالب جدیدی از ملی‌گرایی نظامی آمریکایی بازتولید می‌شود.
استاندارد دوگانه؛ بمب برای ما، تحریم برای شما
آمریکا در حالی آزمایش‌های اتمی خود را از سر می‌گیرد که تاکنون معاهده جامع منع آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) را نیز تصویب نکرده است. با این حال، همین کشور، به‌صورت مستمر از این معاهده برای فشار بر دیگر کشورها به‌ویژه ایران بهره می‌گیرد. در مقابل، جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است بلکه تمامی فعالیت‌هایش تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام می‌شود؛ موضوعی که بارها در گزارش‌های رسمی آژانس تأیید شده است. با این وجود، واشنگتن و متحدان اروپایی‌اش برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی برای صلح جهانی معرفی می‌کنند و از هر ابزار سیاسی و رسانه‌ای برای مشروعیت‌زدایی از آن بهره می‌برند. این همان نقش دیرینه واشگتن در نظام بین‌الملل آمریکامحور است که آمریکا می‌تواند به طور همزمان قاضی و متهم باشد؛ به بیان دیگر آمریکا خود قانون را می‌نویسد، خود آن را نقض می‌کند و سپس دیگران را به خاطر رعایت نکردن همان قانون مجازات می‌کند.
واشنگتن بزرگ‌ترین خطر اشاعه در جهان
ساعاتی پس از دستور ترامپ، سید عباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان، با پیامی تند به این اقدام واکنش نشان داد. او در بخشی از سخنانش تأکید کرد: «با تغییر نام وزارت دفاع خود به وزارت جنگ، زورگوی مجهز به سلاح هسته‌ای، دوباره آزمایش سلاح‌های اتمی خودراازسرمی‌گیرد.همین زورگو،برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران راخطرناک جلوه می‌دهد و تهدید به انجام حملات بیشتر علیه تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ما می‌کند؛ تمام این اقدامات در نقض آشکار قوانین بین‌المللی است.» عراقچی با صراحت، ایالات متحده را«خطرناک‌ترین عامل اشاعه سلاح هسته‌ای درجهان» دانست و افزود: «اعلام از سرگیری آزمایش‌های هسته‌ای اقدامی قهقرایی و غیرمسئولانه است و تهدیدی جدی برای صلح و امنیت بین‌المللی به‌شمار می‌رود. جهان باید یکصدا ایالات متحده را به‌خاطر عادی‌سازی اشاعه چنین سلاح‌های شرورانه‌ای مسئول بشناسد.» این موضع‌گیری درواقع پژواک همان صدایی است که سال‌هاست از تهران شنیده می‌شود. صدایی که نه از موضع ضعف بلکه از موضع اخلاق، قانون و عقلانیت بین‌المللی در برابرسیاست فشار و تهدید واشنگتن ایستاده است.
تاریخ تکرار می‌شود اما این بار علیه آمریکا
تصمیم ترامپ بازتاب گسترده‌ای در جهان داشته است. نهادهای ضد‌هسته‌ای در اروپا و آسیا این اقدام را «بازگشت به دوران تاریک» خوانده‌اند. بسیاری از کارشناسان هشدار داده‌اند که آغاز مجدد آزمایش‌های هسته‌ای، می‌تواند سلسله‌ای از واکنش‌های زنجیره‌ای در میان قدرت‌های دیگر ایجاد کند و رقابت تسلیحاتی جدیدی را در قرن بیست‌ویکم رقم بزند. اما در پس این تحولات، این واقعیت تلخ نهفته است که آمریکا دیگر قادر نیست از جایگاه اخلاقی سخن بگوید. کشوری که خود اولین و تنها استفاده‌کننده از سلاح هسته‌ای در تاریخ بشر است، امروز همان مسیر را با بی‌پروایی ادامه می‌دهد و در عین حال، به کشوری مانند ایران که صرفا به دنبال فناوری صلح‌آمیز است، اتهام «تهدید» می‌زند.
واشنگتن بی‌اعتبار در جهانی چندقطبی
دستور ترامپ برای ازسرگیری آزمایش‌های هسته‌ای، بیش از آن‌که قدرت آمریکا را نشان دهد، نشانه ضعف آن در برابر تغییر موازنه جهانی است. در دوران گذار از نظم آمریکایی به نظم چندقطبی، واشنگتن برای حفظ برتری خود، به جای تکیه بر گفت‌وگو و دیپلماسی، دوباره به ابزار کهنه قدرت سخت بازگشته است. اما جهان امروز دیگر آن جهان ۱۹۴۵ نیست. ملت‌ها، افکار عمومی و حتی متحدان واشنگتن به‌خوبی می‌دانندکه بزرگ‌ترین تهدید برای صلح جهانی نه در نطنز بلکه در واشنگتن شکل گرفته است.همان‌طور که ایران هشدار داد، اگر جامعه جهانی دربرابر این رفتار خطرناک سکوت کند،«عادی‌سازی اشاعه هسته‌ای»به واقعیت جدید نظم جهانی تبدیل خواهدشد؛نظمی که آمریکادیگر قادربه حفظ آن نیست.
ترامپ در پستی غیرمنتظره در پلتفرم «تروث سوشال» اعلام کرد که به «وزارت جنگ» دستور داده است آزمایش تسلیحات هسته‌ای را «برمبنای برابر»بادیگر قدرت‌های هسته‌ای از سر گیرد. او مدعی شد: «به دلیل برنامه‌های آزمایشی دیگر کشورها، به وزارت جنگ دستور داده‌ام آزمایش تسلیحات هسته‌ای ما را برمبنای برابر آغاز کند.این فرآیند بلافاصله آغاز خواهد شد.» دستور او تنها چند دقیقه پیش از دیدار با شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در بوسان کره‌جنوبی منتشر شد؛ حرکتی که از نگاه تحلیلگران، نمایشی از تهدید همزمان مسکو و پکن در آستانه رقابت ژئوپلیتیکی جدید است.
این نخستین بار پس ازسال۱۹۹۲است که واشنگتن رسمابه سوی ازسرگیری آزمایش‌های هسته‌ای حرکت می‌کند. کشوری که در سال ۱۹۴۵ با آزمایش نخستین بمب در صحرای نیومکزیکو، عصر هسته‌ای را آغاز کرد و چند هفته بعد با بمباران هیروشیما و ناگازاکی، جهان را با وحشت واقعی این فناوری آشنا ساخت.اکنون ترامپ که به‌تازگی نام وزارت دفاع آمریکا را به وزارت جنگ تغییر داده است تا چهره واقعی آمریکا نزد افکار عمومی جهان به‌خوبی شناخته شود در مسیر تساعد تنش با کشورهای اتمی جهان گام برداشته.
بهانه امنیت، نقشه بازدارندگی
ترامپ ادعا می‌کند این تصمیم واکنشی به گسترش زرادخانه چین و روسیه است. گزارش‌های موسسات آمریکایی مانند مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) مدعی‌اند که چین زرادخانه خود را از ۳۰۰کلاهک در سال ۲۰۲۰ به حدود ۶۰۰ در سال ۲۰۲۵ رسانده و احتمالا تا ۲۰۳۰ به بیش از ۱۰۰۰ خواهد رساند.اما ناظران مستقل این ادعا را پوششی برای یک تصمیم سیاسی و نمادین می‌دانند. تصمیمی که با هدف بازسازی قدرت بازدارندگی و بازگرداندن آمریکا به مرکز معادلات هسته‌ای جهانی اتخاذ شده است.در واقع، آنچه واشنگتن به‌عنوان «بازدارندگی برابر» توصیف می‌کند، احیای منطق هژمونی در قالب تهدید اتمی است؛ منطق قدیمی جنگ سرد که امروز در قالب جدیدی از ملی‌گرایی نظامی آمریکایی بازتولید می‌شود.
استاندارد دوگانه؛ بمب برای ما، تحریم برای شما
آمریکا در حالی آزمایش‌های اتمی خود را از سر می‌گیرد که تاکنون معاهده جامع منع آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) را نیز تصویب نکرده است. با این حال، همین کشور، به‌صورت مستمر از این معاهده برای فشار بر دیگر کشورها به‌ویژه ایران بهره می‌گیرد. در مقابل، جمهوری اسلامی ایران نه‌تنها عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است بلکه تمامی فعالیت‌هایش تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام می‌شود؛ موضوعی که بارها در گزارش‌های رسمی آژانس تأیید شده است. با این وجود، واشنگتن و متحدان اروپایی‌اش برنامه هسته‌ای ایران را تهدیدی برای صلح جهانی معرفی می‌کنند و از هر ابزار سیاسی و رسانه‌ای برای مشروعیت‌زدایی از آن بهره می‌برند. این همان نقش دیرینه واشگتن در نظام بین‌الملل آمریکامحور است که آمریکا می‌تواند به طور همزمان قاضی و متهم باشد؛ به بیان دیگر آمریکا خود قانون را می‌نویسد، خود آن را نقض می‌کند و سپس دیگران را به خاطر رعایت نکردن همان قانون مجازات می‌کند.
واشنگتن بزرگ‌ترین خطر اشاعه در جهان
ساعاتی پس از دستور ترامپ، سید عباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان، با پیامی تند به این اقدام واکنش نشان داد. او در بخشی از سخنانش تأکید کرد: «با تغییر نام وزارت دفاع خود به وزارت جنگ، زورگوی مجهز به سلاح هسته‌ای، دوباره آزمایش سلاح‌های اتمی خودراازسرمی‌گیرد.همین زورگو،برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران راخطرناک جلوه می‌دهد و تهدید به انجام حملات بیشتر علیه تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ما می‌کند؛ تمام این اقدامات در نقض آشکار قوانین بین‌المللی است.» عراقچی با صراحت، ایالات متحده را«خطرناک‌ترین عامل اشاعه سلاح هسته‌ای درجهان» دانست و افزود: «اعلام از سرگیری آزمایش‌های هسته‌ای اقدامی قهقرایی و غیرمسئولانه است و تهدیدی جدی برای صلح و امنیت بین‌المللی به‌شمار می‌رود. جهان باید یکصدا ایالات متحده را به‌خاطر عادی‌سازی اشاعه چنین سلاح‌های شرورانه‌ای مسئول بشناسد.» این موضع‌گیری درواقع پژواک همان صدایی است که سال‌هاست از تهران شنیده می‌شود. صدایی که نه از موضع ضعف بلکه از موضع اخلاق، قانون و عقلانیت بین‌المللی در برابرسیاست فشار و تهدید واشنگتن ایستاده است.
تاریخ تکرار می‌شود اما این بار علیه آمریکا
تصمیم ترامپ بازتاب گسترده‌ای در جهان داشته است. نهادهای ضد‌هسته‌ای در اروپا و آسیا این اقدام را «بازگشت به دوران تاریک» خوانده‌اند. بسیاری از کارشناسان هشدار داده‌اند که آغاز مجدد آزمایش‌های هسته‌ای، می‌تواند سلسله‌ای از واکنش‌های زنجیره‌ای در میان قدرت‌های دیگر ایجاد کند و رقابت تسلیحاتی جدیدی را در قرن بیست‌ویکم رقم بزند. اما در پس این تحولات، این واقعیت تلخ نهفته است که آمریکا دیگر قادر نیست از جایگاه اخلاقی سخن بگوید. کشوری که خود اولین و تنها استفاده‌کننده از سلاح هسته‌ای در تاریخ بشر است، امروز همان مسیر را با بی‌پروایی ادامه می‌دهد و در عین حال، به کشوری مانند ایران که صرفا به دنبال فناوری صلح‌آمیز است، اتهام «تهدید» می‌زند.
واشنگتن بی‌اعتبار در جهانی چندقطبی
دستور ترامپ برای ازسرگیری آزمایش‌های هسته‌ای، بیش از آن‌که قدرت آمریکا را نشان دهد، نشانه ضعف آن در برابر تغییر موازنه جهانی است. در دوران گذار از نظم آمریکایی به نظم چندقطبی، واشنگتن برای حفظ برتری خود، به جای تکیه بر گفت‌وگو و دیپلماسی، دوباره به ابزار کهنه قدرت سخت بازگشته است. اما جهان امروز دیگر آن جهان ۱۹۴۵ نیست. ملت‌ها، افکار عمومی و حتی متحدان واشنگتن به‌خوبی می‌دانندکه بزرگ‌ترین تهدید برای صلح جهانی نه در نطنز بلکه در واشنگتن شکل گرفته است.همان‌طور که ایران هشدار داد، اگر جامعه جهانی دربرابر این رفتار خطرناک سکوت کند،«عادی‌سازی اشاعه هسته‌ای»به واقعیت جدید نظم جهانی تبدیل خواهدشد؛نظمی که آمریکادیگر قادربه حفظ آن نیست.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
نقش ویژه اهالی اندیشه، رسانه و هنر در مقابله با تهدیدات نرم
گفت و گو
مدیرعامل «بنیاد ملی پویانمایی» معتقد است فرهنگ «تولید مشترک» و توزیع مسئولیتها تنها راه توسعه بین‌المللی است
کلید ورود به بازار‌های جهانی
فریدون جنیدی معتقد است: یادگار فردوسی اثری عمیق است که نباید به شکل سطحی به آن نگاه کرد
شاهنامه تاریخ ایران است
