قصه رنج دستیاران
دستیاران پزشکی سال‌هاست که نسبت به شرایط کاری خود، اعتراض دارند و خیلی‌های‌شان ناراضی هستند؛ به‌گونه‌ای که گاهی در فضای مجازی خبر خودکشی برخی از آنها دست به دست می‌شود تا نشان دهد، این قشر از جامعه که با هزاران امید و آرزو پا به این عرصه گذاشته‌اند، نیازمند حمایت جدی هستند. خردادماه گذشته بود که معاون فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت آمار نگران‌کننده‌ای را مطرح کرد آن‌طور که او توضیح داد سال گذشته هفت دانشجو بر اثر خودکشی جان خود را از دست داده‌اند و ۸۴ نفر دیگر نیز اقدام به خودکشی کرده‌اند؛ آماری که نشان می‌دهد سلامت روان در این گروه باید بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.
نتایج بررسی‌‌های میدانی از این حکایت دارد؛ ساعات کاری بسیار، فشار روحی و روانی و سنگینی حجم کار، حقوق اندک و ناکافی و تحمیل خشونت‌های کلامی و فیزیکی تنها بخشی از مصائبی است که دستیاران پزشکی با آن روبه‌رو هستند و همین هم باعث بی‌انگیزگی و کاهش کیفیت کار آنها می‌شود.
نتایج یک تحقیق
مریم رسولیان، استاد مرکز تحقیقات سلامت روان در پژوهشکده سلامت روان اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی ایران، همراه یکی از همکاران خود در همین دانشگاه، مطالعه‌ای را طراحی کرد تا به شکل کیفی به بررسی تجربه دستیاران پزشکی در این زمینه بپردازد. آنها تلاش کردند بفهمند دستیاران چه نوع رفتارهایی را به‌عنوان احترام یا بی‌احترامی تجربه می‌کنند و این شرایط چه تأثیری بر وضعیت روانی و حرفه‌ای آنها دارد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که دستیاران پزشکی با مجموعه‌ای از رفتارهای بی‌احترامی مواجه هستند. این رفتارها شامل توهین و تحقیر، خشونت کلامی، اجبار به انجام حجم سنگین کار یا وظایف خارج از شرح شغلی و نادیده گرفتن حقوق انسانی آنها بود. تجربه چنین شرایطی، بسیاری از دستیاران را به سمت فرسودگی روانی، احساس یأس، بی‌انگیزگی و حتی مصرف داروهای روان‌پزشکی سوق داده است.
افزون بر این، نتایج مطالعات مشخص کرد که محیط کاری نامناسب تنها سلامت روان دستیاران را تهدید نمی‌کند، بلکه کیفیت کار آنها را هم کاهش می‌دهد. اصلاح ساختارهای مدیریتی و آموزشی و تقویت فرهنگ احترام در محیط‌های بالینی می‌تواند هم استرس دستیاران را کاهش دهد و هم رضایت شغلی و عملکرد حرفه‌ای آنها را بهبود بخشد. بر این اساس، وقتی احترام در محیط کاری نهادینه شود، نتیجه مستقیم آن بهبود کیفیت خدمات درمانی و افزایش اعتماد بیماران به نظام سلامت خواهد بود. علاوه بر این بی‌عدالتی آموزشی، توزیع ناعادلانه کار، فشار بیش از حد کشیک‌ها و نبود حمایت کافی از سوی اساتید و مدیران، مهم‌ترین عوامل نارضایتی دستیاران است. در بسیاری از موارد حتی مکانیسم مشخصی برای گزارش این مشکلات وجود ندارد و همین موضوع باعث افزایش ناامیدی و بی‌اعتمادی در میان آنها شده است.
شرایط دشوار کاری
دستیاران پزشکی مدت‌هاست که از وضیعت شغلی خود و بی‌توجهی مسئولان وزارت بهداشت به آنها گلایه دارند و بی‌عدالتی و همچنین فشار کاری بسیار و درآمد اندک باعث شده تا استرس و اضطراب زیادی را تحمل کنند؛ موضوعی که علیرضا سلیمی، رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در گفتوگو با جام‌جم آن را تأیید می‌کند و نسبت به وضعیت سخت و پراسترس دستیاران پزشکی کشور هشدار می‌دهد: «این دوره آموزشی نیازمند برنامه‌ریزی و حمایت ویژه فوری است که متأسفانه این مسأله مغفول مانده است.» تورم این روزها باعث شده تا اقشار مختلفی بار گرانی را به دوش بکشند؛ مسأله‌ای که دستیاران پزشکی نیز به‌دلیل دستمزدهای اندک از آن مستثنی نیستند و در خرج و مخارج خود، دچار مشکل شدهاند. چندی پیش، وزیر بهداشت از افزایش حقوق رزیدنت‌ها سخن به میان آورد: «در پی اقدامات انجام‌شده طی یک‌سال گذشته، بدهی ۹۷هزار میلیارد تومانی حوزه سلامت کاهش یافته است. همچنین، با جبران شش ماه از عقب‌ماندگی پرداخت‌های پرسنلی، در تلاشیم تا پرداخت‌ها به‌موقع انجام شود. از این ماه، با افزایش ۳۰درصدی حقوق رزیدنت‌ها و بهبود معیشت نیروهای طرحی در مناطق محروم، حمایت از تیم ملی سلامت تقویت خواهد شد.»
با وجود این، بسیاری از رزیدنت‌ها معتقدند حتی افزایش ۳۰درصدی حقوق نیز نتوانسته وضعیت آنها را بهبود بخشد. به‌گفته سلیمی، یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی که دستیاران پزشکی با آن روبه‌رو هستند، مسائل اقتصادی است. میزان حقوق دریافتی دستیاران، به‌ویژه برای افرادی که مجبور به ترک محل زندگی خود برای تحصیل شدهاند و تشکیل خانواده داده‌اند، به هیچ عنوان کفاف مخارج زندگی را نمی‌دهد. این وضعیت با نبود امکانات رفاهی اساسی مانند مسکن یا خوابگاه‌ها به‌خصوص برای متاهلان تشدید شده است. محیط بیمارستان‌ها و مراکز درمانی سرشار از استرس و نگرانی است؛ دو عاملی که باعث افزایش خشونت‌های کلامی و فیزیکی علیه رزیدنت‌ها می‌شود. سلیمی خاطرنشان می‌کند: «کار دستیاری به طور ذاتی سخت و پراسترس است و در چنین محیطی، رعایت احترام و تکریم از سوی همکاران برای تاب‌آوری از اهمیت بالایی برخوردار است.» او به لزوم حمایت جدی از دستیاران در برابر برخوردهای خشن همراهان بیمار اشاره می‌کند و می‌گوید: «اصلاح فوری قوانین در این حوزه باید در اولویت قرار گیرد و با این رفتارها مقابله و پیگیری‌های لازم انجام شود.» همچنین، تأمین امنیت و آسایش، به‌ویژه برای دستیاران خانم شاغل در بخش‌های اورژانس، از ضروریات است. دستیاران به‌واقع همکاران ما در جامعه پزشکی هستند و باید مورد حمایت قرار گیرند. در بسیاری از کشورها دستیاران تمایلی برای به پایان بردن سریع دوره ندارند که علت آن فراهم بودن شرایط رفاهی و مالی و بستر مناسب آموزش و پژوهش است.
هشدار صندلی‌های خالی
آینده شغلی مبهم و شرایط نامطلوب رزیدنت‌ها باعث شده که کمتر کسی تمایل به ورود به این عرصه داشته باشد؛ وضعیتی که نظام سلامت را با چالش‌های گوناگونی مواجه کرده است. براساس گزارش‌های وزارت بهداشت، در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۶۰۰ صندلی در دانشگاه‌های کشور خالی مانده‌اند. امروزه در رشته کلیدی نظیر بیهوشی حدود ۴۴۰ ظرفیت وجود داشت که تنها ۱۱۰ رزیدنت جذب شد و ۱۳۰ صندلی خالی از دانشجو مانده است. بیش از ۸۰ درصد صندلی‌ها در رشته طب اورژانس دانشگاه‌ها خواهان ندارد؛ به‌طور کلی در این رشته ۴۰۰ ظرفیت وجود دارد که فقط ۳۸ دانشجو در این رشته پذیرش شدند. این وضعیت در رشته‌هایی نظیر عفونی، داخلی و زنان نیز به این صورت است. رئیس انجمن بیهوشی نیز ضمن تأیید این موضوع نسبت به آن هشدار می‌دهد: «سختی دوره و درآمد ناکافی، دورنمای مبهم شغلی و آینده کاری به کاهش انگیزه و خالی ماندن صندلی‌های دستیاری منجر شده است». او هشدار می‌دهد: «در بدترین حالت، این فشارها می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری چون آسیب‌های روانی و حتی خودکشی را به همراه داشته باشد.»
نتایج یک تحقیق
مریم رسولیان، استاد مرکز تحقیقات سلامت روان در پژوهشکده سلامت روان اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی ایران، همراه یکی از همکاران خود در همین دانشگاه، مطالعه‌ای را طراحی کرد تا به شکل کیفی به بررسی تجربه دستیاران پزشکی در این زمینه بپردازد. آنها تلاش کردند بفهمند دستیاران چه نوع رفتارهایی را به‌عنوان احترام یا بی‌احترامی تجربه می‌کنند و این شرایط چه تأثیری بر وضعیت روانی و حرفه‌ای آنها دارد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که دستیاران پزشکی با مجموعه‌ای از رفتارهای بی‌احترامی مواجه هستند. این رفتارها شامل توهین و تحقیر، خشونت کلامی، اجبار به انجام حجم سنگین کار یا وظایف خارج از شرح شغلی و نادیده گرفتن حقوق انسانی آنها بود. تجربه چنین شرایطی، بسیاری از دستیاران را به سمت فرسودگی روانی، احساس یأس، بی‌انگیزگی و حتی مصرف داروهای روان‌پزشکی سوق داده است.
افزون بر این، نتایج مطالعات مشخص کرد که محیط کاری نامناسب تنها سلامت روان دستیاران را تهدید نمی‌کند، بلکه کیفیت کار آنها را هم کاهش می‌دهد. اصلاح ساختارهای مدیریتی و آموزشی و تقویت فرهنگ احترام در محیط‌های بالینی می‌تواند هم استرس دستیاران را کاهش دهد و هم رضایت شغلی و عملکرد حرفه‌ای آنها را بهبود بخشد. بر این اساس، وقتی احترام در محیط کاری نهادینه شود، نتیجه مستقیم آن بهبود کیفیت خدمات درمانی و افزایش اعتماد بیماران به نظام سلامت خواهد بود. علاوه بر این بی‌عدالتی آموزشی، توزیع ناعادلانه کار، فشار بیش از حد کشیک‌ها و نبود حمایت کافی از سوی اساتید و مدیران، مهم‌ترین عوامل نارضایتی دستیاران است. در بسیاری از موارد حتی مکانیسم مشخصی برای گزارش این مشکلات وجود ندارد و همین موضوع باعث افزایش ناامیدی و بی‌اعتمادی در میان آنها شده است.
شرایط دشوار کاری
دستیاران پزشکی مدت‌هاست که از وضیعت شغلی خود و بی‌توجهی مسئولان وزارت بهداشت به آنها گلایه دارند و بی‌عدالتی و همچنین فشار کاری بسیار و درآمد اندک باعث شده تا استرس و اضطراب زیادی را تحمل کنند؛ موضوعی که علیرضا سلیمی، رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در گفتوگو با جام‌جم آن را تأیید می‌کند و نسبت به وضعیت سخت و پراسترس دستیاران پزشکی کشور هشدار می‌دهد: «این دوره آموزشی نیازمند برنامه‌ریزی و حمایت ویژه فوری است که متأسفانه این مسأله مغفول مانده است.» تورم این روزها باعث شده تا اقشار مختلفی بار گرانی را به دوش بکشند؛ مسأله‌ای که دستیاران پزشکی نیز به‌دلیل دستمزدهای اندک از آن مستثنی نیستند و در خرج و مخارج خود، دچار مشکل شدهاند. چندی پیش، وزیر بهداشت از افزایش حقوق رزیدنت‌ها سخن به میان آورد: «در پی اقدامات انجام‌شده طی یک‌سال گذشته، بدهی ۹۷هزار میلیارد تومانی حوزه سلامت کاهش یافته است. همچنین، با جبران شش ماه از عقب‌ماندگی پرداخت‌های پرسنلی، در تلاشیم تا پرداخت‌ها به‌موقع انجام شود. از این ماه، با افزایش ۳۰درصدی حقوق رزیدنت‌ها و بهبود معیشت نیروهای طرحی در مناطق محروم، حمایت از تیم ملی سلامت تقویت خواهد شد.»
با وجود این، بسیاری از رزیدنت‌ها معتقدند حتی افزایش ۳۰درصدی حقوق نیز نتوانسته وضعیت آنها را بهبود بخشد. به‌گفته سلیمی، یکی از اصلی‌ترین چالش‌هایی که دستیاران پزشکی با آن روبه‌رو هستند، مسائل اقتصادی است. میزان حقوق دریافتی دستیاران، به‌ویژه برای افرادی که مجبور به ترک محل زندگی خود برای تحصیل شدهاند و تشکیل خانواده داده‌اند، به هیچ عنوان کفاف مخارج زندگی را نمی‌دهد. این وضعیت با نبود امکانات رفاهی اساسی مانند مسکن یا خوابگاه‌ها به‌خصوص برای متاهلان تشدید شده است. محیط بیمارستان‌ها و مراکز درمانی سرشار از استرس و نگرانی است؛ دو عاملی که باعث افزایش خشونت‌های کلامی و فیزیکی علیه رزیدنت‌ها می‌شود. سلیمی خاطرنشان می‌کند: «کار دستیاری به طور ذاتی سخت و پراسترس است و در چنین محیطی، رعایت احترام و تکریم از سوی همکاران برای تاب‌آوری از اهمیت بالایی برخوردار است.» او به لزوم حمایت جدی از دستیاران در برابر برخوردهای خشن همراهان بیمار اشاره می‌کند و می‌گوید: «اصلاح فوری قوانین در این حوزه باید در اولویت قرار گیرد و با این رفتارها مقابله و پیگیری‌های لازم انجام شود.» همچنین، تأمین امنیت و آسایش، به‌ویژه برای دستیاران خانم شاغل در بخش‌های اورژانس، از ضروریات است. دستیاران به‌واقع همکاران ما در جامعه پزشکی هستند و باید مورد حمایت قرار گیرند. در بسیاری از کشورها دستیاران تمایلی برای به پایان بردن سریع دوره ندارند که علت آن فراهم بودن شرایط رفاهی و مالی و بستر مناسب آموزش و پژوهش است.
هشدار صندلی‌های خالی
آینده شغلی مبهم و شرایط نامطلوب رزیدنت‌ها باعث شده که کمتر کسی تمایل به ورود به این عرصه داشته باشد؛ وضعیتی که نظام سلامت را با چالش‌های گوناگونی مواجه کرده است. براساس گزارش‌های وزارت بهداشت، در سال ۱۴۰۳ حدود ۱۶۰۰ صندلی در دانشگاه‌های کشور خالی مانده‌اند. امروزه در رشته کلیدی نظیر بیهوشی حدود ۴۴۰ ظرفیت وجود داشت که تنها ۱۱۰ رزیدنت جذب شد و ۱۳۰ صندلی خالی از دانشجو مانده است. بیش از ۸۰ درصد صندلی‌ها در رشته طب اورژانس دانشگاه‌ها خواهان ندارد؛ به‌طور کلی در این رشته ۴۰۰ ظرفیت وجود دارد که فقط ۳۸ دانشجو در این رشته پذیرش شدند. این وضعیت در رشته‌هایی نظیر عفونی، داخلی و زنان نیز به این صورت است. رئیس انجمن بیهوشی نیز ضمن تأیید این موضوع نسبت به آن هشدار می‌دهد: «سختی دوره و درآمد ناکافی، دورنمای مبهم شغلی و آینده کاری به کاهش انگیزه و خالی ماندن صندلی‌های دستیاری منجر شده است». او هشدار می‌دهد: «در بدترین حالت، این فشارها می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری چون آسیب‌های روانی و حتی خودکشی را به همراه داشته باشد.»
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
نقش ویژه اهالی اندیشه، رسانه و هنر در مقابله با تهدیدات نرم
گفت و گو
دکتر مرندی، تحلیلگر مسائل بین‌الملل در گفتوگو با «جام‌جم» به تشریح ظرفیت‌های دوران گذار جهانی برای کشورمان پرداخت
فرصت تاریخی عبور از تحریم
گفتوگو با بهمن نامورمطلق، استاد دانشگاه شهید بهشتی
ثبتهای مشترک در یونسکو می‌تواند به نفع ایران باشد
متین محجوب از تجربه حضور «میخوام به دنیا بیام»در مناطق محروم می گوید