شوی شرم‌الشیخ

گامی برای آتش‌بس یا نمایش سیاسی؟
نشست شرم‌الشیخ در پی مذاکرات غیرمستقیم میان حماس و رژیم‌صهیونیستی با میانجیگری مصر و قطر و نظارت آمریکا برگزار می‌شود. این نشست با هدف نهایی‌سازی توافق آتش‌بس غزه طراحی شده که شامل توقف درگیری‌ها، تبادل اسرا و ورود کمک‌های بشردوستانه به غزه است. توافق اولیه، که از ۱۷مهر ۱۴۰۴ اجرایی شده، تاکنون به عقب‌نشینی محدود نیروهای صهیونیستی، آزادی قریب‌الوقوع ۴۸ گروگان اسرائیلی در ازای بیش از ۲۵۰زندانی فلسطینی و بازگشایی گذرگاه رفح منجر شده است. علاوه‌براین، بازسازی زیرساخت‌های تخریب‌شده غزه، ازجمله شبکه‌های آب، برق، بیمارستان‌ها و جاده‌ها، از دیگر محورهای نشست است. با‌این‌حال، فقدان حضور مستقیم حماس، رژیم‌صهیونیستی و تشکیلات خودگردان فلسطین در این نشست، پرسش‌هایی درباره مشروعیت و کارایی آن ایجاد کرده است. این نشست به‌جای حل ریشه‌ای مسأله فلسطین، بیشتر بر مدیریت بحران و تثبیت وضعیت موجود تمرکز دارد. حضور رهبرانی از آمریکا، فرانسه، بریتانیا، ترکیه، قطر، عربستان‌سعودی، اردن، امارات و نمایندگان سازمان ملل و اتحادیه اروپا، نشان‌دهنده تلاش برای ایجاد اجماع بین‌المللی است، اما غیبت طرف‌های اصلی درگیری، این رویداد را به صحنه‌ای برای نمایش دیپلماتیک تبدیل کرده است.
   
حمایت از مقاومت نه سازش با اشغالگر
ایران، که از سوی وزارت  خارجه آمریکا برای حضور در نشست دعوت شده بود، پس از بررسی‌های دقیق، این دعوت را رد کرد. این تصمیم، که شب گذشته (۲۰ مهر ۱۴۰۴) نهایی شد، ریشه در مواضع اصولی جمهوری اسلامی دارد. ایران بارها اعلام کرده از هر توافقی که مورد تأیید گروه‌های مقاومت فلسطین، به‌ویژه حماس باشد و به پایان رنج مردم غزه منجر شود، حمایت می‌کند. پذیرش آتش‌بس توسط حماس که با حمایت معنوی و سیاسی ایران همراه بوده، گامی مثبت در این مسیر است. با‌این‌حال، تهران معتقد است که نشست شرم‌الشیخ، به‌دلیل تمرکز بر طرح‌های آمریکایی، نمی‌تواند راه‌حلی جامع و پایدار ارائه دهد. طرح پیشنهادی آمریکا، موسوم به  «طرح ۲۰ ماده‌ای ترامپ» اگرچه به آتش‌بس موقت منجر شده، اما مسائل بنیادین مانند پایان اشغال سرزمین‌های فلسطینی، توقف شهرک‌سازی‌ها، و بازگشت آوارگان را نادیده می‌گیرد. این‌گونه طرح‌ها، که سابقه شکست در پروژه‌هایی مانند «معامله قرن» دارند، ممکن است به عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با رژیم‌صهیونیستی منجر شوند و وحدت امت اسلامی را تضعیف کنند. صلح واقعی تنها با رفع اشغال، تحقق حق تعیین سرنوشت فلسطینی‌ها و برگزاری رفراندوم فراگیر ممکن است.
   
استقبال ایران از آتش‌بس و هشدار به عادی‌سازان
ایران از پذیرش آتش‌بس توسط حماس و گشایشی که برای مردم غزه فراهم آورده استقبال کرده است. جشن‌های مردمی در غزه پس از اعلام توافق، نشان‌دهنده امیدواری به کاهش آلام این ملت مقاوم است. بااین‌حال، هر توافقی باید حقوق غیرقابل مذاکره فلسطینی‌ها را تضمین کند و به خلع‌سلاح مقاومت یا تضعیف جایگاه سیاسی حماس منجر نشود. غیبت ایران در شرم‌الشیخ، پیامی روشن به کشورهای منطقه است؛ همکاری با طرح‌های استکباری که صدای ملت فلسطین را نادیده می‌گیرند، به تقویت رژیم اشغالگر و تداوم ظلم منجر خواهد شد. حمایت ایران از آتش‌بس مورد تأیید حماس، گواهی بر همراهی تهران با خواست ملت فلسطین است. اما این حمایت مشروط به حفظ کرامت و حقوق فلسطینی‌هاست، نه پذیرش طرح‌هایی که اشغال را تثبیت می‌کنند. محور مقاومت، با پشتیبانی ایران، نشان داده که تنها راه رهایی قدس شریف، ایستادگی در برابر ظلم و پیگیری عدالت است.
باید توجه داشت موفقیت این نشست به عوامل متعددی بستگی دارد: توانایی میانجی‌ها در نظارت بر اجرای توافق، تعهد کشورهای حامی مالی به بازسازی غزه و جلوگیری از مداخلات سیاسی که ممکن است روند صلح را تضعیف کند. برخی تحلیلگران این نشست را گامی مثبت اما موقت می‌دانند و هشدار می‌دهند که بدون حل مسأله اشغال، صلح پایدار در منطقه دست‌یافتنی نخواهد بود.
جهان نظاره‌گر است که آیا شرم‌الشیخ می‌تواند به وعده‌های خود عمل کند یا بار دیگر به فهرست بلند طرح‌های ناکام صلح در خاورمیانه اضافه خواهد شد. آینده خاورمیانه همچنان در گرو تصمیماتی است که فراتر از نمایش‌های دیپلماتیک، عدالت و آزادی را برای فلسطینیان به ارمغان بیاورد.