کلید خلق کمدی‌های پرمخاطب

محتوایی جذاب در قالب داستانی منسجم
محتوای جذاب و متنوع از بایدها و اصول موفقیت یک برنامه تلویزیونی است. برای رسیدن به محتوای جذاب نیز توجه به نکاتی چون داستان‌نویسی، تنوع موضوعی و زاویه نگاه خاص به سوژه از اهمیت بالایی برخوردار است. داستان‌نویسی قوی می‌تواند به ایجاد خط روایی منسجم و جذاب کمک و مخاطب را با سوژه درگیر کند. نمونه‌های موفقی چون «نوروز ۷۲» یا «ساعت خوش» هر‌چند که از قدیمی‌ترین مجموعه‌های طنز تلویزیونی هستند اما به‌دلیل پرداخت آینده‌نگرانه متن و آیتم‌ها همچنان مخاطبان خود را دارند و در موقعیت‌های مختلف اجتماعی مورد رجوع مخاطبان قرار می‌گیرند. از دیگر نکات مهم برای رسیدن به محتوای جذاب در برنامه‌های تلویزیونی بالاخص کمدی، تنوع در موضوعات انتخابی، از مسائل اجتماعی و خانوادگی گرفته تا موضوعات فرهنگی و اقتصادی است، که می‌تواند به جذب طیف گسترده‌تری از مخاطبان کمک کند. به‌طور مثال آیتم مشاعره، کلاس‌های مدرسه و گروه سرود مهدکودک، مراجعه به بانک یا مطب پزشک، مسابقات ورزشی، ایستگاه اتوبوس و صف مسافران و حتی در نمونه‌هایی دستمایه قرار‌دادن برنامه‌های تلویزیونی دیگر، مثل مسابقه محله یا مسابقه هفته و حتی دوربین نامحسوس همگی با تنوع و فراگیری موضوع توانسته بودند موفق ظاهر شده و بعد از سالیان طولانی، همچنان برای مخاطبان مختلف خاطره‌سازی کنند. علاوه بر این موارد، زاویه نگاه خاص به سوژه نیز از دیگر نکات در تعیین کیفیت محتوای برنامه تلویزیونی است. برنامه‌ساز می‌تواند با زاویه نگاه متفاوت نسبت به عامه مردم باعث ایجاد تمایز و جذابیت بیشتر در محتوا شود. او با این تکنیک به بیننده این احساس را خواهد داد که با یک تجربه جدید و منحصر به‌فرد روبه‌رو است. در نهایت، ترکیب این عناصر می‌تواند به تولید محتوایی منجر شود که نه‌تنها سرگرم‌کننده باشد، بلکه به تفکر و تامل در مورد موضوعات مهم نیز بپردازد و البته همان‌طور که آورده شد، با جذابیت حاصله، سالیان سال تازگی خود را حفظ کرده و تبدیل به اثری ماندگار در تاریخ برنامه‌سازی شود. 
 
بازیگران طنز، لازمه برنامه‌های سرگرم‌کننده‌اند‌، اما... 
بعد از داشتن متنی منسجم و داستانی قوی نوبت به انتخاب بازیگر می‌رسد. با دقت در انتخاب بازیگران با‌تجربه و مستعد در حوزه کمدی می‌توان به کیفیت برنامه کمک کرد. ایجاد لحظات کمدی و خنده‌دار، پذیرش نقش و ارتباط و تعامل خوب با مخاطبان از جمله توانمندی‌های لازم برای رسیدن به شخصیتی ماندگار در ژانر کمدی تلویزیونی است. هیچ مخاطبی نیست که شخصیت‌های ماندگاری چون آقا‌ماشالا در «خانه‌به‌دوش»، هژیرها در «این چند نفر»، مسعود شصتچی در «مرد هزار‌چهره»، فروغ دختر بابا در «باغ مظفر» و... را گرامی ندارد و با یادشان شاد نباشد. البته نمی‌توان کتمان کرد که بخش بزرگی از خلق شخصیت ماندگار بر پایه شخصیت‌پردازی مناسب است. شخصیت‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که مخاطبان بتوانند با آنها ارتباط برقرار کنند. شخصیت‌های جذاب و انسانی که دارای ویژگی‌های خاص و منحصر به‌فرد هستند، می‌توانند به ایجاد حس نزدیکی و صمیمیت میان مخاطب و برنامه کمک کنند. مجید دلبندم با ایجاد فضایی که به مخاطب امکان همذات‌پنداری می‌داد و در عین حال با اغماض از خطای کلامی و البته دقت در کلمات پرداخت شده بود، هنوز هم در میان مراودات روزمره مثالی برای تعامل و مرور خاطرات است. در این مورد مریم امیرجلالی به‌عنوان مادری که به فراخور شرایط پیرامونی‌اش اغلب با تعداد بچه‌های زیاد، اقتصاد ضعیف خانواده و نبود همسر پرداخت می‌شد، از نمونه‌ شخصیت‌های ماندگار کمدی با طبعی تندمزاج است. هر‌چند که در اینجا باید یادی کنیم از شخصیت مریم شیرزاد به‌عنوان منشی کلینیکی که تکیه‌کلام، شخصیت و بازی درستی را در دل و ذهن مخاطبان ثبت کرده است. 
 
مولفه‌های طنزپردازی
استفاده از بداهه‌گویی و شوخی‌های غیرمنتظره یکی از مولفه‌های طنزپردازی است که می‌تواند به برنامه حس زنده و پویا ببخشد. این عنصر، در کنار متن‌های نوشته‌شده، به تنوع و جذابیت برنامه کمک کرده و مخاطبان را با شخصیت و البته سوژه درگیر می‌کند. هر‌چند که به‌واسطه پلتفرم‌های مجازی و البته پرمخاطب‌بودن ژانر طنز، چند‌سالی است که پیج‌های زیادی در این خصوص راه‌اندازی شده. این پیج‌ها اغلب با استفاده از توانمندی بداهه‌گویی و دستمایه قرار‌دادن اتفاقات روز، یک‌تنه توانسته‌اند خیل عظیمی از مخاطبان را جذب کنند اما باید دقت کرد استفاده از این فرمت طنزپردازی در برنامه‌سازی‌های تلویزیونی که مخاطب عمومی دارد، نباید تبدیل به آفتی برای خلاقیت برنامه و امنیت روانی مخاطبان تلویزیون شود. برنامه‌سازان می‌توانند با رجوع به آثار ماندگار و دقت در نوع طنزپردازی و نگاهی که باعث ماندگاری و جذب مخاطب شده، به‌خوبی تکنیک‌ها و ترفندهای جذابیت را درک کرده و به‌کار گیرند. استفاده از انواع مختلف طنز، از جمله طنز موقعیتی، طنز کلامی و طنز اجتماعی، تکنیکی است که توانست مخاطب را پای تلویزیون بنشاند و جمع خانواده‌ها را با طنزی محترمانه و اصیل سرگرم کند. استفاده از این تنوع طنزپردازی می‌تواند به مخاطبان این احساس را بدهد که هر قسمت از برنامه، تجربه‌ای جدید و متفاوت را برای آنها به همراه دارد و از رخوت و دلزدگی مخاطبان دوری کند. 
 
انسجام و زمان‌بندی برنامه‌های سرگرم‌کننده
از شاخصه‌ آثار هنری موفق، فرمت منسجم و مشخص است. در برنامه‌های سرگرم‌کننده کمدی چند آیتمی، وجود سوژه مشترک نقش مهمی در انسجام اثر دارد. باید توجه داشت آیتم‌های نمایشی مختلف که در سوژه مشترک هستند، به جذابیت و تنوع اثر کمک کرده و مخاطبان را به پیگیری مستمر برنامه ترغیب می‌کنند. چرا که انسجام برنامه باعث می‌شود در پایان هر قسمت، مخاطب هم با تنوع آیتمی مواجه شده باشد هم اینکه برنامه قوامی دارد که برای او در پایان‌بندی معنابخش است. به طور مثال در خندوانه به‌عنوان نمونه موفق تلویزیونی که توانست ۸ فصل روی آنتن تلویزیون باشد، پیاده‌سازی مسابقات استندآپ کمدی، پانتومیم، آیتم جناب‌خان، بایرام، استاد کهنمویی، کیاتاناکور مجموعه‌ای از شخصیت‌ها، آیتم‌های نمایشی و مسابقات بود که در هر قسمت با سوژه‌ای خاص تهیه و تولید می‌شد. البته نباید فراموش کرد که در کنار تمامی نکات گفته‌شده، زمان‌بندی مناسب برنامه در پخش شبکه و کنداکتور برنامه باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که مخاطب را درگیر نگه دارد و از یکنواختی جلوگیری کند. زمان‌بندی مناسب می‌تواند به حفظ توجه مخاطب و ایجاد حس انتظار برای قسمت‌های بعدی کمک کند. تصور کنید آیتم جناب‌خان که به علت پرمخاطب بودن به‌تازگی در مجموعه‌ای جدید به نام هزار‌و‌یک روی آنتن رفته است، در ساعت مرده‌ای پخش شود یا همین آیتم پرطرفدار در خندوانه بدون مضمون و صرف اطمینان از پرمخاطب بودن، طولانی می‌شد، می‌توان برآورد کرد که در این صورت نمی‌توانست مخاطبان خود را حفظ کرده و از دلنشینی و بانمکی کارکتر هم تبعا کم می‌شد. 
 
فضای بصری و محتوایی جذاب و اجتماعی
ایجاد یک فضای بصری جذاب و متنوع از دیگر نکات برنامه‌های سرگرم‌کننده است. از جمله مواردی که در درگیری بصری مخاطب با برنامه نقشی اساسی دارد، دکوراسیون و طراحی صحنه است که باید متناسب با موضوعات برنامه انجام شده و حس شادابی و نشاط را منتقل کند. این شادابی و نشاط در کنار نقد و بررسی مسائل اجتماعی و فرهنگی به مخاطبان این حس را می‌دهد که برنامه صرف خنده نبوده و در کنار نشاط، واقعیت‌های اجتماعی نیز پیگیری می‌شود. صحبت از واقعیت‌های اجتماعی در قالب برنامه‌های طنزی که مشارکت بالای مخاطب را به‌همراه دارند، کمک می‌کند شکلی از تفکر و تامل جمعی در امور اجتماعی شکل بگیرد که اگر این موضوعات به‌صورت مستقیم مطرح شوند، ممکن است مشارکت جامعه را به همراه نداشته باشد. لازم است دقت شود که استفاده از طنز برای ترویج ارزش‌های مثبت اجتماعی و فرهنگی می‌تواند به تقویت همبستگی اجتماعی و ایجاد جامعه‌ای شاداب‌تر و با‌نشاط‌تر منجر شود.  در برنامه‌سازی‌های سرگرم‌کننده کمدی توجه به شاخصه‌های کلیدی از جمله محتوای جذاب، شخصیت‌های قابل ارتباط، مولفه‌های طنز، ساختار منسجم، تعامل با مخاطب و توجه به محتوای اجتماعی بسیار ضروری است. چرا که رعایت این نکات در برنامه‌های کمدی می‌تواند رسانه را به‌ مرجعی برای سرگرمی و ایجاد لحظات شاد در زندگی مخاطبان تبدیل کرده و در عین‌حال به نقد و بررسی مسائل روز جامعه بدون تنش‌های خسارت‌بار بیانجامد.

تعامل با مخاطب کلید همراهی جامعه
برای داشتن برنامه‌ کمدی موفق باید مشارکت و تعامل با مخاطبان نیز لحاظ شود. این تعامل می‌تواند از طریق شبکه‌های اجتماعی، نظرسنجی‌ها و چالش‌های آنلاین انجام شود که به افزایش حس نزدیکی و ارتباط بین برنامه و بینندگان کمک می‌کند. استفاده از نظرات و بازخوردهای مخاطبان می‌تواند به بهبود کیفیت برنامه و تولید محتوای متناسب با سلیقه آنها کمک کند. در این مورد می‌توان همچنان از برنامه پرطرفدار خندوانه مثال زد که با تقاضا از مخاطبان برای زل‌زدن به دوربین و خندیدن، در شروع با انرژی و نشاط جمعی ظاهر می‌شد و در ادامه با حضور در سطح شهر و تهیه آیتم‌هایی گفت‌وگویی با مردم عادی، آنها را با برنامه همراه کرده و به‌نوعی با مشارکت حاضرین در استودیو، تعامل و ارتباط با مخاطب را به‌خوبی حفظ می‌کرد و در هر فصل همراهی آنها را با خود به‌همراه داشت. این بازخوردها هم به‌نوبه خود به‌مرور در شکل‌گیری محتوای جدید و جذاب نیز به برنامه‌سازان خندوانه کمک کرد و در هر فصل آیتم‌های خلاق دیگری را به برنامه اضافه کرد.