آبادیران؛ گامی به سوی توسعه پایدار ایران

توسعه زیرساخت‌های آموزشی، بهداشتی و اقتصادی در این مناطق باعث افزایش سطح رفاه اجتماعی و کاهش نابرابری‌ها میان مناطق برخوردار و کم‌برخوردار می‌شود.همچنین،تقویت مشارکت اجتماعی وایجاد فرصت‌های شغلی می‌تواندمهاجرت‌های ناخواسته به شهرهای بزرگ را کاهش دهد و از تمرکز جمعیت در کلانشهرها جلوگیری کند اما تمام این اقدامات نیازمند برنامه‌ای جامع و مدون و عزمی جدی از سوی مسئولان مربوطه است. از این‌رو از سال گذشته با شکل‌گیری برنامه و نمایشگاه ملی آبادیران با هدف حمایت از توسعه پایدار مناطق محروم ایران از سوی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری ایجاد شده و حالا این برنامه ملی به ایستگاه دوم خود رسیده است. دومین نمایشگاه ملی آبادیران با شعار «نوآوری برای آبادانی» زیرنظر و با حمایت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری از۲۲ تا ۲۵خرداد سال جاری درمصلی امام خمینی(ره) تهران برگزار می‌شود و به معرفی دستاوردهای شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق در حوزه محرومیت‌زدایی و شبکه‌سازی برای رفع نیازهای کشور در این زمینه می‌پردازد.
برنامه ملی آبادیران به‌دنبال ایجاد اشتغال پایدار وتوسعه زنجیره ارزش ظرفیت‌های بومی مناطق کمتر برخوردار است و با همکاری نهادهای مختلف دولتی وغیردولتی،مانند بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی وکمیته امداد امام خمینی(ره)، آبادیران توانسته است پروژه‌های متعددی را در حوزه‌های مختلف به اجرا درآورد. این رویداد که تحت عنوان «همایش بین‌المللی توسعه پایدار و نقش نوآوری‌های علمی و فناورانه در ارتقای مناطق محروم» نیز شناخته می‌شود، تلاش دارد تا با گردهم آوردن نخبگان، شرکت‌های دانش‌بنیان و متخصصان حوزه‌های مختلف، گامی موثر در جهت حل چالش‌های مناطق محروم کشور بردارد.  دومین نمایشگاه ملی آبادایران در پنج بخش اصلی برگزار می‌شود. بخش «مسکن و زیرساخت‌های توسعه روستا» با تمرکز بر پروژه‌هایی مانند ساخت مسکن ارزان‌قیمت و توسعه زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل، بخش «کشاورزی، دامپروری و شیلات» جهت معرفی فناوری‌های جدید این حوزه برای افزایش بهره‌وری در این بخش‌ها، بخش «سلامت، بهداشت و توان‌بخشی» برای راه‌حل‌های نوآورانه جهت ارتقای سطح سلامت و بهداشت عمومی با تمرکز بر مناطق کمتر‌برخوردار، بخش «اشتغال کوچک مقیاس» با هدف توسعه صنایع‌دستی و مشاغل کوچک برای ایجاد اشتغال در مناطق محروم و بخش آخر نیز مربوط به «صنایع نرم و آموزشی» است که به ارائه برنامه‌های آموزشی و فناوری‌های نرم برای ارتقای سطح آموزش و مهارت‌های افراد به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار می‌پردازد.
   
مسأله‌محوری و نیازمحوری برای محرومیت‌زدایی
هدف اصلی این نمایشگاه، ارتقای سطح علمی و فناوری مناطق محروم با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی و ایجاد بستری مناسب برای تبادل دانش و تجربیات بین نخبگان و فعالان این حوزه است. دراین راستا، نمایشگاه با تمرکز بر موضوعاتی نظیر بهبود زیرساخت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ارتقای کیفیت زندگی و افزایش دسترسی به خدمات اساسی، برنامه‌های متنوعی را ارائه کرده است.حمیدرضا شکری،دستیار مردمی‌سازی معاونت علمی ومدیر دبیرخانه برنامه ملی آبادیران، در خصوص نوآوری‌های امسال نمایشگاه در مقایسه با سال گذشته اذعان دارد:«سال گذشته بخش شرکت‌های زیست‌بوم نوآوری شامل شرکت‌های دانش‌بنیان، فناور و خلاق برای بحث محرومیت‌زدایی عرضه شد اما امسال، با تأکید دکتر دهقانی، معاون علمی رئیس‌جمهور، بر گسترش حضور جامعه نخبگانی، تلاش کردیم دانشگاه‌ها، بنیاد ملی نخبگان و بنیاد ملی علم ایران را نیز به این برنامه وارد کنیم.» از اهداف دومین نمایشگاه ملی آبادیران،فراهم‌کردن بستری است تادانشگاه‌ها، بنیاد ملی نخبگان و بنیادملی علم ایران که زیرمجموعه معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و در تعامل با دانشگاه‌ها هستند نیز در این برنامه دخیل باشند. به گفته شکری در این راستا، با بیست دانشگاه برتر کشور برای حضور درنمایشگاه نامه‌نگاری شده است تا توانمندی‌های خود را در حل مسائل مناطق کمتر برخوردار ارائه دهند. مدیر دبیرخانه برنامه ملی آبادیران، هدف دومین نوآوری نمایشگاه ملی آبادیران را مسأله‌محوری و نیازمحوری دانست و افزود: «بر این اساس مقرر شد تا قبل از شروع نمایشگاه سازمان‌ها اعلام کنند با چه نیازی به نمایشگاه می‌آیند.» این رویکرد کمک می‌کند تا شرکت‌ها و نهادها با هدف‌گذاری دقیق‌تری در نمایشگاه شرکت کنند و به تبادل دانش و تجربه بپردازند. در جهت محقق کردن شعار سال جاری یعنی «جهش تولید با مشارکت مردم» و تبیین گفتمان مردمی‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان، ارائه بخشی تحت عنوان «روایت پیشرفت و مشارکت‌های مردمی» از اصلی‌ترین اهداف و برنامه‌های دومین دوره نمایشگاه آبادیران است. هدف ازاین بخش،نخست نمایش توانمندی‌های شرکت‌های دانش‌بنیانی است که توانسته‌انداز ظرفیت‌های مردمی استفاده کنند و در وهله بعد ارائه روایتی از اقدامات دانش‌بنیان‌ها درمسیر محرومیت‌زدایی و آبادانی و پیشرفت است.
   
مسیر ارتباطی عرضه و تقاضا
از جدی‌ترین اولویت‌های نمایشگاه امسال، بهره‌گیری از ظرفیت گروه‌های جهادی و مردمی است. بر اساس آماری که سازمان بسیج سازندگی ارائه داده است، تقریبا ۴۰هزار گروه جهادی در کشور فعال هستند. این بخش از جامعه، از مصادیق مشارکت مردمی است و در شناسایی ظرفیت‌ها و چالش‌های مناطق محروم می‌تواند راهگشا باشد. شکری در این رابطه تصریح کرد: «در دور دوم نمایشگاه می‌کوشیم تا گروه‌های جهادی و مردمی مستقر در منطقه را به سمت نمایشگاه هدایت کنیم و گروه‌های جهادی دارای مسأله و شرکت‌های دانش‌بنیان دارای توانمندی‌ را به هم متصل کنیم.» ایجاد ارتباط مستقیم میان این دو گروه و شبکه‌سازی گسترده میان آنها تاثیر بسزایی در روند پیشرفت و توسعه زیست‌بوم نوآوری کشور نیز خواهد‌داشت. از پروژه‌های برجسته آبادیران، توسعه سامانه تامین مالی جمعی است که با هدف حمایت از پروژه‌های محرومیت‌زدا طراحی شده است. این سامانه به شرکت‌ها و افراد کمک می‌کند تا با جمع‌آوری سرمایه‌های کوچک، پروژه‌های خود را به مرحله اجرا درآورند. همچنین پروژه‌های مربوط به کشاورزی و دامپروری مانند کود زیستی بایوفارم و دستگاه خشک‌کن ایستاده گردش مجدد سالیکو، نمونه‌هایی از نوآوری‌های معرفی‌شده در این نمایشگاه هستند که با هدف افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها طراحی شده‌اند.
   
مشارکت همه‌جانبه برای توسعه
در نمایشگاه امسال، برقراری ارتباطات گسترده‌تر با سایر نهادهای ملی و بین‌المللی نیز در دستورکار قرار دارد. هدف این است که با استفاده از تجربیات و دانش جهانی، برنامه‌های آبادیران به سطحی بالاتر از کارآیی و تأثیرگذاری برسد. با مشارکت فعال جامعه نخبگان و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌توان به اهداف بلندپروازانه برنامه ملی آبادیران دست‌یافت. از طرفی بهره‌گیری حداکثری دغدغه‌های مسائل مالی و تامین سرمایه نیز همیشه از بزرگ‌ترین موانع توسعه و پیشرفت دانش‌بنیان‌ها و به‌طورکلی زیست‌بوم نوآوری و فناوری کشور بوده‌است. از راه‌های پیشنهادی برای تامین منابع مالی مورد نیاز برای ادامه پروژه‌های دانش‌بنیان، استفاده از تامین مالی جمعی است. تجربه موفق نهاد کتابخانه‌های عمومی در تامین مالی برجسته‌نگارهای هوشمند نشان‌دهنده کارآیی این روش است. همکاری‌های فراسازمانی و حمایت‌های مالی از سوی نهادهای مرتبط می‌تواند به پیشبرد پروژه‌های فناورانه و بهبود کیفیت زندگی در مناطق محروم کمک کند. تدوین برنامه‌های اجرایی بلندمدت برای جذب سرمایه‌گذاران جهت توسعه فعالیت‌های این حوزه نیز از دیگر اهداف و برنامه‌های برنامه ملی آبادیران‌است.