موفقیت عملیات نجات نان

نان، قوت غالب مردم است که برای بسیاری از خانوارها اهمیت زیادی دارد؛ از این‌روعلاوه بر یارانه نقدی که به دهک‌های اول تا سوم ۴۰۰هزار‌تومان و چهارم تا نهم ۳۰۰ هزار تومان پرداخت می‌شود، یارانه نان در قیمت نیز در نظر گرفته شد. آمارهای دولت حاکی از آن است که رصد و نظارت در بخش آرد و نان دارای فازهای مختلف است و اکنون یارانه نان باید تغییر کند. ظاهرا قرار است فاز دوم هوشمندسازی قیمت آرد و نان اجرا‌شود که جزئیات آن را در ادامه می‌‌خوانیم. 

بررسی‌ها نشان می‌دهد افزایش هر ۱۰۰۰تومان در قیمت خرید تضمینی گندم، حدود ۸۰۰۰ تومان بار مالی برای دولت به‌دنبال دارد. در ایران نان‌های سنتی از جمله لواش، تافتون، بربری و سنگک مشمول یارانه شده در حالی که در کشورهای دیگر به‌دلیل تیراژ پایین آنها، قیمت آزاد داشته و برعکس نان‌های صنعتی یارانه دریافت می‌کنند.
 
نان‌های سنتی به قیمت صنعتی
برخی کارشناسان معتقدند یارانه نان باید به نان صنعتی هم  تخصیص داده شود مانند کشورهای صنعتی، زیرا نظم‌پذیری آنها بیشتر بوده و قابل کنترل هستند. در حال حاضر نان صنعتی مانند نان تست با آرد هر کیلو ۱۶‌هزار تومانی تولید و تأمین می‌شود. هر عدد نان باگت در بازار تقریبا ۱۰هزارتومان بوده که در برخی اقلام بالاتر است. بعضی بسته‌های چهار‌عددی نان باگت که شبیه نان‌های باگت چند‌دهه قبل است و برای برخی افراد شکل نوستالژی داشته به قیمت ۲۴‌هزار تومان به فروش می‌رسد. گم شدن نان‌ها، سریال ادامه‌دار اقتصاد ایران بوده و اگر رصدی در بازار داشته باشید هر سوپرمارکت و فروشگاه مواد غذایی دارای بسته‌های مختلف نان از لواش تا سنگک که دارای قیمت‌های متفاوتی است. این نان‌ها جدا از نان‌های صنعتی بوده که سر از فروشگاه‌ها در  می‌آورد. قیمت هر نان لواش یارانه‌ای در استان‌ها و شهرهای مختلف با تفاوت کمی بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ تومان است در حالی که اگر همین نان را از سوپر‌مارکت خریداری کنید، حدود ۹۰۰ تومان خواهد شد، البته این عدد در برخی فروشگاه‌ها به بالای ۱۷۰۰تومان هم می‌رسد و نایلون استفاده شده برای بسته‌بندی نان بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰تومان قیمت‌گذاری می‌شود و در نهایت چهار عدد نان به اضافه یک‌نایلون ۷۰۰۰ تومان فروخته می‌شود.‌
 
حضور افاغنه
بیژن نوروزی‌مقدم، رئیس پیشین اتحادیه نانوایان سنتی تهران درباره گم شدن آرد در نانوایی‌ها می‌گوید که طبق آمار رسمی کشور در حال حاضر حدود شش میلیون «افاغنه» در ایران سکونت دارند که آمار غیررسمی عدد بزرگ‌تری است. اگر اغراق نباشد سرانه مصرف آنها دو برابر ایرانیان است. به این ترتیب اگر هر‌ایرانی ۳۰۰ گرم نان مصرفی روزانه داشته باشد این عدد برای هر افغانی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ گرم (بیشتر از دو نان بربری) است. با یک محاسبه ساده به ازای این شش میلیون نفر و سرانه مصرف روزانه ۶۰۰ گرم حدود ۳۶۰۰ تن نان شده که بخشی از آن با پول نقدی به فروش می‌رسد. 
 
جلوگیری از قاچاق
کوروش نجم‌آبادی، مدیر طرح هوشمندسازی کارتخوان‌های نانوایی‌های کشور نیز اعلام کرده، در حال حاضر ۷۶ هزار و ۶۴۰ دستگاه هوشمند پروژه نان در نانوایی‌ها نصب شده و تعدادی از دستگاه‌ها نیز پشتیبان هستند که از طریق خط تلفن ارتباط برقرار می‌کنند. همچنین در طرح ایجاد شده برای شفافیت فروش نان، اطلاعات نان فروخته شده، آرد مصرفی و... را می‌توان روی دستگاه هوشمند خود (نانوایان) مشاهده کرد. قراراست هرنانوا به میزان فروش خود ازدولت یارانه دریافت کند به‌طوری که نانوایان بدانند که این دستگاه با یک نرم‌افزار اندرویدی میزان دقیق فروش نان وحتی نوع نان درنانوایی را به دقت ثبت ورصد می‌کند.

کاهش هرزروی آرد
وزیر امور اقتصادی و دارایی دیروز در آیین‌ دستاوردهای طرح هوشمند‌سازی یارانه آرد و نان تصریح کرد: با اجرای طرح هوشمند‌سازی تا پایان سال بیش از ۱.۵میلیون تن در مصرف آرد کشور صرفه‌جویی صورت خواهد گرفت. احسان خاندوزی با اشاره به آمار مصرف آرد یارانه‌ای طی پنج سال گذشته یادآور شد: در سال ۱۳۹۸ مصرف آرد یارانه‌ای کشور ۸.۱میلیون تن بود که سال ۱۳۹۹ به ۸.۳میلیون تن رسید.  سال ۱۴۰۰ این عدد به ۸.۵میلیون تن افزایش پیدا کرد. اگر همان مسیر را ادامه می‌دادیم سال ۱۴۰۱ باید به ۸.۸میلیون تن و امسال به ۹.۹میلیون تن مصرف آرد یارانه‌ای می‌رسیدیم اما خوشبختانه با اجرای طرح هوشمند‌سازی در سال ۱۴۰۱ میزان مصرف به ۸.۲میلیون تن رسید و در سال جاری به ۸.۱میلیون تن خواهد رسید. البته هنوز نظارت‌ها دقیق نیست و انحرافاتی در طرح وجود دارد. با این حال مصرف آرد کشور امسال به مصرف سال ۱۳۹۸ برمی‌گردد. وی دستاورد دیگر را جلوگیری از هرزروی آرد و نان دانست و بیان کرد: با اجرای طرح هوشمندسازی قیمت آرد در معاملات غیررسمی به دو برابر افزایش یافته و قیمت جواز نانوایی ۵۰‌درصد کاهش یافته است که نشان می‌دهد سوء‌استفاده‌ها کاهش یافته است و افرادی که رفتار خلاف قانون داشتند در این الگوی هوشمند ناچار می‌شوند رفتار خود را اصلاح‌کنند. ۲۷‌هزار‌میلیارد تومان در سال کاهش هزینه‌های تامین آرد یارانه‌ای کشور با‌اجرای طرح هوشمند‌سازی محقق شده که معادل ۱.۵میلیون  تن آرد است.