سرنخ مشکل مسکن

مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی معتقد است قیمت مصالح برای طرح نهضت ملی مسکن باید کاهش یابد اما برخی معتقدند خروج این دو محصول در بورس کالا باعث افزایش رانت می‌شود. در گزارش پیش‌رو به این موضوع پرداخته‌ایم که سیمان و فولاد چه تاثیری بر قیمت تمام شده مسکن دارد. درآخرین جلسه شورای عالی مسکن، مهرداد بذرپاش اظهارنظری درباره وضعیت عرضه فولاد و سیمان در بورس کالا داشت و اعلام کرد: برای این‌که بتوانیم قیمت تمام شده مسکن را کاهش دهیم، این دو محصول باید از بورس خارج شود. این اظهارنظر با انتقادات زیادی همراه شد که وزیر راه و شهرسازی گفت به من حمله و توهین می‌کنند اما این اتفاق باید بیفتد. بررسی جام‌جم نشان می‌دهد سیمان و فولاد نقش ۲۵ درصدی در قیمت تمام شده دارد و بقیه به بخش‌های دیگر مربوط است. 
وی گفته است به دستور رئیس‌جمهور باید نهضت کاهش قیمت تمام شده در بخش ساختمان داشته باشیم اما این مهم با تداوم عرضه سیمان و فولاد در بورس ممکن نیست. دولت قیمت زمین را که در قالب طرح واگذاری ۹۹ساله بود به صفر رساند و باقی موارد مصالح است. قیمت دستمزد نیروی انسانی مثل کارگر و تکنیسین را نمی‌توانیم کاهش دهیم اما در بخش مصالح با کار کارشناسی انجام شده مطمئن هستیم در صورت کاهش قیمت، می‌توانیم قیمت نهایی را پایین بیاوریم.
وزیر راه و شهرسازی ادامه‌داد: اصرار دارند که مصالح را بورسی کنند. حتی اگر می‌خواهید در بورس کالا عرضه کنید فرمول قیمت پایه را تغییر دهید، ما اصرار داریم و با توهین رسانه‌ها و افراد به دولت کوتاه نمی‌آییم.

تورم مسکن بیشتر از تورم کل

مجید شاکری، کارشناس اقتصادی در این باره می‌گوید: مهم‌ترین عامل برای تعیین قیمت مسکن ساخت آن است و تا زمانی که این موضوع رشد نداشته باشد شاهد افزایش قیمت مسکن هستیم. 
وی افزود: تورم مسکن در بازه ۱۰ساله گذشته دوبرابر میزان تورم کل‌کشور بوده که این موضوع نشان می‌دهد مشکلاتی در این بخش وجود دارد و بازار باید به سمت دیگری برود. نکته قابل توجه دیگر افزایش قیمت زمین است که نسبت به ساختمان بیشتر است و این موضوع باعث کاهش ساخت و ساز خواهد شد. 

تورم محصول حذف از بورس

یک اقتصاددان گفت: یکی از مهم‌ترین دلایل تصمیم وزارت راه و شهرسازی برای حذف سیمان و فولاد از بورس کالا ترس از افزایش قیمت است اما خروج سیمان و فولاد در کوتاه مدت از بورس کالا می‌تواند به افزایش تورم دامن بزند.
حسین درودیان با اشاره به بحث‌های مطرح‌شده درباره حذف عرضه سیمان و فولاد از بورس کالا بیان کرد: بورس محلی برای پیدا کردن عامل عرضه و تقاضاست و اگر نخواهیم تخصیص را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ از مسیر بازار و بورس دنبال کنیم، باید شیوه‌ای اداری را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ برای آن بیابیم.
این اقتصاددان در تشریح روند افزایش قیمت بازار آزاد در نتیجه خروج سیمان و فولاد از بورس کالا، گفت: در حال حاضر هر متقاضی با داشتن شرایط خرید از بورس کالا می‌تواند نسبت به حضور در بازار و ثبت تقاضا اقدام کند اما زمانی که شما کالا را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ از بورس خارج می‌کنید، فقط عده‌ای خاص می‌توانند به آن دسترسی پیدا کنند و مسیر رسیدن محصول به دست مصرف‌کننده نهایی، طولانی و در نتیجه قیمت افزایش پیدا می‌کند.
درودیان با اشاره به راهکار کاهش قیمت تمام‌شده مسکن تصریح کرد: در کشور ما ممکن است ظرفیت مازادی برای تولید سیمان و فولاد وجود داشته باشد. تامین سرمایه در گردش این واحدهای بدون استفاده از طریق تامین مالی پروژه‌های مسکن و تخصیص این ظرفیت مازاد فقط برای ساخت واحدهای مسکونی یکی از راهکارهایی است که به کاهش قیمت منتهی می‌شود و همچنین افزایش تولید را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ به همراه دارد.

افزایش قیمت

رضا شهرستانی، عضو سابق انجمن فولاد در این باره می‌گوید بورس کالا را در دهه ۸۰ راه‌اندازی کردیم تا قیمت محصولات عادلانه و شفاف شده و رانت‌های بزرگ حذف شود اما اکنون گفته می‌شود این محصولات به علت گرانی باید از بورس خارج شود که اصلا بحث کارشناسی نیست.
وی افزود: وقتی محصولات وارد بورس شود، چون هزینه‌های صادراتی بیشتر است، اختلاف ۱۰ تا ۱۵درصدی بین نرخ داخل و خارج ایجاد می‌شود و این هم قابل کنترل است و هم قابل نظارت؛ لذا دولت دیگر نباید در حجم عرضه و قیمت گذاری دخالت کند، بلکه بگذارد عرضه و تقاضا یکدیگر را پیدا کنند.
شهرستانی اضافه کرد: اگر سیمان و فولاد را از بورس کالا خارج کنند شاهد این خواهیم بود که قیمت‌ها صعودی می‌شود مخصوصا شرکت‌های بزرگ به این سمت و سو خواهند رفت؛ ضمن این‌که موجب برگشت رانت به بازار هر کالایی که در کشور نیاز باشد، می‌شود زیرا دولت به علت سیاست غلطی که در پیش گرفته به این مشکل برخورده است. فردین آقابزرگی، کارشناس اقتصادی هم معتقد است تجربه گذشته نشان داده که این ایده برخلاف آنچه گفته می‌شود اولا موجب افزایش قیمت این دو کالا در میان مدت خواهد شد، از سوی دیگر حتما یه ایجاد رانت منجر می‌شود، مصداق کامل این موضوع ممنوعیت معاملات آتی سکه در بورس کالاست، زمانی با استدلال‌های مشابه ادعا کردند این معاملات در بورس علت اصلی گرانی سکه است، خب این معاملات را ممنوع کردند. سکه ارزان شد؟

فولاد و سیمان در بورس می‌ماند

احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی همچنین در خصوص پیشنهاد خروج سیمان و فولاد از بورس کالا توضیح داد: وزارتخانه‌های اقتصاد و صمت با ادامه وضعیت فعلی درخصوص عرضه سیمان و فولاد در بورس کالا موافق هستند و اگر نیاز به اصلاحاتی دارد در داخل همین چارچوب انجام شود.