درخشش ابدی در آسمان علم

با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی و برای تقدیر از تلاش‎هایی که محققان ایرانی در حوزه فیزیک هسته‌‎ای داشته‌اند ۲۰فروردین، «روز ملی فناوری هسته‏‌ای» نام گرفت. هر سال در این تاریخ معمولا به تازه‎ترین دستاوردهای فناورانه کشور در این حوزه پرداخته می‎شود تا مسیری که محققان ایرانی از چندسال پیش آغاز کرده‎اند برای مردم روشن شود. محققانی که بسیار جوان بودند اما در حوزه علمی و کاری خود درخشیدند و سنگ بنای دستیابی ایران به فناوری هسته‎‌ای را گذاشتند. از آنجا که ذخایر سوخت‎های فسیلی در جهان رو به اتمام می‌رود، استفاده از انرژی‎های نو و تجدیدپذیر و همچنین بهره‎ گیری از انرژی هسته‌‎ای بسیار طرفدار پیدا کرده و ایران هم با هدف استفاده صلح آمیز از این فناوری در تلاش بوده تا بتواند بدون نیاز به اطلاعات متخصصان خارجی، این مسیر را طی کند. دانشمندان جوان ایرانی با شوقی که برای پیشروی در مرزهای علم داشتند و با قلبی که برای کشورشان می‌‎تپید، تلاش کردند این مسیر ناهموار را در کشور توسعه دهند اما تعدادی از آنها در این راه به شهادت رسیدند. در این مطلب یادی می‎‌کنیم از این محققان توانا و کوشا که نام‌شان با دانش و فناوری هسته‎‌ای ایران عجین شده است.

ساده‌زیست و عاشق فیزیک
دکتر مجید شهریاری، عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی در دانشکده مهندسی هسته‌‎ای بود و در گروه آموزشی کاربرد پرتوها با مرتبه استادی فعالیت می‎کرد. او که از نگاه دانشجویان و همکارانش از خوش‎‌خلق‌‎ترین استادان دانشگاه محسوب می‌شد به الکترونیک و فیزیک علاقه زیادی داشت و همین علاقه باعث شده بود در تدریس و کارش هم بسیار موفق باشد. او تحصیلاتش را در دانشگاه‎های پرآوازه‎ای مثل امیرکبیر و صنعتی شریف گذراند. ۲۱مقاله از او و همکارانش در مجلات معتبر تخصصی به چاپ رسیده است. برگزاری دوره‌هایی چون «کارگاه آموزشی آشنایی با کدهای محاسباتی رآکتورهای هسته‌ای» ازجمله خدمات دکتر شهریاری بود. از طرح‌های مهمش هم می‌شود به طراحی‌های تئوریک مربوط به ساخت نسل جدید رآکتورهای هسته‌ای که بازتاب زیادی نیز در مراکز علمی جهان داشت، اشاره کرد.
بهجت قاسمی، همسر شهید شهریاری که تحصیلات خودش هم کارشناسی ارشد مهندسی هسته‌‎ای است، در بیشتر مصاحبه‌‎های خود از سادگی و آرامش دکتر شهریاری می‎گوید. دکتر شهریاری ۸ آذر۱۳۸۹ در خودروی خود و در حالی که همسرش شاهد ماجرا بود به شهادت رسید. در این عملیات تروریستی یک موتور سوار بمبی را به درون خودروی دکتر شهریاری می‌‎اندازد. راننده و همسر دکتر فرصت می‎کنند از خودرو خارج شوند اما دکتر شهریاری به دلیل گیر کردن کمربند خودرو، نمی‎‌تواند خارج شود.

از پایه‌گذاران سایت هسته‌‎ای نطنز
دکتر مصطفی احمدی روشن برخلاف دیگر دانشمندان هسته‌ای کشور، تحصیلات خود را از فیزیک آغاز نکرده بود بلکه از رشته مهندسی شیمی دانشگاه شریف به دانش هسته‎‌ای علاقه‌‎مند شده بود و در مقطع دکتری هم وارد رشته نانو‌ زیست‌فناوری شد. در دوران تحصیل در دانشگاه در پروژه ساخت غشاهای پلیمری برای جداسازی گازها که برای اولین بار در کشور انجام شد، همکاری داشت که محصولش چند مقاله ISI به زبان‌های انگلیسی و فارسی در مجلات معتبر علمی جهان شد.
او از پایه‌‎گذاران سایت هسته‌ای نطنز بود. همسرش مهم‎ترین ویژگی او را مناعت طبع و قناعت می‎داند که در سادگی ظاهری و باطنی بروز داشته است. خاطراتی که از همکاران و خانواده درباره دکتراحمدی روشن نقل می‎شود حاکی از این است او به‌شدت درباره بیت‌‎المال حساس بوده و از امکاناتی که در اختیارش بوده تا حد امکان استفاده نمی‎‌کرده است.
شهادت وی در ۲۱دی ۱۳۹۰در سن۳۲ سالگی رخ داد؛ در حالی که دکتر احمدی روشن عازم محل کار خود بود، دو تروریست موتورسوار با چسباندن یک بمب مغناطیسی به خودروی وی که یک دستگاه پژو ۴۰۵ بود، او را به شهادت رساندند.

به دنبال علم برای مردم
مسعود علیمحمدی از نگاه دوستان و دانشجویانش گشاده‌رو و دوست‎داشتنی توصیف می‎شود. او در خانواده‎ای کشاورز به دنیا آمد و همین باعث شد دغدغه مردم شهرش را بشناسد و با روحیه‎ای که داشت، ایده کمک به همشهری‎‌هایش را در سر بپرواند. همین موضوع باعث شد بلافاصله بعد از گرفتن دیپلم، کمیته فرهنگی جهادسازندگی را در ایذه راه بیندازد و کتابخانه و کلاس‎های آموزشی شهر را گسترش دهد. او شیفته فیزیک بود و تحصیلاتش تا مقطع دکترا را در رشته فیزیک ذرات بنیادی گذراند و به‌عنوان نخستین دانشجوی پسادکترا در پژوهشگاه دانش‌های بنیادی مشغول به پژوهش شد. تخصص اصلی‎اش ترکیبی از فیزیک ذرات بنیادی و کیهان‌شناسی بود که امروز از رشته‌‎های بسیار جذاب جهان به شمار می‎آید.
دکتر علیمحمدی همیشه از تدریس فیزیک چه به دانش‎‌آموزان و چه به دانشجویان لذت می‌‎برد، چون بسیار به علم و ترویج آن علاقه داشت. سال۷۴ او به عضویت هیأت علمی دانشگاه تهران در آمد و به‌تدریج به یکی از مهم‏ترین دانشمندان ایرانی تبدیل شد. او سال۷۸ به‌عنوان یکی از دو نماینده ایران در پروژه سزامی(مرکز تابش سینکروترون برای تحقیقات و علوم کاربردی در خاورمیانه) انتخاب شد. دکتر علیمحمدی صبح ۲۲دی ۸۸ وقتی خودروی خود را روشن کرد تا به دانشگاه برود به علت انفجار بمبی که به خودرو متصل شده بود به شهادت رسید.

خلاق و پرسشگر
نبوغ او در کودکی خودش را نشان داد؛ پسری کنجکاو و شیفته علم که زیاد سؤال می‎پرسید و دلش می‏خواست بیشتر بداند. استعداد و هوش بالایش کمک کرد تا در رشته برق با گرایش قدرت پذیرفته شود و همین رشته را تا مقطع دکترا ادامه داد. وقتی به شهادت رسید هنوز دانشجوی دکترای دانشگاه خواجه نصیر بود و فقط ۳۴ سال داشت. او همکار طرح‌های بزرگ کشور در دانشگاه‌های مالک اشتر، تهران، بهشتی و خواجه‌نصیر بود و توانایی‎‌های علمی و تخصصی‎‌اش در حوزه برق و فیزیک زبانزد خاص و عام بود.
رضایی‌نژاد علاوه بر نبوغ ذاتی خود در امور کارگاهی و آزمایشگاهی که از ویژگی‌های عمومی نوابغ و مخترعان است در تحصیل و اجرای پروژه‎های علمی بسیار منظم و کوشا بود. او و همسرش، شهره پیرانی در دانشگاه آشنا شدند و بعد از مدتی ازدواج کردند. شهره پیرانی در خاطراتش شهید رضایی‌‎نژاد را مسئولیت‌‎پذیر و مردمی توصیف می‎کند.
فیلم سینمایی«هناس» به تهیه‌کنندگی محمدرضا شفاه که در سال۱۴۰۰ ساخته شده است داستان عاشقانه زندگی داریوش رضایی‌‎نژاد، همسر و فرزندشان آرمیتا را به تصویر می‎کشد. او در عملیات تروریستی اول مرداد۱۳۹۰ در تهران و در مقابل چشمان همسر و فرزند خردسالش به ضرب گلوله به شهادت رسید.