اگر از دیدن بادگیرها فارغ شده اید و می خواهید به رسم یادگار تحفه ای ماندگار از یزد داشته باشید، فراموش نکنید که مهمترین و ماندگارترین سوغات یزد ترمه است. ترمه های بته جقه که از طرحهای متنوع آن بعد از این همه سال تنها سروهای خمیده بر جای مانده. اما یک توصیه جدی: مردمان شرق جهان که ما هم در شمار آنها باشیم ، اعتقاد دارند دست انسان یکی از راههای انتقال انرژی است. همین است که شرق را سرزمین رازها نام نهاده اند. سرزمینی که در آن انرژی انسانی و روح ، تاثیر شگفتی در گذران روزمره زندگی دارد. از این مقدمه اما باید نتیجه گرفت دقت کنید ترمه ای را بخرید که دست بافت باشد. در این ترمه های جدید ماشینی هیچ اثری از انرژی و روح نیست.
بادگیرهای خانه های اعیانی را معمولا در ضلع جنوبی حیاط می ساخته اند تا هوای تالار، حوض خانه ، کلاه فرنگی و زیرزمین را تهویه و خنک کند |
ترمه های دست بافت اما اگر دقیق شوید در لابه لای پودها و تارهایش عشق و هنر و مکاشفه دارد. هر چند ترمه بافی سنتی و دستی در سایه بی مبالاتی سکان داران صنایع دستی کشوری در طول سالیان مسیری دردناک را تا مرز انقراض پیموده و کارگاه های ماشینی ترمه بافی جای آنها را گرفته است اما با کمی جستجو، با کمی پیگیری و سماجت هنوز می توانید ترمه های دست بافت پیدا کنید. یادتان باشد هنوز می توانید و این هنوز شاید تا چند سال بعد تبدیل شود به هیچگاه.
پارچه های یزد هم معروف است. بازار یزد که خود مجموعه ای دیدنی و تاریخی است یک راسته بزرگ خود را در اختیار پارچه فروش ها گذاشته تا مسافران بتوانند در دهها مغازه پارچه فروشی آنچه را می خواهند بیابند. راسته ای سرشار از رنگهای گوناگون ، سرشار از ضیافت رنگ و نخ.
اما این اشتباه محض است اگر وقتی هنوز همه جای شهر را ندیده اید به بازار بروید. مطمئن باشید دل کندن از آن حجره های سنتی و البته حالا مغازه های نئون دار مدرن آنقدر سخت است که بقیه زمانتان را اشغال کند. به خصوص اگر یکی از همراهان تصمیم بگیرد به سنت تخطی ناپذیر خرید ایرانی هی همه پارچه ها را ببیند تا مبادا گزینه بهتری هم برای خریدن بوده باشد. مغازه دارهای پارچه فروش یزدی هم آنقدر خوش برخوردند که بدون کوچکترین گله ای همه طاقه های پارچه را روی پیشخوان پهن می کنند. یادتان باشد صحبت یکی دو مغازه نیست.
دهها مغازه کیپ هم در این راسته پارچه می فروشند و خودتان حساب کنید اگر همین بساط در هر مغازه تکرار شود چقدر از زمانتان را باید با بوی پارچه نوبافت سر کنید.
اگر از آنهایی هستید که دنبال خوراکی های سوغاتی هم می گردید شیرینی یزدی را فراموش نکنید. معروفترین شیرینی یزد باقلواست و البته تعداد زیادی شیرینی کوچک خوش طعم. قطاب ، لوز بیدمشک ، حاجی بادام و لوز پسته در میان آنها نامی ترند. این شیرینی ها چند فایده دارند. اگر تنها خودتان قرار است آنها را بخورید دلتان را نمی زند. آنها آنقدر کوچکند که هر چقدر هم شیرین باشند تنها شیرین کامتان می کنند. فایده دیگر شیرینی یزدی آن است که اگر آن را برای مهمان های رودرواسی دارتان بیاورید، مهمان های مقیدی که هر بار وارد اتاق می شوید از جای خود برمی خیزند، می توانید اطمینان داشته باشید که بیشتر از یکی دو شیرینی نخواهند خورد.
شیرینی های یزدی البته به غیر از باقلوا برای بیماران مبتلا به مرض قند هم مناسب است. اگر کسی در اطرافتان از حواریون بی دریغ شیرینی به این بیماری مبتلاست ، می توانید یک بسته کوچک شیرینی برایش ببرید و بدانید که اگر هر روز تنها یکی از آن شیرینی ها را بخورد هیچ اتفاق خاصی رخ نمی دهد. اما فغان از مهمان هایی که آنقدر صمیمی اند که هی با شما حرف می زنند و لابه لای خنده های بلندشان یکی دو تا از آن شیرینی های یزدی را داخل دهان مبارک می اندازند. البته اگر درست نگاه کنید حتی این هم به نفع شماست.
شما تا زمانی که مهمانتان تصمیم بگیرد دخل بقیه شیرینی ها را درنیاورد آنقدر حرص می خورید که لاغر می شوید. حالا اگر خودتان لاغرید یا انگیزه مناسبی برای لاغر شدن ندارید، شیرینی های یزدی را از گزند چنین مهمانانی دور نگاه دارید و فراموش نکنید تا دفعه بعد که بتوانید به یزد بروید و شیرینی یزدی بخرید ممکن است زمانی طولانی سپری شود.
البته می شود باقلوا را در خانه هم درست کرد. اگر باقلوا را تجزیه کنید، در واقع از سه بخش تشکیل شده است. لواش باقلوا که چیزی است مشابه خمیر نان ، مواد درون باقلوا و دست آخر شربتی که روی باقلوا می ریزند. برای تهیه لواش باقلوا باید از تخم مرغ ، روغن مایع ، شیر، کره ، نمک ، گلاب و آرد سفید استفاده کنید. در بخش دوم ، یعنی همان درونیات لذیذ از پودر بادام ، پودر پسته ، پودر قند و مقدار کمی هل بهره بگیرید و شربت باقلوا را هم با شکر و گلاب و آب درست کنید. اما اگر به نصیحت دیگران گوش می دهید یادتان باشد که هر کاری فوت و فنی دارد و فوت و فن پختن باقلوا را شیرینی پزهای یزدی سینه به سینه منتقل کرده اند. تا بخواهید این فوت وفن پخت باقلوا را یاد بگیرید مقدار زیادی ماده اولیه را هدر داده اید و مطمئن باشید دست آخر هم آن باقلوای معروف حاج خلیفه چیز دیگری است.
پس یک بار دیگر، در یک تابستان دیگر به شهر کولرهای سنتی سفر کنید و در شگفتی از معماری غریب بادگیرها و آب انبارها و کوچه های طاقی دار، کامتان را با باقلوای یزدی شیرین کنید.