دُم دروغ بیرون زد

بگذارید با چند داده آماری به این موضوع بپردازیم. بنگاه خبرپراکنی بی‌بی‌سی در اینستاگرام ۴.۶میلیون دنبال‌کننده دارد و اکانت رسمی واحد خبری بی‌بی‌سی جهانی ۳۰میلیون دنبال‌کننده و البته این‌ها در حالی است که اکانت رسمی بی‌بی فارسی ۱۷.۸میلیون دنبال‌کننده در شبکه اجتماعی اینستاگرام به خود اختصاص داده است. تعدادی که در مقایسه با جمعیت آماری درگیر این رسانه قابل‌توجه به‌نظر می‌آید. حالا جالب است بدانیم که اکانت رسمی بی‌بی‌سی واحد عربی (با پوشش ۲۳کشور مختلف) تنها دو میلیون فالوئر دارد! از میان همه این اکانت‌های یاد شده، اما فقط اکانت اینستاگرام بی‌بی‌سی فارسی است که هنگام انتشار مرگ ملکه انگلیس، کامنت‌های تمام پست‌های خود را مسدود کرده است تا امکان نوشتن نظرات کاربران فارسی برای این خبر وجود نداشته باشد! به این معنا که تمام پست‌های مربوط به این خبر در تمامی اکانت‌های این بنگاه در رابطه با خبر مرگ ملکه باز بوده و امکان نوشتن پیام برای آن وجود داشته جز کاربران فارسی که بی‌بی‌سی ترجیح داده آن‌ها اجازه نوشتن نظرات خود را نداشته باشند! اما این داده‌ها آورده‌های تلخی هم پیش چشم ما می‌آورد؛ یکی این‌که اکانت رسمی بی‌بی‌سی فارسی، چهار برابر خود بی‌بی‌سی جهانی فالوئر دارد! به این معنا که نزدیک به ۱۸میلیون فارسی‌زبان که اغلب آن‌ها هم ایرانی هستند، بی‌بی‌سی‌فارسی را در اینستاگرام دنبال می‌کنند (این جدا از شبکه ماهواره‌ای این بنگاه است)، اما بی‌بی‌سی فارسی حتی ذره‌ای احترام برای این ۱۸میلیون مخاطبش قائل نیست و آزادی بیان را صرفا برای مخاطبان انگلیسی‌زبان و عرب‌زبان به‌رسمیت می‌شناسد و ایرانیان حق اظهارنظر ندارند. آمار تفکیکی این داده‌ها به این معنی است که بدانیم از هر هزار نفر در جهان، فقط و فقط سه نفر واحد خبر جهانی بی‌بی‌سی را دنبال می‌کنند، اما از هر هزار نفر در ایران، حدود ۲۰۰نفر بی‌بی‌سی‌فارسی را دنبال می‌کنند؛ از هر پنج ایرانی یک نفر! با نگاهی مقایسه‌ای به تعداد پست‌های این دو صفحه می‌توان متوجه شد تمرکز بی‌بی‌سی‌فارسی نسبت به واحد مافوق خود یعنی بی‌بی‌سی جهانی برای هشت میلیارد انسان، فقط ۱۶هزار پست آپلود کرده است در حالی‌که بی‌بی‌سی فارسی برای ۸۵ میلیون ایرانی، ۶۵هزار پست تولید و منتشر کرده است. با همه این اوصاف، کارشناسان حوزه ارتباطات معتقدند این رویه‌ای است که بی‌بی‌سی همیشه در پیش گرفته و در حالی‌که کشور‌های مختلف را به مخالفت با آزادی بیان متهم می‌کند، خودش در قبال اخبار مربوط به خاندان سلطنتی انگلیس سکوت کرده و بسیار محتاطانه عمل می‌کند. البته این نکته برای اهالی رسانه آشکار است که شبکه بی‌بی‌سی به‌عنوان شبکه وابسته به ملکه انگلیس، پیش از این هم در قبال تحولات بین‌المللی و موضوعات داخلی، رفتار و معیار دوگانه‌ای را مدنظر قرار داده و همواره در این چارچوب عمل کرده است. وقتی موضوعاتی همچون جدایی و استقلال اسکاتلند از بریتانیا مطرح می‌شود، این شبکه به یک شیوه اخبار را پوشش می‌دهد، اما زمانی که همین موضوع در قبال سایر کشورهاست، به‌گونه دیگری عمل می‌کند. در موسسه رسانه‌ای بی‌بی‌سی و به‌ویژه شبکه وابسته به بی‌بی‌سی مادر یعنی بی‌بی‌سی‌فارسی، این دوگانگی بیشتر هم شده است. به‌عنوان مثال به‌رغم این‌که انگلیس کارنامه سیاهی در قبال ایرانی‌ها داشته، این شبکه تلاش می‌کند به‌گونه دیگری این مسأله را جا بیندازد. یا این‌که همواره از کشور‌های دیگر از موروثی بودن دولت‌ها انتقاد می‌کند، اما موروثی‌بودن سلطنت در کشور بریتانیا را چنان عقلانی جلوه می‌دهد و از کنار استدلال‌ها و منطق می‌گذرد که حیرت همه کارشناسان را برمی‌انگیزد. بی‌بی‌سی وقتی می‌خواهد کارنامه سایر کشور‌ها یا سیاستمداران را بررسی کند عموما به آن‌ها می‌تازد، اما در برابر اتفاقاتی که در بریتانیا می‌افتد به‌ویژه خاندان ملکه و دربار سکوت می‌کند، زیرا جزو خطوط قرمز این شبکه است. حتی به مخاطبان هم اجازه نمی‌دهد در چارچوب آزادی بیان کوچک‌ترین انتقادی به این شیوه مدیریت داشته باشند. سیاست یکطرفه و غیرتعاملی بی‌بی‌سی‌فارسی در قبال این اخبار، در حالی شکل گرفته که نگاهی به سایر اخبار منتشر شده این رسانه در اینستاگرام نشان می‌دهد که در سایر اخبار کامنت‌ها برای مخاطبان باز است و سیاست نقد آزاد رعایت می‌شود.