مسیح کردستان بازمی‌گردد

فیلم سینمایی شهید بروجردی، جدی‌ترین محصول امسال سازمان هنری رسانه‌ای اوج محسوب می‌شود و طبق خبر‌ها پرتره این شهید نیست بلکه به مقطعی از دوران فرماندهی او در منطقه غرب، پیش از آغاز جنگ تحمیلی و دفاع‌مقدس می‌پردازد. به این مناسبت با محمدعلی صمدی گفتگو کردیم و نظر او درباره جایگاه شهید بروجردی و لزوم ساخت اثری درباره شخصیت ایشان را جویا شدیم. محمدعلی صمدی، پژوهشگر، نویسنده و تهیه‌کننده برنامه‌های تلویزیونی دفاع‌مقدس است و چندی پیش به عنوان مدیر گروه حماسه و مقاومت شبکه یک سیما منصوب شد.

گفت‌وگوی ما به بهانه تولید پروژه شهید بروجردی است که به‌تازگی وارد پروسه تولید شده‌است. فکر می‌کنید تولید آثار سینمایی در مورد شهدا مخصوصا فرماندهان جنگ در زمان امروز که به هر حال از زمان جنگ خیلی فاصله گرفته‌ایم، چقدر اولویت دارد؟ سینمای ما چقدر نیازمند تولید چنین آثاری است؟

در اولویت داشتن آن‌که تردیدی وجود ندارد حتی دیر هم شده‌است؛ امثال آقای بروجردی از قهرمانان ملی این سرزمین هستند، اما به هر حال ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است. حداقل خودمان را این‌طوری راضی کنیم تا این تأخیر طولانی قابل‌قبول جلوه کند. مسیری که من می‌بینم مسیر خوبی است و مدتی است سینماگران ما سمت سوژه‌های شخصیت‌محور خصوصا شخصیت‌های دفاع‌مقدس مثل حاج احمد متوسلیان یا مهدی باکری رفته‌اند و کار‌های موفقی هم ساخته‌اند. سراغ شهید بروجردی خیلی قبل‌تر از این‌ها باید می‌رفتیم؛ چون آقای بروجردی استاد اینهاست و بین شهدای دفاع‌مقدس و انقلاب اسلامی مقامی رفیع دارد. ان‌شاءا... این مسیر ادامه پیدا کند و این کار هم مانند دو کار قبلی که اشاره کردم، اثر قابل‌قبول و آبرومندی باشد.

واقعا نمی‌دانم زندگی او را چطور می‌توان در یک فیلم دو ساعته خلاصه کرد؛ به نظر من یک سریال می‌تواند این جمع‌بندی را انجام دهد. حالا آن عزیزانی که دنبال این جریان هستند، قطعا فکر همه چیز را کرده‌اند. شهید بروجردی از ۱۵ سالگی وارد مبارزات جدی زیرزمینی با رژیم پهلوی شده‌است، در زمان ورود حضرت امام (ره) مسئول حفاظت در کمیته استقبال از ایشان بوده و تا زمان شهادت در سال ۶۲ حقیقتا زمان خالی و فراغ‌بال نداشته‌است. نمی‌توانیم بگوییم این مسیر قابلیت تصویری ندارد، چون تمام این دوران نکته است و پیوستگی دارد.

باید ببینیم هنرمند و کارگردانی که سراغ این موضوع می‌رود، سلیقه‌اش به کدام قسمت می‌کشد و کدام بخش قابلیت دراماتیک شدن دارد. همه زندگی نه چندان طولانی ایشان درگیری با متن انقلاب بوده‌است و ایشان از ۱۵ سالگی تا زمان شهادت هیچ وقت فرصت کار دیگری پیدا نکرد.

در حال حاضر ما به‌صورت جدی با خلأ معرفی قهرمانان ملی مواجهیم و به نظر من چیزی بیشتر از این هم جواب نمی‌دهد. رفتن سراغ افرادی که درگیر متن مبارزات و آرمان‌هایشان بودند و برای آن آرمان‌ها جان دادند، همیشه جذاب است و مقطع خاصی نمی‌طلبد. به نظر من کار‌هایی که تا امروز مورد استقبال قرار نگرفته، ضعف ساختار داشته و از فیلمنامه تا ساختار همه قسمت‌های کار ضعیف بوده‌است. تجربه نشان داده آثار خوش‌ساخت درباره قهرمانان ملی و مذهبی همیشه جواب داده‌است و این زمان خاصی ندارد. معتقد نیستم جوان امروز مسأله را نمی‌فهمد. الان در تمام دنیا فیلم‌هایی در مورد شخصیت‌هایی ساخته می‌شود که شاید یک قرن از آن‌ها و فعالیت‌هایشان گذشته باشد و با این حال کار‌های خوبی است که مورد استقبال قرار می‌گیرد. پرداختن به این طور تیپ‌ها همیشه جذابیت داشته است.

شهید قهرمان است و عنوانی ترجمه شده برای قهرمان. ملت‌های مختلف واژگان‌شان ثابت است، هر کسی که بر سر یک آرمان مورد پذیرش مردم و در راه مبارزه با ظلم جان داده باشد، قهرمان است و نمی‌شود از او صرف نظر کرد. سینما بر اساس قابلیت‌های خودش و فضای اجتماعی که در هر زمان وجود دارد، سراغ سوژه‌های مختلف می‌رود. مگر می‌شود شهید را حذف کرد؟ همین که واژه شهید را به او اطلاق می‌کنید از حوزه آدم معمولی خارج می‌شود، شهید یعنی قهرمان و عنوان دیگری ندارد.

اگر بتوانند به صورت جدی به شناخت فضای آن موقع کردستان بپردازند، بدون این‌که درگیر حواشی مناقشات مذهبی شوند، اتفاق خوبی است. دشمن خیلی دوست داشته به آن دامن بزند تا بگوید ریشه مسائل این مناقشات بوده‌است. اگر فضاسازی دقیقی انجام شود، این پروژه می‌تواند اثرگذاری لازم را داشته باشد. شهید بروجردی واقعا منحصر به فرد است؛ مانند ایشان در کردستان نداریم و شاگردان ایشان نتوانستند آن شخصیت را تکرار کنند؛ شخصیتی جامع هم به لحاظ جهادی و هم مواجهه درست با متن مردم. جدا کردن صف مردم از صف ضد انقلاب از مهارت‌های او بود که جواب داد و هنوز هم جمهوری اسلامی از اندوخته‌های شهید بروجردی که در آن دو سه سال برای تاریخ ذخیره کرد، استفاده می‌کند. تولید فیلم درباره شهید بروجردی کار سختی است و کاری که شروع شده به هر حال طلیعه خوبی است، صرف این‌که اگر یک کار آبرومند و قابل دفاع باشد، می‌تواند رضایت را تامین کند. مسیر جدید را در تولید آثار سینمایی دفاع‌مقدس، مسیر مناسبی می‌بینم و وقتی نگاه می‌کنیم می‌بینم در سینما بچه‌های هنرمند در حوزه دفاع‌مقدس به سمت و گرایش خوبی رفته‌اند.