تاب‌تاب مجازی!

به گزارش جام جم آنلاین، در شرایط کنونی نمی‌توان کودکان و نوجوانان را از عصر دیجیتال دور نگه داشت چرا که لازمه زندگی در این دوران، دانش‌اینترنتی و فراگیری مهارت‌های لازم برای ایمن‌بودن در این فضا است. بر این اساس باید کودکان و نوجوانان را ضمن آموزش از خطرات آن مصون نگه داشت، اما چگونه این دو در کنار هم جمع می‌شود؟ چگونه می‌توان کودکانی امروزی تربیت و در عین حال از آن‌ها در چنین فضایی محافظت کرد؟ آیا چنین تربیتی شدنی است؟

همراهی با فرزندان به این معنا نیست که در طول شبانه‌روز با کودکان در فضای مجازی جست‌و‌جو کنند بلکه به این معناست که ضمن این گونه همراهی، محدودیت‌هایی به صورت مستقیم و غیرمستقیم برای آن‌ها قائل شویم تا کمتر در چاله‌های مجازی گرفتار شوند.

اساسا موسسات پژوهشی اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی را در زمره اعتیاد‌های فناوری یا در طبقه اعتیاد‌های غیرشیمیایی و بدون مواد مخدر قرار داده است. بر اساس تعریف این موسسه پژوهشی، رفتار تکراری که حداقل در مراحل اولیه خوشایند است یا باعث از دست‌دادن کنترل بر خود در انجام آن موضوع می‌شود، همراه با مداخله جدی در زندگی روزمره، خانوادگی یا تحصیلی فرد، مسأله‌ای است که اعتیاد نامیده می‌شود.
کارشناسان معتقدند، گذران اوقات فراغت در فضای مجازی یک چالش جدی تربیتی است. ورود بی‌رویه و گذران اوقات فراغت دانش‌آموزان در فضای مجازی و اینترنت به دلیل این‌که این سبک مصرف رسانه‌ای مناسب نیست و استفاده صحیح از شبکه‌های اجتماعی و ورود به فضای مجازی در جامعه به درستی تبیین و فرهنگسازی نشده است؛ یک چالش جدی به حساب می‌آید.

چرا که اغلب خانواده‌ها به دلیل ساختار سنتی چندان با این گونه فضا‌ها آشنایی ندارند و از سوی دیگر در زندگی امروزی گریز و چاره‌ای نیز جز استفاده از فضای مجازی نیست. فقدان فرهنگ استفاده مناسب از فضای مجازی می‌تواند آسیب‌های بسیاری به پرورش مناسب کودکان و نوجوانان وارد سازد.

متاسفانه در سال‌های اخیر به خصوص از زمان شیوع ویروس کرونا، دانش‌آموزان از فضای‌مجازی استفاده بی‌رویه می‌کنند و همین موضوع منجر به مشکلات زیادی شده است. برای کاهش آسیب‌های مجازی باید چاره‌ای برای اوقات فراغت دانش‌آموزان اندیشیده شود و فرهنگسازی مناسب و فراگیری و آموزش سواد رسانه‌ای بیش از گذشته مورد توجه خانواده‌ها، آموزش و پرورش و رسانه‌ها قرار گیرد.

مواردی همچون «مهارت سواد رسانه‌ای، شناخت بازی‌های رایانه‌ای و روش انتخاب بازی مناسب برای فرزندان، مهارت حفظ حریم خصوصی در فضای مجازی، مهارت استفاده از نرم‌افزار‌های کنترل والدین و مهارت کنترل رژیم مصرف» از جمله مهارت‌هایی است که والدین در عصر دیجیتال به آن‌ها نیاز دارند.

در همین خصوص والدین باید برای استفاده گوشی و تبلت به منظور فعالیت در فضای مجازی محدودیت زمانی در نظر بگیرند و سعی کنند هنگام استفاده از دستگاه‌های هوشمند توسط کودکان و نوجوانان در کنار آن‌ها حضور داشته باشند، زیرا همراه و همگام‌بودن با فرزندان برای فعالیت در فضای مجازی و نظارت بر فعالیت آن‌ها برای کاهش تهدیدات و آسیب‌های فضای مجازی و همچنین اعتیاد به فضای مجازی از وظایف والدین است.
کودکان با ورود به سرزمین ناشناخته فضای‌مجازی گم شده یا گرفتار دام‌های خطرناکی می‌شوند که رهاشدن از آن‌ها به راحتی ممکن نیست، بر این اساس والدین باید دست در دست فرزندان خود نهاده و این سرزمین ناشناخته را با یکدیگر و با امنیت خاطر عبور کنند.

در همین خصوص والدین نقش اساسی و اصلی در حفظ امنیت کودکان در برابر آسیب‌ها و تهدیدات فضای مجازی برعهده دارند به ویژه این‌که در روز‌های کرونایی فرزندان آن‌ها از طریق فضای مجازی تحصیل می‌کردند، بر این اساس آن‌ها باید سطح دانش و آگاهی خود را بالا ببرند و با آگاهی‌بخشی به کودکان و همراهی آن‌ها در این محیط از آسیب‌های این حوزه پیشگیری کنند؛ بنابراین ضروری است، سیاستگذاران و برنامه‌ریزان به عنوان بازیگران فعال در عرصه جهانی و با اتخاذ تدابیر لازم، هوشمندانه و به صورت مستمر با رویکرد محققانه به این امر نگاه کرده و کارکرد‌های مثبت آن را در جهت پیشرفت و توسعه جوامع مد نظر قرار دهند، از این رو می‌طلبد با شناخت و توجه بیشتر به این مهم در جامعه‌پذیرکردن افراد و ارائه و انتقال محتوا‌های اخلاق و هویت کودکانی به جامعه به تدوین و برنامه‌ریزی در جهت کاربرد مثبت آن از سوی جامعه مبادرت نمود تا بتوان با استفاده از امکانات و فرصت‌های ایجادشده شرایط تقویت و گسترش اخلاق و هویت کودکان اجتماعی را برای افراد جامعه فراهم نمود به نحوی که افراد قادر باشند، اخلاق و هویت کودکان اجتماعی را خودشان، بیان و تولید نمایند.

این فرآیند مستلزم نگاه فراملی به این پدیده است، تا با استفاده از ظرفیت‌ها و استعداد‌های موجود در حوزه‌های مختلف و بازتعریف ارزش‌ها و اصالت‌های ریشه‌دار اخلاق و هویت کودکان عمومی، ارائه و عرضه آموزه‌های دینی، به دور از هرگونه تعصب جناحی و رفتار سیاسی، به تحکیم و تقویت اخلاق و هویت کودکان اجتماعی پرداخته که این امر می‌تواند ضامن بقا و تداوم حیات اجتماعی را در جامعه ایران فراهم سازد.

منبع: روزنامه جام جم