ناشران را به حال خود رها نکنید

کتابخوانی یک فرهنگ است و باید آن را از سنین پایین بین کودکان و نوجوانان نهادینه کرد و برای این امر، نهادهای تخصصی متولی امر کودک‌ونوجوان، تقویت شوند. کانون پرورش فکری کودکان‌ونوجوانان نهاد دیرینه و باسابقه‌ای است که نسل‌های متوالی از هنرمندان و اهالی فرهنگ این مملکت را درون خود پرورش داده. از این رو در کنار آموزش‌وپرورش که متولی کتاب‌های درسی است و باید با کمک زبدگان و کارشناسان به غنا و تحول اساسی در کتاب‌های درسی فکر کند، نهادهایی مثل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان هم باید تخصصی‌تر دیده شوند و با آنها برخورد رسمی و اداری شود. به شکلی که با تغییر دولت‌ها و جناح‌ها شاهد تحول در مدیریت‌ها نشویم. این تغییر مدیریت‌ها البته تا حدودی اجتناب‌ناپذیر است اما در حوزه فرهنگ باید در جاهایی به افراد دلسوز، کاردان و نخبه مراجعه کرد و از تجربیات‌شان استفاده برد. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و مدارس به‌عنوان اماکنی که در تمام کشور با کودکان‌ونوجوانان ارتباط برقرار می‌کنند باید مروج کتابخوانی باشند و برنامه‌های تشویقی و حمایتی در این زمینه ارائه دهند اما در قدم بعدی چگونه خواندن و چگونه انتخاب‌کردن کتاب‌های خوب نیز مستلزم همراهی با اهل ذوق و خرد است. بنابراین در این مسیر باید از اشخاص خبره بهره برد، زیرا بدون مشورت و هدایت اهل فن ممکن است مطالعه زیاد هم ثمری نداشته باشد، چون کتاب فراوان است اما کتاب خوب کم. برای کودکان‌ونوجوانان، انس همزمان با ادبیات کهن و معاصر از ملزومات است چراکه اکتفا به هریک از این دو، به مثابه پرواز کردن با یک بال است که درنهایت راه به جایی نخواهد برد.

ما امروز در دوران گذار به‌سر می‌بریم که تکنولوژی ارتباطات در تمام حیطه‌های زندگی بشر اثر گذاشته و جهان را تسخیر کرده. کتاب هم یکی از مقولاتی است که تحت‌تاثیر فضای مجازی و دنیای ارتباطات مدرن قرار گرفته. بنابراین از رونق افتادن کتاب در مقابل امکاناتی که فضای مجازی در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد تا حدی اجتناب‌ناپذیر است اما از آنجا که نفس کتابخوانی و ارتباط با فیزیک کتاب و مطالعه برگ‌برگ آن تاثیر فوق‌العاده بیشتری بر ذهن مخاطب می‌گذارد و آن را به‌عنوان یک مونس و همدم در کنار فرد قرار می‌دهد هرگز نباید اجازه داد که رونق کتابخوانی و نشر در مقابل فضای مجازی از بین برود. البته در خیلی از کشورهای پیشرفته تمهیداتی دراین‌باره اندیشیده شده و همچنان کتاب و نشریات حرف اول را می‌زند. کمااین‌که در غرب باوجودی که مردم می‌توانند از طریق اینترنت به کتاب‌ها و روزنامه‌ها دسترسی پیدا کنند، اما آنها همچنان از تیراژهای وسیعی برخوردارند و فرهنگ کتابخوانی و نشریه‌خوانی از بین نرفته است. بنابراین ضمن مخالفت با هرگونه محدودیت فضای مجازی باید تمام دست‌اندرکاران امر از متولیان رسمی فرهنگی کشور گرفته تا ناشران و دیگر نهادهای دولتی و خصوصی با هم‌اندیشی و همدلی، سیاستگذاری بنیادینی در این زمینه انجام دهند که مقهور پیشرفت ارتباطات مدرن نشویم. حال آن‌که خیلی از کتاب‌ها هم نفیس هستند هم مضمون و محتوای ارزشمندی دارند اما به‌دلیل افزایش قیمت‌ها، مخاطبان نمی‌توانند آنها را تهیه کنند. بنابراین در حوزه کتاب هم دولت باید توجه ویژه‌ای به نهادهای فرهنگی و ناشران داشته باشد. البته این توجه نباید دائمی باشد و درمجموع ناشران باید مستقل از دولت فعالیت کنند اما از آنجا که فرهنگ از اولویت‌های برتر انقلاب اسلامی است در سخت‌ترین شرایط ازجمله تنگناهای اقتصادی نیز نباید به حال خود رها شود.

افشین علا - شاعر و نویسنده / روزنامه جام جم