بدرود ایران بانو

ایران درودی علاوه بر نقاشی، نویسنده، کارگردان و منتقد هنری نیز بود. او در دانشکده عالی هنرهای زیبای پاریس، مدرسه لوور پاریس در رشته نقاشی و رشته تاریخ هنر دانشکده سلطنتی بروکسل تحصیل کرده بود.

او در طول حیاتش ۶۴ نمایشگاه انفرادی در سراسر جهان برگزار کرد و در بیش از ۲۵۰ نمایشگاه گروهی شرکت کرده بود. درودی از سال ۱۳۴۳ عضو کنگره بین‌المللی هنرمندان و منتقدان ریمنی، ووکیو و سان ماریو ایتالیا بود. او از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۱ تهیه کنندگی و کارگردانی بالغ بر ۸۰ فیلم مستند برای تلویزیون تحت عنوان شناسایی هنر را انجام داد.

از ایران درودی کتاب‌هایی به ماندگار مانده است که از آن جمله می‌توان به کتاب آثار نقاشی  (۱۳۵۲ـ ۱۳۳۸)، در فاصله دو نقطه ...!، چشم شنوا و ... اشاره کرد. نقاشی هایی با حس جادویی

احمد وکیلی، نقاش و طراح معاصر ایرانی با اشاره به تأثیرات ایران درودی در نقاشی می‌گوید: من در بینال هفتم نقاشی با ایشان آثار را داوری می‌کردیم. مرحوم درودی نگاه معاصر و ویژه‌ای به هنر نقاشی داشت و با این که هیچ گاه به صورت مستقیم تدریس نکرد و معلمی ‌به عنوان یک دغدغه جدی برایش مطرح نبود اما تأثیرش را به صورت جانبی روی نقاشی ایرانی گذاشته است.

وکیلی ادامه می‌دهد: مرحوم درودی یک عمر کار کرد و با امید به زندگی به راهش ادامه داد، او برای همه ما الگو بود و به ما نشان داد چطور با هنر روبرو شویم.

این نقاش برجسته معاصر با بیان اینکه مرحوم درودی در ایام جوانی چندین جایزه خارجی دریافت کرده بود، ادامه می‌دهد: او یک هنرمند تمام و کمال بود و زمانی که جلوی یک منظره طبیعی می‌ایستاد در ذهنش هر کاری می‌کرد.

برخی منتقدان سبک ایران درودی را چیزی میان سورئالیسم و سمبولیسم توصیف می‌کنند، وکیلی معتقد است: بسیاری از نقاشان پیرو او بودند و یک سورئالیسم جادویی را  در کارهای او دنبال می‌کردند. او سبک ویژه خودش را داشت و آثارش به گونه ای است که بدون امضا هم به خوبی شناخته می‌شد و فضای سورئالی را به وجود می‌آورد که برای شخص من همواره یک حس جادویی به همراه داشت. در نگاه ایران درودی فضایی حاکم بود که بیننده احساس تنهایی می‌کرد و هیچ چیز آشنایی وجود نداشت. او با همه چیز تازه و خلاقانه برخورد می‌کرد.

وکیلی درباره فعالیت‌های مستمر ایران درودی در عرصه هنر می‌گوید: حضور ایران درودی در هنر ایران زمین به دو بخش تقسیم می‌شود. او هم پیش از انقلاب و پس از آن جایگاه بسیار محکم و تثبیت شده‌ای داشت. پیش از انقلاب از درودی حمایت‌های بسیاری می‌شد و نمایشگاه‌های خصوصی بسیاری برگزار کرد و حتی به نمایشگاه هنر بازل سوییس  هم رفته بود. پس از انقلاب نیز نمایشگاه‌های بسیار معتبری برای ایشان برگزار شد و موزه هنرهای معاصر نیز برای مرحوم درودی یک نمایشگاه انفرادی ترتیب داد. ایشان فرد قابل تأملی برای فضای هنر تجسمی‌ایران بود و بسیار حیف که درگذشت.

ایران درّودی فرهنگ ما را غنی تر کرد

لوریس چکناواریان، آهنگساز و رهبر ارکستر با تأثر شدید از درگذشت ایران درودی با توضیح اینکه برای رفتن او کلمه‌ای جز افسوس ندارد، می‌گوید: از صمیم قلب درگذشت این هنرمند ارزشمند را تسلیت می‌گویم و از فقدان او بسیار متاسفم و نمی‌توانم این خبر را باور کنم زیرا یکی دو روز قبل با دوستان درباره او صحبت می‌کردیم.

چکناوارایان ادامه می‌دهد: ایران درودی نقاش بسیار با استعداد و بزرگی بود و همه دوستش داشتند. او از دوستان خوب من بود و گاهی با هم صحبت می‌کردیم. اتفاقاً یکی دو ماه پیش با من تماس گرفت و صحبتی طولانی با یکدیگر داشتیم و از روزهای کرونایی گفتیم و او هم می‌گفت انشالله این کرونای لعنتی تمام شود. اما امروز از خبر درگذشت او بسیار شوکه هستم.

وی با بیان اینکه خوشحالم چنین شخصیتی در فرهنگ ما بوده و کارهای بزرگی ارائه کرده، ادامه می‌دهد: ایران درودی فرهنگ ما را غنی تر کرد و به دنیا شناساند. هنرمند واقعی سبک خاص خودش را دارد، مرحوم درودی هم به سبک و طرح خودش رسیده بود، درحالی که به ندرت پیش می‌آید هنرمند راه خودش را پیدا کند. اغلب هنرمندان خودشان را تکرار می‌کنند و کمتر کسی است که شخصیتش را در کار پیدا کرده باشد، خانم درودی حرف خودش را می‌زد و سبک منحصر به فردش را پیدا کرده بود.

چکناواریان با بیان این جمله که دنیا یک تئاتر است و همه ما پرده به پرده جلو می‌رویم گفته‌های خود را به پایان می‌برد و می‌گوید؛ این روزها مشغول نوشتن یک مرثیه بزرگ یک ساعته برای گروه ارکستر بودم، این مرثیه اثری برای یادبود درگذشتگان کروناست که فکر می‌کنم خانم درودی را هم باید به این مرثیه اضافه کنم.

او پای ایران و مردمش ایستاد

حبیب الله صادقی، نقاش معاصر، مدیر گروه تجسمی‌و عضو پیوسته فرهنگستان هنر با بیان اینکه ایران درودی، این بانوی نازنین جزو افتخارات بزرگ ماست می‌گوید: سال‌هاست که او را از نزدیک می‌شناختم، او پای ایران و مردمش ایستاد و من روایت‌هایی از او دیده‌ام که بسیار ستودنی است.

صادقی با اشاره به برپایی نمایشگاه انفرادی از آثار مرحوم درودی در موزه هنرهای معاصر می‌گوید: زمانی که ریاست موزه هنرهای معاصر را برعهده داشتم از مرحوم درودی درخواست کردم نمایشگاهی از آثارش را در موزه به نمایش درآوریم. او گفت من می‌خواهم آثارم را برای نمایش به فرانسه ببرم و اتفاقاً بلیتش را هم گرفته بود. من به او گفتم اجازه بدهید نمایشگاه آثار شما در موزه برپا کنیم. ایشان قبول کرد و یک مجموعه بزرگ از آثارش را در موزه هنرهای معاصر برپا کردیم و این یکی از مهمترین فعالیت‌های من در دوران مدیریت موزه هنرهای معاصر و جزو افتخارات زندگی من است که در نکوداشت این بانوی ایرانی یک نمایشگاه در خور او در موزه برپا کردیم.

صادقی با توضیح اینکه یکی از کارهای خوبی که در دوران مدیریت آقای قالیباف انجام شد این بود که موزه‌ای در یوسف آباد به نام ایشان چکش زده شده، تاکید می‌کند: این از برنامه‌های نیمه کاره مدیران فرهنگی و جامعه هنری بود که پیگیری شد و البته فرصت دست نداد تا در زمان حیات ایشان آن را افتتاح کنیم اما جزو کارهایی است که موظف به انجام آن هستیم و باید به نیکنامان و هنرمندان پرآوازه ای همچون ایران درودی ادای احترام کنیم.

صادقی درباره ویژگی‌های شخصیتی مرحوم درودی می‌گوید: حریت، صلابت و شجاعت از مهم ترین خصایص این زن فرهیخته و فرزانه است. بسیاری دنبال این بودند که توجه مرحوم درودی را به فعالیت‌های سیاسی جلب کنند اما ایشان تابلویی به نام خلیح فارس خلق کرد و خط بطلانی بر بسیاری روایت‌های سیاسی کشید. او همیشه به من گفت «صادقی این جزو افتخارات من است که نام خلیج فارس را روی این تابلو نوشته ام.»

وی در پایان با بیان اینکه نقش ارزنده بزرگانی مانند مرتضی ممیز، مسعود عربشاهی، پرویز کلانتری،‌هانیبال الخاص و ایران درودی را نمی‌توان نادیده گرفت، می‌گوید: ما باید بیش از پیش در نکوداشت هنرمندانی که دل در گرو عزت ملی دارند بکوشیم.

صبا کریمی

جام‌جم