گفت‌وگو میان رینگ

برخی با فضای توییتر راحتند و تند تند از رخداد‌‌‌ها می‌نویسند و برخی دست‌به‌عصاتر با این شبکه اجتماعی برخورد می‌کنند و گاهی چیزی می‌نویسند و گروهی هم هستند با این که عضو توییترند و در این شبکه اکانت دارند اما وارد این شبکه می‌شوند و بدون این‌که چیزی بنویسند توییت‌های مورد علاقه خود را لایک و پسند کرده و نگاهی به توییت‌ها می‌کنند و می‌روند. هر چه هست توییتر در ایران دارد به یکی از شبکه‌های تاثیرگذار و محبوب تبدیل می‌شود.

با میثم رمضانعلی که از سال 2008 عضو توییتر شده و در آن فعالیت دارد هم‌صحبت شدم تا برایمان از فضای این شبکه اجتماعی و میزان جدی یا شوخی بودن آن برایمان بگوید.

اگر بخواهید توییتر را برای کسی که با این شبکه اجتماعی آشنا نیست توصیف کنید چه می‌گویید؟

توییتر فارسی، رسانه‌ای شبکه‌ای است. یعنی از الگوی فعالیت جمعی پیروی می‌کند. توییتر 15‌سال قبل فعالیت خود را آغاز کرد و به نظر من در همه این ‌سال‌ها و حتی با ورود شبکه‌های اجتماعی متنوع هنوز هم بی‌رقیب و یکه‌تاز است و در دوره‌های مختلف جریان‌ساز بوده و هست. در ایران توییتر فارسی شکل‌دهنده فضای رسانه‌ای است. چون کار شبکه‌ای در آن خوب جواب می‌دهد. آدم‌ها را با هم مرتبط کرده و شبکه تشکیل می‌دهد. این قابلیت در شبکه‌های اجتماعی دیگر کمتر است. توییتر محدودیت کمی برای نوشتن دارد و همین محدودیت اتفاقا تبدیل به امتیاز شده و چون براساس متن طراحی شده اقبال عمومی از آن کمتر است. آمار نشان می‌‌دهد که عموم مردم تمایل حضور در اینستاگرام را دارند، حدود 25 تا 30 میلیون ایرانی در این شبکه اجتماعی فعالند اما در توییتر این رقم خیلی کمتر است و شاید یک میلیون اکانت ایرانی فعال در توییتر وجود داشته باشد. فیلتر بودن آن در محدودیت حضور مردم تاثیر دارد اما به نظرم حتی اگر فیلتر هم نبود باز هم عضو زیادی نداشت.

گفتید توییتر جریان‌ساز است هر چند عضو فعال محدودی دارد، این تاثیرگذاری به‌دلیل حضور افراد نخبه و خاص در توییتر است؟

نه! تعبیر این‌که توییتر شبکه اجتماعی نخبه‌گراست، تعبیر غلطی است. توییتر نخبه‌گرا نیست اما اهالی رسانه و سیاست در آن حضور پررنگ دارند و چون متن‌محور است، چرخش اطلاعات در آن بیشتر بوده و جریان‌‌سازی‌ در آن بیشتر است. آدم‌های متنوعی در توییتر فعالند با سطح سواد مختلف و مشاغل گوناگون که الزاما نخبه و خاص هم نیستند. فضای سرگرم‌کنند‌گی توییتر به‌دلیل متن‌محور بودنش کم است و افرادی با ذائقه‌ رسانه‌ای ویژه‌تری در این فضا فعالند. هرچند امکان دارد اعضای توییتر در شبکه‌های دیگر مثل اینستاگرام و فیسبوک هم عضو باشند اما جنس استفاده آنها از توییتر با دیگر شبکه‌های اجتماعی فرق دارد.

توییتر اتفاقات مهمی را با توفان‌ های توییتری یا ترند شدن یک اتفاق جریان‌سازی می‌‌کند، این در حالی است که همه مردم در این شبکه عضو نیستند، فیلتر هم هست و دولتمردان و سیاستمداران هم به شکل محدود در آن فعالند. پس چگونه می‌تواند به این اندازه تاثیرگذار باشد؟

توییتر، پلتفرمی است که به رسانه‌های دیگر زنجیر شده. مهم‌ترین ویژگی توییتر شبکه‌سازی آن است. خرده‌کلونی‌ها را به هم متصل می‌کند و شبکه‌های بزرگ ایجاد می‌کند. گردش محتوا در توییتر به‌شدت بالاست، این قابلیت باعث شده که به فضای رسانه‌ای شکل بدهد. به نظرم امکان ندارد در رسانه‌ها موضوعی اهمیت پیدا کند بدون این که از قبل در توییتر مطرح نشده باشد. توییتر مهم است به‌دلیل آدم‌های رسانه‌ای که در آن حضور دارند و از طرفی به خاطر قابلیت‌های خودش. بازنشر و ری‌توییت در توییتر بسیار بالاست بنابراین اخبار و اتفاقات خیلی سریع دیده شده و دست به دست می‌شود. الان توجه ویژه‌تری به توییتر می‌شود شاید به‌دلیل تغییرات فرهنگی و در دسترس بودن شبکه‌های اجتماعی متنوع. فردی یک توییت را می‌خواند و به نظرش مهم و جالب است، بنابراین آن را در گروه‌های تلگرامی یا اینستاگرام بازنشر می‌دهد. توییتر به محلی برای سوژه‌یابی، مخزن اطلاعات، بحث‌ها و اتفاقات روز تبدیل شده و سرآغاز زنجیره رسانه‌ای است که متشکل از شبکه‌های اجتماعی مختلف است. توییتر به نوعی به رسانه‌های دیگر سوژه می‌دهد، چون می‌تواند مساله‌سازی کند. یک موضوع به نظر ساده می‌تواند در توییتر به مساله‌ای جدی تبدیل شود، افراد زیادی درباره آن نظر دهند و صحبت کنند و سرریز آن به شبکه‌های اجتماعی دیگر و رسانه‌ها وارد شود و همه درگیر آن موضوع شوند. همه این‌ها به دلیل قابلیت‌های خاص توییتر است. در توییتر امکان ویرایش وجود ندارد. کسی که توییت می‌زند به‌راحتی نمی‌تواند از زیر آن در برود، مگر آن‌‌که پاکش کند که آن‌هم تبعات خاص خود را دارد. در توییتر نمی‌توان منشن، ریپلای یا کامنت را پاک کرد. این‌ها باعث شده که امکان گفت‌وگو و دیالوگ فراهم شود. زمانی که درباره موضوعی گفت‌وگو شکل می‌گیرد آن موضوع حتما اهمیت پیدا می‌‌کند. همین قابلیت‌ها باعث شده افراد خاصی در توییتر فعال باشند و توییت‌های آنها تاثیرگذار شود.

توفان‌های توییتری کی شکل می‌گیرد؟

ترند و هشتگ مختص توییتر هستند. هشتگ اول از توییتر شروع شد به این منظور که یک موضوع بیشتر دیده شود. هشتگ در توییتر یک‌جور جیغ‌زدن است که مرا ببین و به من توجه کن. یک‌جور فراخوان است. در توییتر فارسی از هشتگ برای توفان‌های توییتری استفاده می‌کنند اما قبل توفان یک اتفاق در یک شهر و یک کشور باید ترند شود. توفان‌ در توییتر فارسی تقریبا از بین رفته است چون ترندهای سازماندهی‌شده زیاد شده‌اند. ترندهای اجتماعی واقعی هم معمولا برای دسته‌بندی استفاده می‌شوند. مثلا یک کشتی‌گیر مدال طلای جهانی می‌گیرد، توییت‌های زیادی با هشتگ نام او نوشته می‌شو‌د که شاید ترند هم شو‌د اما این هشتگ‌سازی برای دیده‌شدن نام آن فرد است و شاید ترند توییتر فارسی شود که جنبه سیاسی یا اجتماعی خاصی هم ندارد. استفاده از هشتگ در توییتر یعنی به این موضوع دقت کنید و آن را ببینید.

برخی بر این باورند که توییتر فضای سخت و خشنی دارد و هرکسی نمی‌تواند در آن تاب بیاورد.

یکی از دلایلش به دلیل گفت‌وگویی است که در آن جریان دارد. نمی‌توان حرفی را زد و کنار ایستاد و وارد بحث نشد و یا حتی اگر کسی فحش داد، آن را پاک کرد. کاربران توییتر منفعل نیستند و در قبال توییت‌ها واکنش نشان می‌دهند؛ درست یا غلطش را کاری ندارم. گاهی چیزی می‌نویسی و صد نفر زیر توییت شما عکس‌العمل نشان می‌دهند. شاید انتقادات سنگین داشته باشند یا فحش و ناسزا بدهند. در توییتر باید پوست‌کلفت بود و ریپلای‌ها و کامنت‌ها را با حوصله و صبر دید، چون نمی‌توان آنها را پاک کرد و اجازه نداد دیگران آنها را ببینند.

تاب آوری در توییتر؛ جدی یا شوخی

توییتر فضای گفت‌وگوست که گاهی به زد و خورد هم منتهی می‌شود. گاهی بحث‌ها خیلی جدی می‌شود و باید به یکدیگر جواب‌های قانع‌کننده داد که شاید زیاد هم ملایم نباشند. در این شرایط در توییتر طرف‌های گفت‌وگوکننده به‌اصطلاح روی رینگ می‌روند و با هم خیلی جدی صحبت می‌کنند. به نظرم این‌جور صحبت‌هاست که جریان‌ساز است. در توییتر لایک‌گرفتن و حتی فالوئر و دنبال‌کننده زیاد داشتن به معنای تاثیرگذاری نیست. آنهایی در توییتر تاب می‌آورند و جریان‌سازی می‌کنند که حرفی متفاوت داشته باشند و پای حرف‌شان بمانند و آدم‌های زیادی را وارد گفت‌وگو کنند. آنهایی که توهین می‌کنند یا بد و بیراه می‌گویند یا حتی شوخی‌های زننده می‌کنند معمولا اکانت‌های سازمان‌یافته هستند که دیر یا زود شناسایی شده و از رده خارج می‌شوند. برخی در توییتر روزمره‌نویسی را ادامه می‌دهند که به نظرم اگر متفاوت باشد اتفاقا جذاب است و مخاطبان زیادی را با خود همراه می‌کند. مهم این است در روزمره‌نویسی از چه ادبیاتی استفاده کنی و از چه زاویه‌ای آن را روایت کنی. توییتر تعارف‌بردار نیست. اگر جذاب نباشد نه لایک می‌خورد و نه منشن و ریپلای. برخی هم در توییتر از نام مستعار استفاده می‌کنند به چند دلیل. اول این‌که می‌خواهند شخصیت حقیقی خود را مخفی کنند که آسیب کمتری در فضاهای سیاسی و اجتماعی ببینند. گروهی هم هستند که اسم مستعار زیبا و متفاوتی برای خود انتخاب می‌کنند که همین باعث می‌شود دیگران او را دنبال کنند و اگر توییت‌های جذاب و تاثیرگذاری داشت در درازمدت مخاطب او بمانند.

طاهره آشیانی - روزنامه‌نگار / روزنامه جام جم