قیمت برنج قد کشید

به گزارش جام جم آنلاین، اردیبهشت گذشته انجمن واردکنندگان برنج اعلام کرد ذخایر برنج کشور سه ماه دیگر به پایان می‌رسد و اوایل هفته جاری این انجمن گفت واردات برنج کاهش ۸۰ درصدی داشته است. پس از مرغ و گوشت ظاهرا حالا نوبت به کالا اساسی دیگر به نام برنج رسیده و کمبود و گرانی در انتظار این محصول است. جام‌جم به‌دلایل کمبود برنج در بازار پرداخته که جزئیات آن را در ادامه می‌خوانید.

برنج تولید داخل از برنج وارداتی گران‌تر است و از آنجایی که برنج وارداتی مورد مصرف خانوار‌های کم‌درآمد است کاهش واردات این محصول می‌تواند سفره خانوار‌های کم‌درآمد را کوچک‌تر کند. ممنوعیت کشت دوم برنج در کنار کاهش واردات باعث شده تا گمرک ایران خواستار تغییر قانون واردات این محصول شود. این در حالی است که خرداد گذشته ستاد تنظیم بازار ممنوعیت واردات برنج را ملغی کرد؛ بنابراین انتظار می‌رود در ماه محرم و در اوسط شهریور ماه با کمبود شدید برنج مواجه شود به این دلیل که برنج داخلی نیز از اواخر شهریورماه به بازار می‌آید.

براساس مقررات صادرات و واردات، هر‌ساله برای حمایت از تولید داخلی برنج، از ابتدای مرداد تا پایان آبان، ممنوعیت واردات برنج اعمال و بعد از چهار ماه لغو شده و در این فاصله ترخیص از گمرک ممنوع می‌شود. ستاد تنظیم بازار اخیرا حذف ممنوعیت واردات برنج را تصویب کرد، ولی وزارت جهاد کشاورزی با این تصمیم مخالفت کرد و در نهایت قرار شد اجرا یا عدم اجرای این مصوبه توسط این وزارتخانه ابلاغ شود که این امر در آینده‌ای نزدیک، بعید به نظر می‌رسد شکل عمل به خود گیرد.

آمار‌های گمرک ایران نشان از کاهش ۶۹ درصدی واردات برنج در کشور طی چهار ماه گذشته نسبت به مدت مشابه سال قبل دارد به‌طوری که مهرداد جمال‌ارونقی، معاون فنی گمرک به خبرنگار ما می‌گوید: از اول فروردین تا پانزدهم تیرماه سال جاری ۸۶ هزار و ۳۶۷ تن برنج به ارزش ۷۸ میلیون و ۱۴۰ هزار دلار به کشور وارد شده که در همین بازه زمانی در سال گذشته ۲۷۷ هزار و ۶۹۱ تن به ارزش ۲۴۹ میلیون و ۷۱۰ هزار دلار وارد شده بود که از نظر وزنی و ارزشی ۶۹ درصد نسبت به سال گذشته کاهش واردات داشتیم.

با این حال جمیل علیزاده‌شائق، دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج می‌گوید: تاکنون طی سال‌جاری یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج به کشور با ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی وارد شده و این در حالی است که ارونقی، معاون فنی گمرک در پاسخ به این ادعا تاکید می‌کند واردات برنج در سال‌جاری تنها ۸۶ هزار تن بوده و هیچ ارز ۴۲۰۰ تومانی هم به واردکنندگان داده نشده و واردات از طریق ارز نیمایی بوده است.

بررسی میدانی خبرنگار جام‌جم از سطح بازار نشان می‌دهد قیمت هر کیلوگرم برنج ایرانی بین ۳۳ تا ۴۰ هزار تومان و برنج هندی ۲۴ تا ۲۶ هزار تومان و برنج پاکستانی ۲۶ تا ۲۹ هزار تومان است. دلیل گران بودن برنج ایرانی حذف ارز ۴۲۰۰تومانی و افزایش قیمت نهاده‌های تولید مانند کود و سم در طول یک‌سال است. از سوی دیگر ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات برنج خارجی از اوایل سال ۹۸ حذف شد و اکنون تعیین این کالا به عواملی مانند قیمت جهانی، نرخ ارز و سود و تعرفه گمرکی بستگی دارد.

در حال حاضر قیمت برنج خارجی به برنج ایرانی نزدیک شده و از طرفی سرمایه واردکنندگان این محصول نیز به‌دلیل شیوع بیماری کرونا و معادلات تجاری ناشی از آن به‌شدت کاهش یافته است به‌طوری‌که مسیح کشاورز، دبیر انجمن وارد‌کنندگان برنج در این خصوص به خبرنگار ما گفته، قیمت برنج ایرانی و خارجی در حال حاضر نزدیک به هم شده، چون در بازار کمبود برنج وجود داشته و به اندازه کافی واردات صورت نگرفته است به همین دلیل برنج ایرانی خواهان و خریدار بیشتری دارد و برنج خارجی خواهان کمتر.

در حال حاضر تولیدکنندگان می‌گویند، تولید مکفی برنج برای مصرف در کشور صورت گرفته است و این در حالی است که با عرضه بیشتر یک محصول در بازار باید شاهد کاهش قیمت آن محصول باشیم؛ اتفاقی که در بازار برنج داخلی صورت نگرفته است. دبیر انجمن وارد‌کنندگان می‌گوید: بدون شک در آینده نزدیک شاهد زیان عمده تولیدکننندگان در بازار خواهیم بود، چون با افزایش قیمت این محصول در کشور، میزان خرید برنج از سوی خانوار‌ها کاهش می‌یابد و برخی خانوار‌های کم‌درآمد این محصول را از سفره خود حذف خواهند کرد.

 

در طول ۱۰ سال گذشته همواره ۸۰ درصد برنج وارداتی از هند، ۱۵ درصد آن از طریق پاکستان و ۵ درصد آن به صورت متفرقه وارد کشور می‌شود و این در حالی است که در سال‌های گذشته تایلند و اروگوئه در این بازار سهم بیشتری داشتند.

ایران در سال جاری دو میلیون و ۲۰۰ هزار تن برنج تولید کرده، اما با این حال بازار مصرفی طی سال‌های گذشته نشان می‌دهد به سه تا ۵/۳ میلیون تن برنج در کشور نیاز است، بنابراین باید یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن از این محصول از طریق واردات تامین شود. هر‌چند که آمار سال‌های قبل از ۹۸ نشان می‌دهد همواره یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن برنج به کشور وارد شده، اما جمیل علیزاده‌شائق، دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج می‌گوید: عده‌ای نیاز کشور به واردات برنج را یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن عنوان می‌کنند، اما نیاز سالانه کشور فقط ۶۰۰ هزار تن است.

گفتنی است در سال ۹۸ و ۹۹ کشاورزان به‌دلیل بارندگی خوب در سراسر کشور اقدام به کاشت بیش از حد برنج کردند و این در حالی است که سطح کشت مناسب برنج در ایران ۵۲۰ هزار هکتار است، ولی در این سال در اکثر مزارع برنج کاشته شد و ۶۲۰ هزار هکتار زمین به کشت برنج اختصاص یافت.

سرنوشت محموله‌های وارداتی برنج قبل از تاریخ آغاز ممنوعیت مشخص نیست به این دلیل که بخشی از این محموله‌ها قبل از تاریخ ممنوعیت وارد کشور شده و بخش دیگر به‌دلیل روند کند تخصیص ارز به‌صورت درصدی از گمرک خارج شده و بقیه در گمرک موجود است.

 

این اظهار‌نظر مربوط به مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج است. وی معتقد است این احتمال وجود دارد که این محموله‌ها در زمان شروع ممنوعیت با مشکل عدم تخصیص ارز مواجه شده و به علت دوره چهار ماهه ممنوعیت، فاسد شود. با این حال خبر‌ها حاکی از آن است که واردکنندگان توافق‌هایی برای واردات برنج با بازرگانان دیگر کشور‌ها کرده بودند به‌طوری که مهرداد جمال‌ارونقی، معاون فنی گمرک می‌گوید: هفت تا ۱۰ فروند کشتی در حال بارگیری برای واردات برنج به ایران بودند با این حال با مراجعه آن‌ها به گمرک مشخص شد که اگر قرار است ممنوعیت فصلی برقرار شود این کشتی‌ها بارگیری نکنند و در حال حاضر تنها یک فروند کشتی با ۱۵ هزار تن برنج در چابهار پهلو گرفته و برنج آن در حال ترخیص است و ۲۶ کشتی پهلو گرفته در بنادر کشور برنجی ندارند، چون اعلام شده ممنوعیت برنج تا یکم مرداد ماه است. آن‌طور که ارونقی به خبرنگار ما گفته، تمام برنج‌های سال گذشته و سال‌جاری با ارز نیمایی وارد شده و عده کمی با ارز ترجیحی یا ۴۲۰۰ تومانی ثبت سفارش کرده بودند که حدود ۲۹ هزار تن بود.

طبق گفته وی، مساله اینجاست که وقتی کشتی‌ها بعد از ۳۱ تیرماه به بندر رسیده و تاریخ اعلامیه ورود یا قبض انبار آن‌ها بعد از این تاریخ باشد دیگر مشمول شرایط ترخیص نخواهند شد و این برنج‌ها به مدت حداقل چهار ماه در گمرک و بنادر دپو شده و امکان اظهار و ترخیص نخواهند داشت. با توجه به نیاز کشور، واردات برنج قطعا باید انجام شود، اما با توجه به مقاومت زیادی که در این بخش وجود دارد واردکنندگان به‌دلیل بلاتکلیفی از این کار امتناع می‌کنند. در حال حاضر موجودی برنج در بنادر کمتر از ۴۰ هزار تن است.

واردکنندگان برنج می‌گویند مکاتبات زیادی با وزارت جهاد کشاورزی برای وارد کردن این محصول اساسی به‌دلیل کمبود شدید در بازار داشته‌اند، ولی این وزارتخانه توجهی به آن‌ها نکرده است و معتقد است برنج ایرانی می‌تواند تمامی سهم بازار را از آن خود کند و نیازی به واردات بیشتر برنج وجود ندارد.