جراحان کوچک طبیعت

امروزه با وجود روش‌های گوناگون، از «لارو درمانی» (ماگوت‌ تراپی) به‌عنوان یک روش درمان تکمیلی در بهبود و ترمیم زخم‌های مزمن استفاده می‌شود. در این شیوه، پزشکان از اشتهای ماگوت‌ها یا لاروها نسبت به بافت مرده زخم استفاده می‌کنند تا طی یک فرآیند درمانی جالب توجه به ترمیم شکاف‌ها یا زخم‌های عمیقی که به‌خوبی بهبود نیافته و باز مانده‌اند کمک کنند البته لارو درمانی روش جدیدی نیست و آغاز استفاده از آن به اواخر دهه 1300 شمسی/ 1920 میلادی برمی‌گردد؛ احتمالا ویلیام باوئر، جراح اورتوپد آلمانی اولین شخصی بوده است که لاروهای گونه خاصی از مگس را به‌منظور بهبود زخم سربازان در جنگ جهانی اول به‌کار گرفت.

با رواج استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در دهه 1320 شمسی/ 1940 میلادی، لارو درمانی به‌تدریج از صحنه خارج شد، اما مانند بسیاری دیگر از جنبه‌های علم، در سال‌های اخیر و به‌دنبال افزایش مقاومت باکتری‌ها نسبت به آنتی‌بیوتیک، لارو درمانی بار دیگر به‌عنوان روش مکملی برای ترمیم زخم‌ها و همچنین بالا بردن سرعت بهبود آنها، مطرح شده است.

در همین راستا، روش درمان زخم مبتنی بر لاروها در کشور خودمان نیز طرفدارانی پیدا کرد. ابتدا این روش با طب سنتی اشتباه گرفته می‌شد یا به‌دلیل ظاهر عجیب و نه‌چندان مطلوبی که حرکت لاروها روی بستر یک زخم باز و عفونی ایجاد می‌کند، از سوی بیماران پذیرفته نمی‌شد؛ اما با افزایش سطح آگاهی عمومی نسبت به این روش درمانی، به‌تدریج شاهد استقبال بیشتری برای استفاده از آن هستیم. شرکت «جراحان کوچک طبیعت» از شرکت‌های دانش‌بنیانی است که با تکیه بر علم و ایجاد بسترهای لازم، اقدام به پرورش لاروهای نوع خاصی از مگس با نام علمی «لوسیلیا سریکاتا» کرده است.

بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت «جراحان کوچک طبیعت» در گفت‌وگو با جام‌جم، درباره استفاده از روش لارو درمانی در ایران می‌گوید: «داستان از جایی شروع شد که مقاله کارشناسی ارشد من در رابطه با ماگوت‌تراپی یا لارو درمانی بود، به‌همین دلیل تصمیم گرفتم با کمک جهاددانشگاهی علوم‌پزشکی و همچنین دانشگاه علوم‌پزشکی تهران این شیوه درمانی را به‌صورت یک طرح اجرا کنم. در این راستا شروع به پرورش گونه‌ای از مگس‌های لوسیلیا سریکاتا کردیم که درواقع همان مگس‌هایی هستند که رنگ سبزمتالیک دارند و گاهی در محیط دیده می‌شوند. سرانجام پس‌از طی یک فرآیند طولانی، موفق شدیم لارو این‌گونه از مگس‌ها را استریل کرده و مجوزهای مربوطه را از آزمایشگاه‌های مرجع سازمان غذا و دارو بگیریم.»

اعظم ملکیان ادامه می‌دهد: «در گام بعدی و پس‌از دریافت کد اخلاق از کمیته اخلاقی «IRCT» (سرواژهIranian Registry of Clinical Trials)، مرحله کارآزمایی بالینی را آغاز کرده و لارو درمانی را روی حدود 300 بیمار در مرکز ترمیم زخم جهاددانشگاهی علوم‌پزشکی تهران تست کردیم؛ خوشبختانه روند جواب‌دهی این شیوه و همچنین میزان رضایتمندی بیماران نسبت به استفاده از آن بسیار بالا بود و تعداد زیادی از افرادی که در شرف ازدست دادن پایشان بودند، با لارو درمانی از قطع پای آنها جلوگیری شد.»

این محقق کارآفرین می‌افزاید: «در آن زمان، من به‌عنوان مجری طرح از یک‌سو و جهاد دانشگاهی علوم‌پزشکی تهران نیز از سوی دیگر، تصمیم به تولید محصول گرفتیم تا لاروها را به‌عنوان محصولی درمانی در مقیاس صنعتی تولید کنیم و آن را در اختیار درمانگران این حوزه که همان پزشکان متخصص بیماری‌های عفونی و پرستاران فعال در زمینه مراقبت از زخم هستند، قرار دهیم. این محصول با نام تجاری «لوسیمِد» (Lucimed) ثبت شد و شروع به فعالیت کردیم؛ اما زمان کوتاهی که از ثبت برند گذشت، به‌دلیل ماهیت جهاددانشگاهی علوم‌پزشکی که یک سازمان است، امکان اخذ مجوزهای لازم از سازمان غذا و دارو وجود نداشت. این مشکلات حقوقی منجر به بروز اختلالاتی در فعالیت لوسی‌مِد شد و سرانجام مرا به‌فکر تأسیس شرکت دیگری به‌نام جراحان کوچک طبیعت انداخت.»

تولید محصولی زنده به اسم «لارو»

به گفته مدیرعامل مجموعه جراحان کوچک طبیعت، این شرکت در سال 95 به‌طور رسمی شروع به‌کار کرد و حتی بدون برخورداری از هیأت‌علمی، در سال 98 موفق به دریافت گواهی دانش‌بنیانی از معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری شده و اکنون در پارک علم‌وفناوری دانشگاه تربیت‌مدرس مستقر است. در حال حاضر تمام تأییدیه‌ها و مجوزهای لازم اخذ شده و این شرکت به‌زودی با دریافت نشان سیب‌سلامت از سازمان غذا و دارو، مرحله پیش‌صنعتی را پشت‌سر گذاشته و وارد تجاری‌سازی محصول خواهد شد.

ملکیان درخصوص نحوه تولید لاروها و چگونگی ارسال آنها برای مصرف‌کنندگان توضیح می‌دهد: «در این روش از مگس‌های بالغ تخم‌گیری می‌شود و در محیط آزمایشگاهی استریل، به تخم‌ها فرصت بازشدن داده می‌شود تا فرآیند لارو شدن را طی کنند. سپس لاروها در ظروف استریل‌شده مخصوصی قرار داده می‌شوند که در‌های آنها مجهز به نوعی فیلتر است. این فیلترها ضمن عبوردادن هوای لازم برای زنده‌ماندن لاروها، از ورود باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زا به داخل ظرف جلوگیری می‌کند. درنهایت لاروها درون همین ظروف، به‌دست مصرف‌کنندگان آنها که می‌توانند بیمارستان‌ها و درمانگاه‌هایی از تهران یا سایر شهرستان‌ها باشند، خواهد رسید. ضمنا در مواردی ممکن است بیمارانی که نیاز به لارو درمانی دارند، در منزل تحت مراقبت باشند که در این صورت نیز محصول ما برای پرستاران و درمان‌گرهای معتبر ارسال شده و از طریق آنها برای درمان زخم‌های این گروه از بیماران استفاده می‌شود.»

«لارو درمانی»، یک درمان مکمل است

ملکیان در ادامه صحبت‌هایش ضمن تأکید بر استفاده از لارو درمانی به‌عنوان یک روش درمانی مکمل، خاطرنشان می‌کند: «نکته‌ای که بسیاری از درمان‌گران فراموش می‌کنند، این است که لارو درمانی یک رویه درمانی کمکی است که باید درکنار درمان استانداردی که پزشک متخصص تجویز می‌کند، صرفا در جهت ترمیم بهتر و بهبود سریع‌تر زخم‌ها استفاده شود؛ البته مواردی هم ممکن است وجود داشته باشد که درمان استاندارد نتواند منجر به سلامت کامل بیمار شود و در آنجا استفاده از یک درمان مکمل ضروری باشد.»

طبق گفته این بانوی کارآفرین، در برخی موارد پرستاران و درمانگران به اشتباه درمان اصلی را کنار می‌گذارند و تنها به لارودرمانی اکتفا می‌کنند. این‌کار حتی ممکن است به‌جای بهبود بیمار، منجربه بدتر شدن شرایط او شود.

فرآیند ترمیم زخم مزمن در این روش

شاید بتوان این‌گونه از لاروها را به کارگرهایی تشبیه کرد که پس‌از تخریب یک ساختمان قدیمی آمده‌اند تا بقایای سازه تخریب‌شده را جمع‌آوری کنند. آنها پس‌از جمع‌کردن نخاله‌های ساختمانی، کل محوطه را تمیز می‌کنند و تازه بعد از انجام این کارها، خودشان دست‌به‌کار ساخت بنای جدید می‌شوند!

بنیان‌گذار جراحان کوچک طبیعت درباره فرآیند از بین بردن بافت مرده و ترمیم زخم با لارو می‌گوید: «زمانی‌که لاروها روی زخم قرار می‌گیرند، شروع به خوردن بافت مرده آن می‌کنند. ولی نسبت به بافت زنده و سطح باز زخم، هیچ‌گونه علاقه و اشتهایی نشان نمی‌دهند؛ درواقع همین ویژگی منحصربه‌فرد است که باعث می‌شود بتوان از این‌گونه لاروها برای ترمیم و بهبود زخم‌های مزمن استفاده کرد.»

ملکیان اضافه می‌کند: «از طرفی دیگر، این لاروها ویژگی خاص و مهم دیگری نیز دارند که به ضدعفونی‌کردن زخم کمک می‌کند؛ آنها به‌دلیل ساختار بدنی ویژه‌ای که دارند، هرنوع عامل بیماری‌زایی که در محیط اطرافشان باشد (مانند انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها، مخمرها، انگل‌ها و ...) را با استفاده از مکانیزم انتشار داروهای آنتی‌بیوتیکی در محیط از بین می‌برند.»

وی در رابطه با یکی دیگر از خصوصیات مثبت لاروها اظهار می‌کند: «این لاروها می‌توانند به افزایش سرعت ترمیم زخم نیز کمک کنند؛ به این شکل که همزمان با از بین بردن بافت مرده و عوامل بیماری‌زا، برخی از فاکتورها و عوامل رشدی که در ایجاد سلول‌های جدید در محیط موثر هستند را نیز تولید می‌کنند. این ویژگی لاروها به‌شدت قدرتمند و اعجاب‌انگیز است؛ برای مثال یک استخوان خالی که هیچ‌گونه گوشت و بافتی در اطرافش ندارد را تصور کنید. این لاروها می‌توانند پس‌از مدتی باعث جوانه‌زدن سلول‌های نو و درنتیجه ایجاد یک بافت جدید در اطراف آن شوند!»

به گفته مدیرعامل جراحان کوچک طبیعت، کاری که این شرکت در حال حاضر انجام می‌دهد، استخراج فاکتورهای رشد و عناصر از بین برنده پاتوژن‌ها برای استفاده تخصصی علیه باکتری‌ها و عوامل بیماری‌زاست؛ این کار باعث می‌شود فرآورده‌ای دارویی به‌دست بیاید و در مواردی که امکان استفاده از لاروها به‌طور مستقیم وجود ندارد، بتوان این فرآورده‌ها را به‌کار گرفت.

ارتباط با «جراحان کوچک طبیعت»

وبسایت: Jktbioteb.com
اینستاگرام: @iranbioteb
تلفن تماس: 09127001345
آدرس: تهران، میدان هفت‌تیر، خیابان قائم‌مقام فرهانی، کوچه نگین، پلاک ۴، زنگ ۹

فراز سهیلی‌ آزاد - نشان ایرانی 2 / روزنامه جام جم