وضعیت۳ بیمارستان پایتخت پس از اوج‌گیری آلودگی هوا

اورژانس بیمارستان ولیعصر(عج)، در انتهای گوشه سمت راست حیاط بزرگ بیمارستان قرار دارد، درست کنار داروخانه شبانه‌روزی. درون محوطه، پر از سرباز و خودروهای پلاک سبز است. حتی پلاک آمبولانس‌ها هم سبز است. روبه‌روی اورژانس، پنج شش ردیف آمبولانس نشسته‌اند به انتظار بیمار اورژانسی. در الکترونیکی که باز می‌شود، سالن بزرگ پذیرش به استقبال می‌آید. ساعت ۱۰ صبح است و صندلی‌های آهنی محوطه انتظار یکی در میان پر هستند. صندلی‌های خالی را با برچسب پوشانده‌اند تا کسی روی آنها ننشیند. دو سه نفر ایستاده‌اند، روبه‌روی اتاق پزشک، روی عکس رد پاهایی که زردرنگ نقاشی شده است. درست کنار اتاق پرستاری، سالن بزرگ اورژانس خودش را نشان می‌دهد. محوطه بیضی بزرگ وسط سالن اورژانس، ایستگاه پرستاری است. کم و بیش، تخت‌ها پر هستند. اینجا اورژانس بیمارستان ولیعصر(عج) است.

 ۲۰ تا ۳۰ درصد مراجعه بیشتر
 پسر جوان فرز و چابک، می‌دود به این طرف و آن طرف سالن، جز یک ماسک نازک و روپوش سفید، پوشش محافظتی دیگری به تن ندارد. تند آمپول را تزریق می‌کند به سرم خانم جوانی که روی تخت خوابیده است، سرم زرد می‌شود بعد از تزریق آمپول بعد سرنگ را می‌اندازد درون ظرف بزرگ زباله. می‌گوید نسبت به روزهای قبل که هوا این‌قدر آلوده نبود، مراجعه به‌خاطر آلودگی هوا، ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده است. خانم‌های باردار، افرادی که آسم دارند و نیز سالمندان بیشترین مراجعانی هستند که به اورژانس این بیمارستان سر می‌زنند. او می‌گوید: «این روزها مراجعه افراد مبتلا به کرونا کم شده اما در مقابل، به‌خاطر آلودگی هوا، سرمان
شلوغ است.»
 مراجعه بیماران بد حال تنفسی به خاطر آلودگی‌ هوا صبح‌ها از ساعت ۱۰ و ۳۰دقیقه شروع می‌شود. بعدازظهرها که غلظت آلودگی بیشتر می‌شود مراجعه به اورژانس نیز افزایش می‌یابد. حرف پرستار جوان که به اینجا می‌رسد، پیرزنی را با ویلچر به اورژانس می‌آوردند.
چادر زن یک وری افتاده‌است روی سرش. لب‌های پیرزن سفید است، خس خس می‌کند و قفسه سینه‌اش، تند و سریع بالا و پایین می‌شود. دختری جوان پشت ویلچر راه می‌رود. چشم‌هایش نگران است.
پیرزن را می‌خوابانند روی یکی از تخت‌های اورژانس، پزشک اورژانس می‌رود بالای سرش و پرده را می‌کشد.
دستگاه اکو را سریع می‌برند بالای سر پیرزن، می‌خواهند نوار قلبش را بگیرند. پزشک اورژانس که بیرون می‌آید، چیزی می‌نویسد روی برگه پذیرش و می‌گوید: «اکسیژن هم به او وصل کنید.» چشم‌های دختر جوان خیس است. می‌گوید مادرش بیماری آسم دارد و چند روزی را به خاطر آلودگی هوا در خانه بوده‌است، دیروز اما پیرزن، خسته از در خانه ماندن، چند ساعتی را با دوستانش در پارک محل می‌گذراند و تنگی نفس و مراجعه به اورژانس بیمارستان می‌شود نتیجه دیدار با دوستانش.
پرده تخت پیرزن برای لحظه‌ای کنار می‌رود، چشم‌هایش حالا که با کپسول اکسیژن نفس می‌کشد، آرام گرفته‌است.

 می‌ترسند و مراجعه نمی‌کنند
 دو خودروی آمبولانس، آماده به خدمت ایستادند رو به روی در اورژانس بیمارستان خاتم‌الانبیا(ص). در که باز می‌شود، میز پزشک اورژانس اول از همه به چشم می‌آید. میز پزشک اورژانس دقیقا روبه‌روی در ورودی است. صحنه پشت پزشک، سالن اورژانس است؛ پرستاران و بیماران در بک گراند، در رفت و آمدند.
 پزشک اورژانس آزمایش‌های مرد جوان را چک می‌کند و بعد روی یکی از برگه‌های دفترچه، قرص ویتامین D برایش می‌نویسد و تاکید می‌کند هفته‌ای یک بار قرص را مصرف کند. از افزایش مراجعه به خاطر آلودگی‌هوا که می‌پرسیم، برای لحظه‌ای فکر می‌کند، بعد رد خنده را می‌توان از پشت ماسک دید. می‌گوید این روزها همه به فکر علائم دیگری هستند. نه این که مراجعه سالمندان یا بیماران قلبی به اورژانس بیشتر نشده، که از نظر او شده‌است اما می‌گوید این روزها، همه به فکر تشخیص افراد مبتلا به بیماری کرونا هستند و هر کسی که با علائم سردرد یا تنگی نفس به اورژانس مراجعه می‌کند، او را از نظر کرونا تست می‌کنند، تست‌هایی که البته در بیشتر موارد، منفی است.
حرف پرستار بخش اورژانس بیمارستان هم همین است. این که اغلب بیماران را به خاطر ابتلا به بیماری چک می‌کنند. او می‌گوید که بسیاری از افراد با اورژانس تماس می‌گیرند و از علائم مشکلات تنفسی، سردرد، سرگیجه یا تنگی نفس می‌گویند. او می‌گوید افراد بیشتر ترجیح می‌دهند به بیمارستان مراجعه نکنند و در خانه بمانند. او دلیل این اتفاق را ترس از مراجعه به بیمارستان و ابتلا به کرونا می‌داند. این روزها او و دیگر همکارانش اما بیشتر از گذشته با بیمارانی که مشکلات تنفسی دارند روبه‌رو می‌شوند.

 روزی ۲ تا ۳ بیمار تنفسی
 دو سه خانم و آقا ایستاده‌اند در صف تریاژ. دختر جوانی که پشت میز نشسته است، تند و سریع مراجعین را پذیرش می‌کند. پزشک جوان تریاژ هم، ایستاده، بیماران را ویزیت می‌کند. تند و سریع، مهرش را می‌زند روی برگه شرح بیمار و بعد سریع‌تر از آن ویزیت‌شان می‌کند، قلم را می‌سراند روی دفترچه و دارو تجویز دارو می‌کند. می‌گوید روزی دو تا سه نفر، مراجعه‌کننده بدحال دارد، سالمندانی که آلودگی هوا، بیماری قلبی و تنگی‌نفس‌شان را بیشتر کرده است. بعد اما از بیمارستان دیگری که به‌جز این بیمارستان در آنجا کار می‌کند، می‌گوید، از بیمارستانی که بسیاری از مراجعینش، به خاطر مشکلات تنفسی به آنجا مراجعه می‌کنند و توضیح می‌دهد که به خاطر آلودگی هوا، تعدادشان هم بیشتر شده است اما آمار دقیقی نمی‌دهد.
 بیرون محوطه کوچک بیمارستان، راننده‌های آمبولانس ایستاده‌اند و گفت‌وگو می‌کنند. هیچ‌کدام‌شان ماسک به صورت نزده‌اند، از تعداد مراجعه بیماران حاد تنفسی که می‌پرسیم، کمی فکر می‌کنند، مسن ترینشان می‌گوید که در روز یکی دو بیمار بدحال سالمند و میانسال به بیمارستان می‌رساند، اما موضوع اینجاست که ممکن است آنها افراد مبتلا به بیماری کرونا باشند، به خاطر همین مطمئن نیست که آنها به خاطر آلودگی هوا بیمار شده‌اند یا نه.
 یک خانم مسن لاغراندام، آرام راه می‌رود. بعد از چند قدم می‌ایستد. رنگ و رویش پریده است. ماسک به صورت ندارد. می‌پرسیم: «مادر جان خوبید؟ چرا ماسک نزده‌اید؟» حالا که نزدیک شده‌ایم، صدای نفس کشیدن سخت شنیده می‌شود. دستمان را می‌گیرد. سرگیجه دارد. می‌گوید که سردرد دارد. پیرزن را می‌برند درون اورژانس و می‌نشانند روی صندلی، پزشک معاینه‌اش می‌کند، صدای نفس‌هایش کند شده است. می‌پرسد: «مادرجان مشکل قلبی، تنگی نفس، آسم، سرفه دارید؟» و پیرزن سر تکان می‌دهد به نفی. تبش را چک می‌کند و می‌پرسد تا به حال به کرونا مبتلا شده، پیرزن می‌گوید که یک ماه پیش از بستر بیماری بلند شده است. فشارش را می‌گیرند، ۱۰ روی ۷، نرمال است. پزشک زل می‌زند به پیرزن و می‌گوید: «نکند به خاطر آلودگی هوا این طور شده است؟»

 افزایش مراجعه ۱۰ تا ۱۵ درصدی
 برای رسیدن به اورژانس بیمارستان قلب شهید رجایی، باید جاده باریک سربالایی را برویم، هر بیمار قلبی بعد از فتح قله سربالایی، حتما کارش به اورژانس می‌کشد. بعد از سربالایی اما حیاط آسفالته خودش را نشان می‌دهد. وسط حیاط یک اتاقک شیشه‌ای است که سقفش را با نصب پرچم سه رنگ کشور، فتح کرده‌اند. بیرون اورژانس یک اتاقک نایلونی درست کرده‌اند که با صندلی پر شده است. همه صندلی‌ها بدون فاصله‌گذاری، پر شده از مراجعه‌کننده. مراجعه‌کننده‌هایی که اغلب میانسال و پیرند. جلوی اتاق تریاژ، اکوی قلب و پذیرش، صف ایستاده‌اند.
 کارشناسی که اکوی قلب می‌گیرد، منتظر است تا بیمارش آماده شود. در این فاصله از او درباره افزایش اکوی قلب بیماران می‌پرسیم. جواب می‌دهد که اتفاقا تعدادشان نسبت به قبل بیشتر شده است، کسانی که از قبل مشکلات قلبی یا حتی بیماری قلبی دارند و حالا آلودگی هوا، آنها را به بیمارستان کشانده است. او تخمین می‌زند که در یکی دو روز اخیر، درصد مراجعه‌شان ۱۰ تا ۱۵ درصد بیشتر شده است. او می‌گوید درست است که این روزها، خیلی‌ها ماسک می‌زنند، موضوع اما اینجاست که افراد نفس کم می‌آورند و ماسک را پایین می‌آورند. برخی هم که ماسک زدن یا ماسک نزدن‌شان فرقی ندارد، چراکه هنوز نمی‌دانند چه طور باید ماسک بزنند و بینی و دهانشان را درست نمی‌پوشانند. از نظر او پوشاندن صورت به طور کامل مهم‌ترین نکته‌ای است که بسیاری از افراد به آن توجه نمی‌کنند. زن صدایش می‌کند، باید برود و اکوی قلب این بیمار را بگیرد، بیماری که البته از قبل مشکل قلبی داشته و حالا به خاطر تنگی‌نفس و درد شدید قفسه سینه مراجعه کرده است.
 پزشک تریاژ، یک پیرمرد لاغر و خوش‌برخورد است. سرش گرم پر کردن شرح‌حال بیمار است. همزمان علائم بیماری را هم وارد سیستم می‌کند و به همه مراجعانش، «دخترم» و «پسرم» می‌گوید و حتی پیرمردی را که جلویش نشسته «پسرم» صدا می‌زند. می‌گوید آلودگی هوا به خودی خود مشکل قلبی ایجاد نمی‌کند، بلکه برای افرادی که مشکل قلبی دارند، می‌تواند خطرناک باشد. او می‌گوید آلودگی هوا این روزها بیشتر از این‌که باعث مراجعه بیماران قلبی به بیمارستان بشود، آنها را از نظر تنفسی دچار مشکل می‌کند و بیمارانی که مشکل قلبی دارند، به‌خاطر همین به اورژانس مراجعه می‌کنند. حرفش که به اینجا می‌رسد، از پشت عینک نگاه دقیقی به پیرمردی که برای معاینه روی صندلی نشسته می‌کند و بعد می‌گوید: خب پسرم، بگو ببینم چندوقته تنگی‌نفس گرفته‌ای؟

 کودکان بیمار، طعمه آلودگی
 روی صندلی بزرگ درمانگاه قلب پر از بیمار است؛ بیمارانی که لباس محلی، کردی و بلوچی به تن کرده‌اند. خیلی‌هایشان با رنگ و روی‌های پریده خوابیده‌اند روی نیمکت‌های خشک و سرد. دختر بچه‌ای با چشم‌های درشت قهوه‌ای کز کرده بغل مادرش. دختر بچه تازه چهار سالش شده است. مادرش با لهجه مشهدی می‌گوید به‌خاطر مشکل قلبی دختر به تهران آمده است. می‌گوید این روزها دخترش مدام سرفه می‌کند و گاهی حتی نمی‌تواند نفس بکشد. بازی کردن با بچه‌های دیگر که جزو آرزوهای دختر چشم‌قهوه‌ای است، حالا تنفس هوای پاک هم به آرزوهایش اضافه شده. مادرش می‌گوید در مشهد نمی‌توان نفس کشید از بس که هوا خاکستری و تیره است. دخترک لبخند قشنگی می‌زند و خیره نگاه می‌کند به پسربچه شیطانی که ماسک عروسکی به صورت زده است. سرفه، لبخند دختر را محو می‌کند. دخترک را صدا می‌کنند، حالا دختربچه را باید ببرند برای معاینه و اکوی قلب.  بیرون اورژانس بیمارستان، پیرمرد و پیرزنی عصا به دست از سربالایی بیمارستان بالا می‌آیند. پیرزن لحظه‌ای می‌ایستد و دست می‌گذارد روی قفسه سینه‌اش. پیرمرد عرقش را پاک می‌کند و از داخل جیبش اسپری‌اش را درمی‌آورد و نفس تازه می‌کند و بعد رو به زن می‌گوید: «کم مانده... یک اکسیژن بگیری، حالت جا می‌آید.» و نگاه می‌کند به کوه‌های شمالی که غبار خاکستری آنها را پوشانده است.‌


تماس‌های اورژانسی
 حقیقت این است از زمانی که آسمان تهران و چند شهر دیگر خاکستری شده، تماس‌ها به اورژانس هم بیشتر شده است. پیمان صابریان، رئیس اورژانس تهران به ما می‌گوید تعداد تماس‌ها به‌خاطر آلودگی هوا، ۱۰ درصد بیشتر شده است. او می‌گوید انتقال بیماران قلبی و تنفسی به اورژانس بیمارستان هم ۷ درصد افزایش پیدا کرده است. او می‌گوید شرایط در منطقه ۱۰ تهران که تراکم جمعیتی بالاتر دارد، بدتر است و تعداد مراجعه به اورژانس‌های مقیم در میادین و نیز تماس‌ها هم از این منطقه شهرداری نسبت به سایر مناطق تهران بیشتر است. مناطق ۱۱ و ۱۴ دیگر مناطق شهری هستند که بیشترین تماس و اعزام آمبولانس را دارند.
 مجتبی خالدی، سخنگوی اورژانس اما آمار دقیق‌تری دارد. او به ما می‌گوید از ۹ دی ماه تا ۱۴ دی ماه که تهران آلوده‌تر شد، حدود ۱۳۰۰ نفر فرد مبتلا به عارضه تنفسی و قلبی - عروقی با اورژانس تماس گرفته‌اند. از ۱۳۰۰ نفری که در این هفته با اورژانس تماس گرفته‌اند، ۷۰ درصدشان افرادی با عارضه قلبی - عروقی و ۳۰ درصدشان هم افرادی دارای مشکلات تنفسی بوده‌اند. این آمار در روزهایی که تهران در وضعیت قرمز قرار نداشته کمتر بوده است. در یک هفته پیش حدود ۱۱۰۰ فرد با عارضه قلبی - عروقی یا تنگی‌نفس با اورژانس تهران تماس گرفته‌اند. غفور راستین، رئیس ‌ اورژانس ‌ اصفهان نیز با اشاره به آلودگی هوا در این استان از افزایش ۷ تا ۱۰ درصدی بیماران داخلی، قلبی و تنفسی به مراکز اورژانس خبر می‌دهد و به ما می‌گوید:‌ با تشدید آلایندگی هوا، تعداد پایگاه‌های اورژانس در مناطق آلوده افزایش‌یافته است.‌ بهروز ایران‌نژاد، معاون فنی و عملیات اورژانس استان مرکزی نیز به جام جم می‌گوید: همزمان با افزایش آلودگی هوا شاهد رشد ۸ درصدی تماس بیماران قلبی و تنفسی با اورژانس هستیم. وی می‌افزاید: از ابتدای دی‌ماه بیش از ۱۸۰ بیمار قلبی و تنفسی به مراکز درمانی منتقل‌شده‌اند که عدد قابل‌توجهی به شمار می‌رود ،زیرا نسبت به‌روزهایی که هوا آلوده نبوده ، رشد ۸ درصدی داشته است.‌