امام محمد باقر(ع)؛ پایه گذار نهضت علمی و احیاگر فرهنگ کتابت

به گزارش جام جم آنلاین و به نقل از خبرگذاری مهر، حجت الاسلام غلامحسن محرمی، ضمن تسلیت شهادت جان‌سوز حضرت امام محمدباقر (ع)، ابراز کرد: حضرت امام محمدباقر (ع) در سال ۵۷ هجری در شهر مدینه چشم به جهان گشود، ایشان هنگام وفات پدر گرامی‌شان امام سجاد (ع) قریب به ۴۰ سال سن داشتند و دوران امامت حضرت ۲۰ سال به طول انجامید؛ نام حضرت محمد، کنیه ایشان ابوجعفر و لقب معروفشان باقر و باقرالعلوم است.

عضو هیئت‌علمی فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: مادر حضرت ام عبدالله دختر امام حسن مجتبی (ع) است و نخستین کسی بودند که ازنظر پدر و مادر فاطمی و علوی محسوب می‌شوند؛ امام محمدباقر (ع) در سال ۱۱۴ هجری در شهر مدینه توسط هشام بن عبدالملک به شهادت رسیدند و پیکر مبارکشان در قبرستان بقیع به خاک سپرده شد.
پایه گذار نهضت بزرگ علمی
وی به نهضت علمی امام محمدباقر (ع) اشاره و بیان داشت: حضرت پایه‌گذار نهضت بزرگ علمی بودند، ایشان در دوران امامت خویش به نشر و اشاعه حقایق معارف الهی پرداختند و با تشریح مشکلات علمی جنبش علمی دامنه‌داری را به وجود آوردند؛ حضرت در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد و مقام علمی و اخلاقی ایشان مورد تصدیق دوست و دشمن بود.
حجت الاسلام محرمی افزود: روایات و احادیث بسیاری در زمینهٔ مسائل و احکام اسلامی، تفسیر، تاریخ اسلام و انواع علوم از حضرت نقل‌شده و به یادگار مانده است. رجال و شخصیت‌های علمی و همچنین یاران پیامبر اکرم (ص) که هنوز در حال حیات بودند خود را از دریای علم حضرت سیراب می‌کردند.

عضو هیئت‌علمی فرهنگ و اندیشه اسلامی در خصوص اینکه چرا امام محمدباقر (ع) را شکافنده علم می‌نامند؟ پاسخ داد: آوازه علوم و دانش امام محمدباقر (ع) چنان در جامعه اسلامی پیچیده بود که ایشان را باقرالعلوم یعنی گشاینده دریچه‌های دانش و شکافنده مشکلات علوم می‌دانستند؛ حضرت در مباحث علمی خویش اغلب به آیات قرآن کریم استناد می‌کردند و می‌فرمودند: هر مطلبی که گفتم، از من بپرسید که در کجای قرآن کریم است تا آیه مربوط به آن موضوع را بیان کنم.
مؤسس حوزه علمیه و تربیت شاگردان
وی درباره شاگردان حضرت، گفت: حضرت شاگردان بزرگی را در زمینه‌های فقه، حدیث، تفسیر و دیگر علوم اسلامی تربیت کردند که هرکدام از آن‌ها وزنه بزرگی به شمار می‌رفتند به‌قدری که حضرت فرمودند: مکتب ما و احادیث پدرم را چهار نفر زنده کردند که آن چهار نفر عبارت از زراره، ابوبصیر، محمد بن مسلم و یرید بن معاویه عجلی. آثار درخشانی علمی امام محمدباقر (ع) و شاگردان برجسته ایشان جامعه اسلامی را متحول و از انحراف نجات داد.
حجت الاسلام محرمی بابیان اینکه امام محمدباقر (ع) مؤسس حوزه علمیه بودند، گفت: در دوران حضرت طالبان علم و دانش به شهر مدینه می‌آمدند و از محضر حضرت کسب علم می‌کردند برای مثال جابر سال‌ها در مدینه ساکن شد تا از دریای علم حضرت استفاده کند.
عضو هیئت‌علمی فرهنگ و اندیشه اسلامی به اوضاع و شرایط سیاسی و اجتماعی دوران امامت حضرت اشاره کرد و ادامه داد: حضرت با پنج‌تن از خلفای اموی معاصر بودند که حکومت هر یک از آنان ویژگی‌ها و شاخصه‌های اجتماعی و سیاسی خاصی داشت.
احیاگر فرهنگ کتابت
وی بابیان اینکه ممنوعیت نوشتن حدیث در دوران عمر بن عبدالعزیز برداشته شد، عنوان کرد: به دنبال انحراف‌های عمیقی که پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) در جامعه اسلامی به وقوع پیوست حادثه اسف‌انگیز دیگری نیز رخ داد که آن عبارت از جلوگیری از نقل و نوشتن و تدوین حدیث بود که جلوگیری از نقل و تدوین حدیث یک ضایعه بزرگ فرهنگی به شمار می‌رفت که در دوران امام محمدباقر (ع) این ممنوعیت برداشته شد.
حجت الاسلام محرمی افزود: حضرت به خاطر اقداماتی که عمر بن عبدالعزیز در خصوص رفع ممنوعیت نوشتن حدیث، برداشتن سب امام علی (ع) از روی منبرها و بازگردان فدک به ایشان انجام داد او را نجیب بنی امیه خواند؛ حضرت نیز از این فرصت به‌دست‌آمده استفاده کردند و دستور دادند هر فردی حدیثی را شنیده و یا در ذهن دارد بنویسد و این توصیه را هم به شاگردان داشتند که نتیجه آن کتاب‌های دست‌اول حدیثی بود که امروز در اختیار ما است.
عضو هیئت‌علمی فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به مناظرات امام محمدباقر (ع)، اظهار داشت: در دوران امامت حضرت باقر (ع) فرقه‌های مذهبی و گروه‌های سیاسی و مذهبی متعددی چون معتزله، خوارج و مرجئه فعالیت می‌کردند و حضرت همواره با عقاید باطل آنان مبارزه می‌کردند و با مناظرات علمی و فکری که با سران آنان انجام می‌دانند همانند سدی استوار مانع نفوذ افکار انحرافی‌شان به جامعه اسلامی می‌شدند.
وی ادامه داد: حضرت با برگزاری این مناظرات پایگاه‌های فکری و عقیدتی آنان را در هم می‌کوبیدند و بی‌پایه بودن عقایدشان را با دلایل عقلی و علمی آشکار می‌کردند. برای مثال در مناظره‌ای که حضرت با نافع بن ازرق که از سران خوارج بود با استدلال قرآنی و روایی بدعت و بهتان مارقین را در ماجرای حکمیت اثبات کردند