اثرات منفی تحقیر کردن کودکان

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان ، گلنار اميرطهماسب روانشناس و درمانگر کودک و نوجوان ، درباره تحقیر کودکان، اظهار کرد: شکی نیست که ما به عنوان والدین دوست داریم فرزندانی تحویل جامعه دهیم که دارای سلامت روانی و جسمانی باشند و در این راه سعی می‌کنیم از تمام توانایی‌ها و دانش خود استفاده کنیم.

اميرطهماسب با اشاره به اینکه ممکن است در این راه گاهی دچار اشتباهاتی نیز شویم، افزود: یکی از اشتباهات رایج در این مسیر استفاده از تحقیر در روش فرزند پروی است. تحقیر اثرات جبران ناپذیری بر روح و روان کودک باقی می‌گذارد که ممکن است سال‌های سال در روند زندگی او تاثیر داشته باشد.

این درمانگر کودک بیان کرد: معنی لغوی تحقیر شدن، حقیر شمردن و کوچک شمردن می باشد و متاسفانه برخی از والدین فکر می‌کنند که با تحقیر و آزار‌های کلامی کودک، می‌توانند تربیت درستی انجام دهند و از این طریق اشتباهات کودک را به او بفهمانند. ولی حقیقت این است که تحقیر کردن یکی از بدترین روش‌های تربیتی است که اثرات مخربی در کودک می‌گذارد. به عنوان مثال رفتار‌هایی مانند مقایسه کردن کودک با دیگران، سرزنش کودک در جمع، صداکردن کودک با لقب‌های نامناسب و توهین آمیز، تذکر سرزنش مدوام، قطع کردن حرف کودک، پوزخند زدن به کودک را می‌توان نمونه‌هایی از تحقیر برشمارد.

وی با بیان اینکه طبق تحقیقات انجام شده دلایلی که والدین رو به این روش می‌آورند را می‌توان در سه دسته تقسم بندی کرد، گفت:  بسیاری از والدینی که کودکان خود را مدام تحقیر می‌کنند، خود در گذشته در معرض رفتار‌های خشونت آمیز و تحقیرکننده‌ی والدینشان قرار گرفته‌اند. به همین سبب به صورت نا‌خواسته و ناخودآگاه سعی در جبران عقده‌های خود به شیوه‌ی نامناسب تربیتی دارند. ممکن است والدین شخصیتی خود شیفته و یا همه چیز دان داشته باشند و یا حتی دچار اختلالاتی همچون افسردگی باشند و این مشکلات را به صورت تحقیر به کودک خود منتقل کنند. والدینی نیز هستند که از سبک‌های درست فرزند پروری اطلاعی ندارند و فکر می‌کنند تحقیر کردن روش درستی برای تربیت است و ازعواقب تحقیر برای کودک شان مطلع نیستند. عدم آگاهی از شیوه‌های صحیح تربیتی می‌تواند پیامد‌های منفی در بزرگسالی ایجاد کند.

اميرطهماسب با اشاره به اینکه والدینی که به یکدیگر به راحتی توهین، تحقیر و فحاشی می‌کنند در واقع کودک را نیز مورد خشونت کلامی خود قرار می‌دهند، ادامه داد: در یک مطالعه در دانشگاه مریلند مشخص شده است کودکانی که شاهد خشونت‌های کلامی والدین خود نسبت به یکدیگر هستند بیشتر دچار افسردگی، اضطراب و مشکلات شخصیتی می‌شوند.

این درمانگر کودک درباره آسیب‌های تحقیر‌ بر کودک، بیان کرد: اولین و مهمترین آسیب، کاهش عزت و اعتماد به نفس است. هر چقدر عزت نفس کودک پایین‌تر باشد امید و آرزو‌های او دچار نقصان می‌شود و اینگونه کودکان در برقراری ارتباط با دیگران به مشکل خواهند خورد و در بزرگسالی به این باور خواهند رسید که قادر به انجام هیچ کاری نیستند.

وی افزود: دومین مورد که می‌توان به آن اشاره کرد افسردگی است تحقیقات در این زمینه نشان داده است که تحقیر مدام و سرزنش کودک امکان بروز افسردگی را در بزرگسالی افزایش خواهد داد. سومین عارضه کم رویی و خجالتی بودن است که ممکن است در اینگونه کودکان دیده شود مقایسه شدن کودک با دیگران، جدی نگرفته شدن از سوی والدین ازجمله اموری هستند که به خجالتی شدن فرزندان منجر می‌شود چهارمین اثر تحقیر، سرزنش مدام کودک تأثیرات منفی بر شخصیت آن‌ها دارد و موجب ایجاد یک شخصیت نا سازگار می‌شود. کودکی که تلاش می‌کند در مقابل شما بایستد و مقابله به مثل کند.

اميرطهماسب ادامه داد: پنجمین نکته آن است که والدینی که به منظور کنترل رفتار کودک آن‌ها را مورد سرزنش، تحقیر و تنبیه بدنی قرار می‌دهند منتظر بروز رفتار‌های خشونت آمیز در کودکان خود باشند در واقع این کودکان از شیوه رفتاری والدین خودشان برای رفتار با دیگران استفاده می‌کنند. ششمین پیامد، کودکانی که در خانواده به خصوص در برخورد با والدین تحقیر و سرزنش می‌شوند و اعتماد به نفسشان کاهش می‌یابد، دارای اعتماد به نفس پایینی هستند و در مقابل خواسته‌های دیگران جرأت نه گفتن را از دست می‌دهند.

این درمانگر کودک با بیان اینکه این موارد گفته شده آثار روانی است که برکودک وارد می‌شود و متاسفانه تحقیرشدن آثار جسمانی نیز خواهد داشت، اضافه کرد: از عواقب جسمی می‌توان به مواردی همچون بی اشتهایی، پر خوری، هیجانات منفی، اختلال در خواب، و حتی ترس و شب ادراری اشاره کرد.

وی با اشاره به اینکه اگر ما والدین به الگو بودن خود برای فرزندانمان اعتقاد داشته باشیم به رفتار‌های خود بیشتر دقت می‌کنیم، ادامه داد: بچه‌ها دقیقاً به حرف‌های ما و نحوه بیان ما گوش می‌دهند و رفتار‌های ما نقش مهمی در درک آن‌ها نسبت به خودشان دارد. برای آنکه فرزندمان درک سالم و درست‌تری از خودش به دست بیاورد، بهتر است از جملات دقیق‌تری در برخورد با آن‌ها استفاده کنیم. مثلاً به جای استفاده از این جمله که «با کارهایت مرا دیوانه می‌کنی» بهتر است بگوییم: «بعضی از کار‌هایی که می‌کنی ناراحت‌کننده است.» این جمله به او نشان می‌دهد که تنها بخشی از کار‌های او شما را ناراحت می‌کند، نه همه کار‌ها و حتی خود کودک.

اميرطهماسب خاطرنشان کرد: حتی در برخی ازمنابع گفته شده است که در بسیاری ازموارد تنبیه بدنی اثرات به مراتب کمتری از تنبیه کلامی دارند، البته این نکته اصلا به معنی تایید تنبیه بدنی نیست، ولی نشان دهنده اثرات مخرب تحقیر است. پس یادمان باشد هیچ‌گاه در ارتباط با تربیت کودک مرز ادب و احترام را نشکنیم حتی زمانی که قصد تنبیه او را داریم.