سختی‌های برگزیت نرم

یکی از اصلی‌ترین دلایل اقبال عمومی به حزب محافظه‌کار، تأکید بوریس جانسون بر برگزیت نرم یا خروج همراه با توافق با اتحادیه اروپا بوده است. از سوی دیگر، ایده دو حزب کارگر و محافظه‌کار مبنی بر برگزاری همه‌پرسی دوباره بر سر برگزیت می‌توانست مولد ایجاد بحران‌ها و گره‌های دیگری در حوزه سیاسی و اجتماعی این کشور باشد. همین موارد باعث شد جامعه انگلیس ترجیح دهد به حزب محافظه‌کار رأی دهد. حزبی که وعده داده است با عملیاتی ساختن توافق لندن-بروکسل و در دستور قرار دادن برگزیت نرم، تا تاریخ 31 ژانویه از اتحادیه اروپا خارج شود.
تکلیف برگزیت مشخص می‌شود؟
برگزاری انتخابات سراسری انگلیس و پیروزی قاطع حزب محافظه‌کار با کسب اکثریت مجلس عوام، مولد مباحث و تحلیل‌های زیادی در خصوص فضای سیاسی جدید شکل‌گرفته در این کشور اروپایی است. برخی رسانه‌های غربی، پیروزی محافظه‌کاران در انتخابات سراسری انگلیس را مترادف با تعیین تکلیف نهایی برگزیت و مشخص‌شدن مسیر خروج این کشور از اتحادیه اروپا قلمداد می‌کنند. بااین‌حال برخی تحلیلگران، با احتیاط بیشتری در این خصوص برخورد کرده و به‌درستی معتقدند بازی در لندن هنوز تمام نشده است. گرچه پیروزی بوریس جانسون و حزب محافظه‌کار تا حدود زیادی تضمین‌کننده خروج نرم انگلیس از اتحادیه اروپا خواهد بود، اما این به معنای شکسته‌شدن سد برگزیت در این کشور نیست! تا قبل از برگزاری انتخابات سراسری اخیر، دو حزب کارگر و لیبرال دموکرات با وعده برگزاری همه‌پرسی مجدد بر سر برگزیت به میدان رقابت با محافظه‌کاران پا گذاشتند. هم‌اکنون با شکست این دو حزب انگلیسی و پیروزی محافظه‌کاران، گزینه برگزاری همه‌پرسی مجدد عملا در انگلیس منتفی شده است. بدیهی است در این معادله، دو گزینه برگزیت سخت (خروج بدون توافق از اروپا) و برگزیت نرم (خروج همراه با توافق از اروپا) همچنان به قوت خود باقی‌مانده‌ است.
جانسون و برگزیت نرم
بوریس جانسون تا 31 ژانویه سال 2020، یعنی کمتر از دو ماه دیگر باید در خصوص نحوه خروج از اروپا دست به انتخاب بزند. نباید فراموش کرد جانسون با شعار برگزیت نرم و به پشتوانه توافقی که با اتحادیه اروپا
درخصوص خروج از این مجموعه صورت داده بود، در انتخابات اخیر به پیروزی رسید. بدیهی است اگر جانسون بخواهد تصمیم خود مبنی بر برگزیت نرم را تغییر داده و آن را با برگزیت سخت جایگزین کند، با خشم انبوهی از رأی‌دهندگان و حتی نمایندگان حزب متبوع خود (حزب محافظه‌کار) مواجه خواهد شد. در این صورت جانسون به دست خود سند سقوط از قدرت را امضا کرده است! ازاین‌رو شاید عاقلانه‌ترین انتخاب برای جانسون، تحقق برگزیت نرم (بر مبنای آخرین توافق با اتحادیه اروپا) باشد. بااین‌حال، در صورت انتخاب این گزینه نیز جانسون با دردسرهای زیادی رو‌به‌رو خواهد بود. از یک‌سو احزاب لیبرال دموکرات، کارگر، ملی‌گرایان اسکاتلند و از سوی دیگر حزب برگزیت (جریان ملی‌گرای افراطی در انگلیس که طرفدار برگزیت سخت هستند)، تمامی نیروهای خود را علیه تصمیم جانسون مبنی بر خروج نرم از قدرت به گردش در خواهند آورد. در این صورت، جانسون با دور جدیدی از ناآرامی‌ها و اعتراض‌ها روبه‌رو خواهد شد. فراتر از آن، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا نیز به‌عنوان اصلی‌ترین حامی برگزیت سخت، فشارهای زیادی را به دولت جانسون وارد خواهد آورد.
ترامپ و برگزیت سخت
بدون شک دونالد ترامپ طی روزهای آتی، از جانسون خواهد خواست به‌جای تحقق گزینه برگزیت نرم رو به برگزیت سخت و خروج بدون توافق با اروپا بیاورد. از حالا، تلاش‌های ترامپ برای هدایت و مدیریت تحولات داخلی و اقتصادی انگلیس به سمت پذیرش برگزیت سخت وارد فاز تازه و علنی‌تری خواهد شد. در این معادله، شهروندان انگلیسی و حتی سیاستمداران این کشور برای رئیس‌جمهور آمریکا صرفاً حکم مهره‌ها و ابزارهایی را دارند که بتوانند وی را به هدف از پیش تعیین‌شده خود برسانند. در این میان، مقاومت بوریس جانسون در مقابل ترامپ و اصرار وی بر گزینه برگزیت نرم می‌تواند منجر به تقابل ایالات‌متحده (دولت ترامپ) و دولت و پارلمان انگلیس شود. در این صورت، هرگونه عقب‌نشینی مجلس عوام انگلیس و دولت این کشور در برابر فشارهای ترامپ، مترادف با خیزش مردمی گسترده علیه دولت جانسون خواهد بود.
هدف ترامپ از تحقق برگزیت سخت کاملاً مشخص است! رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا سعی دارد انگلیس را به یک متغیر وابسته مطلق اقتصادی به واشنگتن تبدیل کند. این موضوع، تنها در صورت تحقق برگزیت سخت امکان‌پذیر است؛ زیرا هرگونه توافقی میان لندن-بروکسل (به‌خصوص به سبک و سیاق توافقی که میان دولت جانسون و سران اروپایی صورت گرفته است) عملا انگلیس را تا پنج سال آینده به رعایت حدودوثغور و قوانین گمرکی و تجاری اروپا ملزم می‌سازد. ترامپ معتقد است اگر لندن توافقی با اروپا صورت ندهد، می‌تواند با تعریف یک الگوی اقتصادی در روابط انگلیس مستقل از اروپا و آمریکا، دیگر اعضای اروپای واحد را نیز نسبت به خروج سخت از اروپا و ایجاد روابط دوجانبه تجاری مستقیم با آمریکا و زیر پا گذاشتن قوانین اقتصادی، تجاری و گمرکی اتحادیه اروپا ترغیب کند. از دید ترامپ، برگزیت سخت باید برای کشورهای اروپایی به یک الگو و مبنا تبدیل شود تا بر اساس آن، جدایی خود از مجموعه اروپای واحد را شکل دهند. رئیس‌جمهور ایالات‌متحده و همراهانش بارها مخالفت مستقیم یا غیرمستقیم خود را با موجودیت منطقه یورو و اتحادیه اروپا اعلام کرده و خواستار اضمحلال این مجموعه شده‌اند. در چنین شرایطی تحقق برگزیت نرم برای ترامپ یک کابوس محسوب می‌شود!
گره برگزیت همچنان باز نشده است
این مسأله سبب می‌شود اکثریت مطلق اعضای باقیمانده در اتحادیه اروپا نسبت به اتخاذ تصمیمی مشابه انگلیس در خصوص خروج از اتحادیه اروپا تجدیدنظر کنند و زمینه‌های برگزاری همه‌پرسی در این خصوص از بین برود. فراتر از آن، تحقق برگزیت نرم در انگلیس، ترامپ را از هدف اصلی خود مبنی بر تضعیف اروپای واحد تا حدود زیادی دور می‌سازد. بدون شک در آینده‌ای نزدیک شاهد موضعگیری علنی‌تر دولت ترامپ در قبال تصمیم جانسون مبنی بر تحقق برگزیت نرم خواهیم بود. کاخ سفید با استفاده از انواع روش‌های ایجابی و حتی تنبیهی سعی خواهد کرد نخست‌وزیر انگلیس را از این تصمیم منصرف کند. ازاین‌رو طی هفته‌ها و ماه‌های آتی، شاهد شکل‌گیری و استمرار منازعات پایدار جدیدی در خصوص برگزیت و نوع عملیاتی ساختن آن خواهیم بود. اگرچه انتخابات سراسری انگلیس تکلیف جریان حاکم بر انگلیس را مشخص کرد و گزینه برگزاری همه‌پرسی مجدد برگزیت را حذف کرد، اما منجر به عبور انگلیس از بحران برگزیت و حل‌وفصل کامل این بحران نشده است.

کاخ سفید به دنبال چیست؟
موضعگیری ترامپ در خصوص انتخابات سراسری انگلیس، توأم با استقبال از پیروزی جانسون بوده است؛ در حالی که نمی‌توان نگرانی‌های خاص ترامپ در خصوص تحقق برگزیت نرم در انگلیس را نادیده انگاشت. ترامپ در پیامی توییتری و پیش از اعلام نتایج نهایی انتخابات پارلمانی انگلیس نوشت: «گویی یک پیروزی بزرگ برای بوریس در راه است.»
این پیام در حالی مخابره شد که بوریس جانسون، حدود دو هفته قبل از انتخابات سراسری انگلیس مستقیم ترامپ را بابت دخالت در انتخابات سراسری 21 آذرماه مورد خطاب قرار داده بود: «بهتر است دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا زمانی که برای شرکت در نشست رهبران ناتو به لندن می‌آید، در موضوع انتخابات قریب‌الوقوع انگلیس درگیر نشود . آنچه ما به‌عنوان دوستان و متحدان دوست انجام نمی‌دهیم این است که در انتخابات یکدیگر درگیر نمی‌شویم.»
همان‌طورکه روزنامه دیلی میل گزارش داده است، بوریس جانسون تمایلی نسبت به اعلام حمایت ترامپ از خود ندارد. جانسون تلاش کرد در روزهای منتهی به انتخابات نشان دهد ارتباطاتش با ترامپ کمتر شده است. او نگران بود که این ارتباطات به اعتبار و جایگاه انتخاباتی‌اش لطمه بزند، زیرا ترامپ نزد شهروندان انگلیسی محبوبیتی ندارد.

زهرا ساختمانیان

بین‌الملل