«اطلاعات» فروشی!

ساختمان فروش رفت!
ما که می‌رسیم از بنر مورد نظر خبری نیست و مغازه دارهای اطراف ساختمان مشترکا می‌گویند ساختمان فروخته شده!
روایت‌ها اما از این فروش یکی نیست؛ فروشنده مغازه زرین فولاد که دیوار به دیوار در اصلی ساختمان اطلاعات است به ما می‌گوید: فقط یک روز بنر نصب بود، ساختمان زود فروش رفت و بنر را برداشتند.
می پرسیم می‌داند چه کسی ساختمان را خریده و می‌گوید که خبر ندارد و فقط شنیده اینجا قرار است پاساژ بشود!
با این که بیش از 40 سال از همسایگی این مغازه و ساختمان روزنامه اطلاعات می‌گذرد، اما فروشنده‌های داخل مغازه نه از ماجرای ثبت ملی بنای همجوارشان خبر دارند و نه از این که چه اتفاقی قرار است برایش بیفتد، اما یکی از فروشنده‌ها می‌گوید: من خودم که سنم قد نمی‌دهد، ولی حاجی ما (منظورش پدرش است) اگر بود حتما از این روزنامه اطلاعات برای شما حرف زیاد داشت... .
مرد اما از گالری تلفن همراهش، عکس‌هایی از داخل ساختمان را نشان مان می‌دهد و می‌گوید یک بار این فرصت نصیبش شده که داخل ساختمان را از نزدیک ببیند و از آن عکس هم انداخته. او البته با همین تجربه به ما می‌گوید: داخلش چیزی نیست.. از پله‌های ورودی که بالا بروید سمت چپ یک سالن بزرگ است با کلی اتاق، بعد جلوتر از آن باز یک سالن بزرگ است با 20 تا اتاق...همین و همین!
می پرسیم: یعنی برای پاساژ شدن مناسب است؟! و مرد می‌گوید بالاخره حدود 800 متر زمین است آن هم در این منطقه ...ارزشش بالاست.
از مالک قبلی بنا می‌پرسیم و کسی اسمش را نمی‌داند، فقط یکی از مشتری‌های سن و سال دار مغازه که تا حالا شاهد حرف‌های ما بوده، رو به مرد فروشنده می‌گوید: یادت هست اوایل می‌گفتند اینجا مال مسعودی است، اما بعدها گفتند که مهدیان آهن‌فروش آن را خریده ... .
پشت درهای بسته
آنها اما برای کسب اطلاعات بیشتر ما را حواله می‌دهند به شاپور نامی که می‌گویند هر روز برای رسیدگی به کارهای ساختمان به اینجا سر می‌زند؛ مردی میانسال که اگر باشد موتورش مقابل در ساختمان است.
از در مغازه که بیرون می‌آییم، چشم می‌چرخانیم، موتور آقاشاپور در پیاده‌رو درست روبه روی در ساختمان اطلاعات پارک شده؛ قفل و زنجیر بیرونی در اصلی هم باز است و همه اینها یعنی اگر شانس با ما یار باشد می‌توانیم داخل ساختمان را هم از نزدیک ببینیم.
دست می‌گذاریم روی زنگ رنگ‌و‌رو رفته و دودگرفته ساختمان و صدایی بلند و ممتد در ساختمان می‌پیچد:«زییییییییییییییینگ ...زیییییییییییییینگ» از شانس اما خبری نیست و مرد نگهبان، دانسته یا ندانسته در را باز نمی‌کند.
از بین شیشه‌های دودی در ورودی، چشم می‌اندازیم آن طرف در، دست‌هایمان را حائل می‌کنیم تا دقیق تر نگاه کنیم، چشمی پله‌های خاک گرفته ساختمان را می‌شماریم و از پله پانزدهم به بعد، دیگر فقط تاریکی است که روی سر فضا چتر شده؛ اینجا و آنجا در آن فضای کوچک فقط تصویر مبهمی از چند کارتن بسته بندی خالی می‌شود دید و دیگر هیچ. همزمان دوباره دست می‌گذاریم روی زنگ در و باز انتظارمان برای باز شدنش به نتیجه نمی‌رسد.
می خواهد پاساژ شود
صاحب یکی از مغازه‌های دیگر ابزارفروشی که دیوار به دیوار سفره‌خانه‌ای است که به تنهایی بین مغازه‌های ابزارفروشی قد کشیده، صدایمان می‌زند و می‌گوید: بچه‌ها گفتند خبرنگارید! بنویسید اینجا یک ملک متروکه بوده که الان فروخته‌اند و می‌خواهد پاساژ بشود... اتفاقا خیلی هم خوب است، از آن متروکه بودن درمی‌آید، برای ما مغازه دارها هم خوب است، پاخورمان بیشتر می‌شود؛ بالاخره پاساژ مشتری زیاد دارد.
او البته از ثبت ملی ساختمان اطلاعات خبر دارد و می‌گوید: من شنیده ام میراث فرهنگی خودش یکسری مهندس دارد که زیر نظر آنها با رعایت اصول بازسازی را انجام می‌دهند و ملک برای کاربری جدید آماده می‌شود...الان هم اینجا اگر مغازه هم نشود، بالاخره دفتر کار می‌شود و به یک دردی می‌خورد و حداقل جلوی خراب شدنش را می‌گیرند... .
ما صاحب سرقفلی هستیم
نه خود ملک
ساختمان روزنامه اطلاعات تنها و غریب، سوت و کور در ورودی خیابان خیام مثل همه سال‌هایی که از سر گذرانده، ایستاده! الان دیگر کمتر کسی است که از روزهای شلوغ این ساختمان خاطره داشته باشد و بداند در پشت این دیوارهای آجری و پنجره‌هایی که انگار سالیان سال است باز نشده، چه گذشته. که پای چه افراد سیاسی و شاخصی در گذر ایام به تحریریه آن روزهای اطلاعات باز شده و چقدر خبر از چاردیواری اینجا به خارج از آن مخابره شده است... .
ما حالا باید تاریخ را ورق بزنیم و برسیم به عصر 19تیر 1305؛ یعنی 93 سال پیش و زمانی که قدیمی ترین روزنامه در حال انتشار کشورمان پا به عرصه مطبوعات گذاشت. تاریخی که می‌گوید چهار روز قبل تر از این تولد، یعنی 15تیر همان سال شورای عالی معارف، امتیاز این روزنامه را به مدیریت عباس مسعودی صادر کرده بود و بهای تک فروشی اش در آن روزها 4شاهی بوده!
روزهای خوش و شلوغ و پر رفت و آمد این ساختمان تا سال 71 و زمانی که مدیریت روزنامه اطلاعات تصمیم گرفت ساختمان جدیدی را در میرداماد بنا کند ادامه داشت؛ ساختمانی که در عیدمبعث سال 79 افتتاح شد و نتیجه اش خالی شدن ساختمان قدیمی روزنامه از آمد و شد بود؛ اتفاقی که باعث شد مدتی هم به عنوان انبار روزنامه‌ها و مجلات برگشتی مورد استفاده قرار بگیرد. تاریخ برای این عمارت قدیمی اما در سال94 جور بهتری ورق خورد و ساختمان روزنامه اطلاعات با شماره 1388 در فهرست آثار ملی کشورمان ثبت شد و بعد از این اتفاق بود که خیلی‌ها خبر از تعیین کاربری جدید برایش دادند؛ این که اینجا قرار است موزه روزنامه اطلاعات و حتی بهتر از آن موزه مطبوعات کشور بشود. اتفاقی که با انتشار خبرهای جدید یعنی فروش این ساختمان بعید است رنگ واقعیت بگیرد. این نگرانی اما باعث می‌شود که سیدمحمود دعایی، سرپرست موسسه اطلاعات با تاکید بر این‌که تنها سرقفلی این ساختمان در اختیار ماست نه خود ملک، درباره این‌که این ساختمان چه کاربری خواهد داشت، بگوید: بستگی به توافق معامله بین مالک و خریدار دارد. ما تعیین‌کننده کاربری نیستیم.
دعایی البته درباره نگرانی‌های میراث‌دوستان از تخریب احتمالی بنا هم می‌گوید: اگر قرار بر این باشد که ساختمان را تخریب کنند باید مجوز آن را از شهرداری و میراث فرهنگی بگیرند که به نظر می‌رسد این روند مشکل باشد.
پیگیری می‌کنیم موزه مطبوعات شود
محسن شیخ‌الاسلام، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تهران اما به ما می‌گوید: فروش هر اثر تاریخی به منزله‌ تخریب آن بنا نیست و قطعا کار غیرقانونی از سوی مالک بنا انجام نمی‌شود. با این وجود در پیگیری‌هایی که با مدیریت شهری بافت تاریخی و شهرداری منطقه ۱۲ داریم، به این سمت می‌رویم تا مرمت این بنای تاریخی با رویکرد تبدیل آن به موزه مطبوعات انجام شود! اتفاقی که البته با توجه به روایت‌های میدانی ما از خیابان خیام و مرور شنیده ها، فعلا دور از ذهن به نظر می‌رسد.

دخل و تصرف در بنا فقط با اجازه میراث فرهنگی

سرنوشت ساختمان قدیمی روزنامه اطلاعات هنوز مشخص نیست؛ با این که قبل ترها می‌گفتند با توجه به تغییر و تحولات میدان مشق، ممکن است به یکی از نهادهای دولتی واگذار شود یا در اختیار وزارت خارجه قرار بگیرد، حالا با فروش این ساختمان، سرنوشتش به کلافی پیچیده می‌ماند که معلوم نیست سررشته اش دست چه کسی است. محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اما در این باره به ما می‌گوید تغییر و تصرف در کاربری اثری که ثبت ملی شده و ضوابط ملی شامل حالش می‌شود، طبق قانون تخلف و قابل پیگیری و رسیدگی است.
طالبیان در توضیح بیشتر می‌گوید: در مبایعه نامه خرید و فروش این بنا باید ذکر شده باشد که این ملک ثبت ملی شده و درحقیقت این موضوع به اطلاع خریدار رسیده باشد، چراکه این بنا ضوابط ثبت ملی را دارد و برای هرگونه تغییر کاربری باید با میراث فرهنگی هماهنگی کرده و با اجازه میراث، در آن دخل و تصرف انجام شود.
معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی تاکید می‌کند: من همین حالا به واحد حقوقی مان می‌گویم که این موضوع را پیگیری کند و از طرفی با رئیس میراث استان تهران هم صحبت می‌کنم تا دقتنظر بیشتری روی سرنوشت این ساختمان داشته باشد تا اتفاقی خلاف قانون، غیرمترقبه و ناخوشایند در این بنا رخ ندهد.

مینا مولایی

ایران