در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
مدتی است که تورهای پرندهنگری در اوایل پاییز، زمستان و بهار و در بسیاری از مناطق کشور، از شمال، جنوب، شرق و غرب برگزار میشود، با وجود رواج تورهای پرندهنگری، کارهای زیادی برای رونق این شاخه از گردشگری میتوان انجام داد.
علیرضا هاشمی با اشاره به اقبال ده سالهای که نسبت به تورهای پرندهنگری به وجود آمده است، استقبال از تورهای پرندهنگری را خوب عنوان میکند. با این حال اما او معتقد است که در مقایسه با کشورهای دیگر در شرایط خوبی نیستیم: «حقیقت این است که در زمینه پرندهنگری، سلیقهای برخورد میشود. اگر بخواهیم به پرندهنگری نگاه صنعتی داشته باشیم، باید پیشرفت کنیم و نمونههای جهانی را الگو قرار دهیم. باید قواعد و قوانینی در پرندهنگری برای کشور خودمان تعریف کنیم.» همه اینها یعنی این که سایتهای پرندهنگری باید حفاظتشود.
روزی که ملی نیست
شاید بتوان به جذب علاقهمندان به پرندهنگری، بالید، این اما دلیل نمیشود که از بخش دولتی غافل بمانیم. از نظر هاشمی، بخش دولتی در این حوزه، خوب عمل نمیکند. متولی پرندهنگری در ایران، وزارت میراث فرهنگی و گردشگری است و این نهاد هم برای برنامهریزی، توسعه، گسترش و برگزاری سمینارها تلاش میکند.
در این میان اما دغدغه محیطزیستی هم وجود دارد که مربوط به سازمان محیطزیست است و همه اینها دودستگی ایجاد میکند. هاشمی میگوید: «یک نمونه کوچک این است که ما روز جهانی پرندهنگری داریم. در همه جای دنیا، 21 اردیبهشت را روز پرندهنگری نامیدهاند.» اینها همه در حالی است که در ایران، 20مهر، 21 اردیبهشت و حتی روزهای ابتدایی آذرماه روز پرندهنگری هستند.
روزهای دیگری هم وجود دارد و تا زمانی که یک روز مشخص برای روز ملی پرندهنگری درنظر گرفته نشود، بسیاری از اتفاقهای مهم توسعه پرندهنگری قابل انجام نیستند. اگر یک روز ملی به عنوان پرندهنگری وجود داشته باشد، میتوان شعار روز تعریف کرد. این رویکرد باعث میشود در زمینههای دیگری مانند کاهش آلودگیهای پلاستیکی، محدودیت شکار و ایجاد مناطق امن و کارهای حفاظتی از این نوع اتفاقات خوبی بیفتد. با وجود توسعه این شاخه، در جهان پرندهنگری به سمت حفاظت از پرندگان رفته است. هاشمی میگوید: «موضوع اما اینجاست که در ایران، سازمان حفاظت محیط زیست یک روز و وزارت گردشگری هم یک روز برای پرندهنگری تعریف کرده است. اینها میتواند به پرندهنگری آسیب برساند.»
از نظر عباس عاشوری، پرندهشناس اما برای پرندهنگری باید کارهای دیگری هم انجام داد. با وجود این که این پرندهشناس معتقد است که در سالهای اخیر ،پرندهنگری پیشرفتهای خوبی داشته و اتفاقاً سایتهای خوبی هم برای برگزاری تورهای پرندهنگری وجود دارد، اما باید کارهای دیگری هم برای پرندهنگری در کشور انجام شود.
عاشوری در این باره میگوید: «این اطلاعرسانی و ترویج سبک رفتاری مناسب برای پرندهنگری است که باعث میشود در این حوزه پیشرفت
داشته باشیم.»
به جز اینها او معتقد است که راهنماهایی که برگزارکننده پرندهنگری هستند، باید مجوز دریافت کنند و آمار دقیقی از آنها وجود داشته باشد و مهمترین بخش هم این که به راهنماها آموزش داده شود. او معتقد است که اگر کشور بخواهد که در زمینه پرندهنگری پیشرفت داشته باشد، باید دید حرفهای هم به این حوزه شکل بگیرد و چه مهمتر از این که به راهنماهای تور آموزش داده شود.
پرندهنگری و دامگاهداری
شاید یکی از تاثیرات مهم در توسعه پرندهنگری، کاهش دامگاهداری یا کاهش شکار غیرمجاز باشد. اما در کشورمان بی توجهی به این مهم باعث شده که دامگاهداری افزایش پیدا کند. هاشمی معتقد است چون زیرساختهای توسعه پرندهنگری در ایران، آماده نیست، این اتفاق نیفتاده و برای گردشگری که برای پرندهنگری به منطقه حفاظت شده میرود، مشکلاتی وجود دارد. هاشمی تاکید میکند: «هر سال هنگام مهاجرت پرندگان به کشورمان تعداد زیادی پرنده شکار میشود. نهاد مجری، نمیخواهد یا ناتوان است و نمیتواند جلوی شکار غیرقانونی را بگیرد.»
نهادهای مردمی در پرندهنگری خوب فعالیت میکند، اینها اما همه در حالی است که دولت در این زمینه کارهای موثری انجام نداده است. در حالی که میتوان قوانین و ضوابط را تنظیم کرد و جلوی شکار بیرویه را گرفت.
در فصل مهاجرت، صدای شلیک گلوله، سکوت مناطق پرندهنگری را میشکند در حالی که نباید این اتفاق بیفتد. در کشورهای دیگر هم شکار وجود دارد اما همه چیز قانونمند است. عاشوری هم معتقد است: «هرچه صنعت پرندهنگری پیشرفت کند، شکار پرندگان کاهش پیدا میکند. تالابها بهتر حفاظت میشوند و همه اینها به حفاظت از محیطزیست منجر میشود.»
هاشمی دلیل شکار بیرویه در ایران و تاثیر منفی آن در پرندهنگری را ناتوانی در معرفی پرندهنگری در کشور میداند. با وجود این که سایتهای پرندهنگری خوبی در کشور وجود دارد، اما حقیقت این است که برای پرندهنگری تعریف درستی ارائه نشده و بسیاری از گروههایی که در این حوزه کار میکنند، هدف مشخصی ندارند.
لازم به یاد آوری است زمانی این مشکلات بر طرف میشود که وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان حفاظت محیط زیست بایکدیگر تعامل کنند.
هاشمی توضیح میدهد: «در ایران پرندهنگری شبیه به اقیانوسی است که فقط به عمق یک میلیمتری آن توجه میشود. اگر به پرندهنگری به معنی واقعی توجه شود، در زمینه شکار بیرویه و توانمند کردن جوامع محلی نیز میتوان تاثیرگذار بود.» شکار غیرمجاز باعث میشود که شانس توریستی که سختی سفر را به جان خریده تا پرندهای را تماشا کند، کاهش یابد.
گردشگر خارجی در خطر انقراض
چهار فصل بودن ایران، وجود تالابها و جنگلهای باستانی و نیز گونههای گیاهی فراوان باعث میشود ایران منطقه مناسبی برای مهاجرت پرندگانباشد و همین تنوع زیست را در کشور افزایش میدهد. همه این فرصتها میتواند به رونق پرندهنگری در ایران بینجامد، نزدیک به 550 گونه پرنده مهاجر و بومی در کشور وجود دارند. در این میان بیشتر از صد سایت پرندهنگری نیز در فعال است.
بیش از 20 تالاب بینالمللی هم ثبت شدهاند که فضای مناسبی هم برای پرندهنگری هستند. در کنار تالابها هم پارکهای بسیار غنی وجود دارد. اینها همه در حالی است که در سال حدود 15 تا 20 تور پرندهنگری برگزار میشود، اما سوالی که باید به آن پاسخ داد این است که توسعه پرندهنگری چقدر در جذب گردشگری خارجی موثر است. هاشمی دراین باره میگوید: «جز چند گونه پرنده که خاص ایران است، مانند زاغ بور، شاید نمونه دیگری که برای گردشگر خارجی جذابیت دارد در کشورمان وجود نداشته باشد.» او البته میگوید که ایران، قابلیتهای خیلی زیادی دارد و در صورتی که قوانین و مقرارت حفاظتی و گردشگری در کشور تنظیم شود، ایران میتواند به مکان مناسبی برای پرندهنگری در جهان تبدیل شود. نظر عاشوری درباره جذب گردشگران خارجی به ایران متفاوت است.
او با اشاره به محدودیتهایی مانند تحریم، برای ورود به ایران یا تبلیغات منفی که درباره ایران انجام میشود، مانع دیگری برای ورود به ایران نمیشناسد. جذب گردشگر خارجی به ایران، جنبههای دیگری هم دارد. جنبههایی که میتواند به نکته مثبتی برای جذب گردشگر تبدیل شود. موضوع اینجاست که پرندهنگرهای جهانی به دنبال این هستند که رکوردهای پرندهنگری خود را افزایش دهند. پس طبیعی است برای این که پرندههای بیشتری را به لیست خود بیفزایند، به ایران سفر کنند. حدود 9648 نوع پرنده در جهان شناسایی شده است .
پرندهنگرهایی هستند که تلاش دارند عضو باشگاه 9000 تایی شوند؛ پرندهنگرهایی که حدود 9000 پرنده را دیدهاند و ایران هم مکان مناسبی برای آنهاست تا گونههای خاص پرندهای را ببینند و به لیستشان اضافه کنند. عاشوری به نکته مهم دیگری نیز اشاره میکند. او میگوید: «نکته اینجاست که بخش دولتی به این مهم توجه نمیکند. ما امروز از اتریش، فنلاند، جنوب شرق آسیا و آفریقا، گردشگر داریم. گفته میشود که پرندهنگری حتی پردرآمدترین شاخه بومگردی است. برای پرندهنگری در ایران باید هدفگذاری شود. همکاری و هماهنگی ارگانها باید به حد مطلوب برسد. با تسهیل در ورود، با تربیت راهنماهای مجرب و با معرفی پرندههای خاص ایرانی، میتوان صنعت پرندهنگری در ایران را رونق داد.
لیلا شوقی
جامعه
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در آستانه سالگرد عملیات طوفان الاقصی و در یادداشتی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد