کشتی یونانی غروب می‌کند

کشتی یونانی، نام آشنایی است؛ نامی پیوند خورده با جزیره کیش؛ اصلا شناسنامه کیش از 70 سال پیش تا به امروز؛ برای همه آنهایی که امروز عکس‌های یادگاری‌شان در کنار کشتی و در زیر نور نارنجی غروب خورشید، قاب گرفته گوشه اتاق یا چسبیده در آلبوم عکس یا نشسته در پس زمینه گوشی همراهشان؛ همان‌ها که بهترین عکس‌های یادگاری سفرشان، عکس با کشتی یونانی و ساحل آرام و غروب سحرانگیزش است.
کشتی یونانی اما با همه آرامش و زیبایی و شکوهی که به ساحل غربی جزیره داده است، آرام آرام در حال تحلیل و غرق شدن است؛ ضعیف شده و نیمه جان و روبه احتضار و کسی تیماردارش و اصلا حواسش به آن نیست، این را وقتی فهمیدیم که سراغ مسؤولان کیش و منطقه آزاد رفتیم و هر کدامشان ما را به سوی دیگری هدایت کردند.
بیراه نگفتیم اگر بگوییم کشتی به گل نشسته یونانی ۱۳۶ متری که بیش از ۷۰ تن وزن دارد، از بیشتر جاذبه‌های جزیره حتی هتل‌های چند ستاره و با عظمت کیش هم شناخته‌شده‌تر است و هر زمان کسی بخواهد تصویری از جزیره گردشگری ارائه کند، از کشتی یونانی‌اش می‌گوید و شکوه و زیبایی‌اش در طلوع و غروب خورشید.
و حال تصور این‌که یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های کیش در حال محو شدن است و این‌که دیگر عکاسان و گردشگران نتوانند به امید دیدنش پا به ساحل غربی بگذارند و عکس یادگاری بگذارند، تلخ است و غم‌انگیز، برای همه و به‌ویژه آنها که خاطره‌بازی‌ها کرده‌اند با این ساحل جادویی.
و اما ماجرا از این قرار است که می‌گویند قسمت زیرین کشتی که در آب قرار دارد، دچار پوسیدگی شدید شده و این امر احتمال فرو ریختن و غرق شدن کشتی را بسیار بالا برده و به گفته کارشناسان هر لحظه امکان غرق شدن آن وجود دارد.
تصاویر منتشر شده از آن هر چند سال یک‌بار نیز تفاوت زیادی را در میزان ایستادگی‌اش نشان می‌دهد؛ این یعنی قطعات کشتی یونانی در حال از هم پاشیدن است.
حال خلیج‌فارس هم خوب نیست
حمید عاطفی، اقلیم‌‌شناس و شاغل در دبی که مدت‌ها روی کیفیت آب‌های خلیج‌فارس کار کرده است، در ارتباط با وضعیت و کیفیت آب خلیج‌فارس و تأثیر آن روی کشتی‌ها و به‌خصوص کشتی به گل نشسته یونانی به جام‌جم می‌گوید: «متأسفانه چندی پیش سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران اعلام کرد که شوری آب خلیج‌فارس در مقایسه با ۲۰ سال گذشته 5/1 برابر و دمای آب آن در ۱۷ سال گذشته 2 درجه افزایش یافته است. آب شیرین‌کن‌ها، فعالیت‌های انسانی و آلودگی‌های بسیار زیاد که غالبا نفتی هستند سبب شده تا کیفیت آب خلیج‌فارس روزبه‌روز بدتر از قبل شود. جالب است بدانید سواحل این خلیج یکی از گرم‌ترین مناطق دنیاست و شوری آب خلیج‌فارس هم بسیار بیشتر از شوری طبیعی اقیانوس‌ها.»
بله، کشتی غرق می‌شود
عاطفی ادامه می‌دهد: بنده که به مدت چهار سال در امارات کار می‌کنم آمار بسیار جالبی از آب ‌شیرین‌کن‌ها در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس دارم. در حال حاضر بیش از ۵۵ آب شیرین‌کن عظیم‌الجثه در امارات متحده عربی، عربستان و کویت دست به شیرین کردن آب می‌زنند و پساب‌هایش را روانه خلیج‌فارس می‌کنند. البته در ایران هم نیروگاه هسته‌ای بوشهر از دو آب شیرین‌کن بسیار بزرگ استفاده می‌کند و همه اینها سبب شده تا آب خلیج‌فارس به‌خصوص در کنار سواحل از کیفیت مناسبی برخوردار نباشد و کشتی‌هایی که در خلیج‌فارس عبور و مرور می‌کنند نیاز به تعمیرات دوره‌ای کوتاه‌تری دارند و همین مسأله در رابطه با کشتی یونانی هم صدق می‌کند؛ ولی متأسفانه از زمانی که این کشتی به گل نشسته است ما فقط نظاره‌گر آن بودیم و هیچ اقدام ترمیمی برای حفظ آن انجام نداده‌ایم و این‌که اعلام ‌شده به‌زودی این کشتی غرق می‌شود پیش‌بینی بیهوده‌ای نیست و به وقوع خواهد پیوست.
تاب این همه شوری را ندارد
ابراهیم مداحی که خود روی یک نفتکش کار می‌کند نیز به جام‌جم می‌گوید: خلیج‌فارس بدون تردید یکی از آلوده‌ترین آب‌های دنیا را دارد و این‌که اعلام می‌شود به‌زودی کشتی یونانی غرق خواهد شد با توجه به نبود رسیدگی‌های لازم، پیش‌بینی درستی است. اگر در بدنه کشتی‌ها از بهترین آلیاژها هم استفاده شده باشد، باز هم در برابر آب‌های اسیدی و بسیار شور خلیج‌فارس تحمل سازگاری طولانی را ندارند و کشتی یونانی هم که ساخت آن مربوط به دهه 1320 خورشیدی است، قاعدتا وضعیتی بهتر از کشتی‌های فعلی ندارد و به این مسأله امواج دریا که هر چند ثانیه به کشتی برخورد می‌کنند هم باید اضافه کرد.
هزینه می‌خواهد تیمارداری کشتی
در سال 1393 علی‌اصغر مونسان، رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی و وزیر حال حاضر وزارتخانه گردشگری و میراث فرهنگی از انعقاد قراردادی با دانشگاه صنعتی شریف خبر داد و گفت: قرار شد دانشگاه طرحی برای حفظ و پایداری کشتی یونانی، ممانعت از فرو نشست بیشتر آن و جلوگیری از خوردگی‌اش ارائه دهد، هر چند بعد از آن و در سال 1397 محمد ابراهیم انصاری لاری، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش گفت: هزینه پایدار نگه داشتن کشتی زیاد است و تا به امروز هیچ‌کدام از مقامات کشوری و جزیره کیش تصمیم جدیدی در رابطه با آینده کشتی یونانی نگرفته‌اند.
حالا هم که سراغ مسؤولان و متولیان کیش از رئیس منطقه آزاد گرفته تا اداره میراث فرهنگی و... هیچ‌کدام‌شان نه پاسخ درست و درمانی درباره کشتی به ما دادند و نه ظاهرا برنامه‌ای برای حفظ و نجاتش از غرق‌شدگی دارند.
ظاهرا متولیان امر در جزیره کیش بر این باورند با توجه به این‌که مالکیت این کشتی در اختیار ایران نیست، شاید نتوان برای پایدارسازی آن کاری کرد. هرچند امید می‌رود هزینه‌های بالای پایدارسازی کشتی همانند نجات و حفظش از غرق شدگی، با توجه به این‌که سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه تبدیل شده، تامین شود و غروب جزیره را همچنان زیبا و تماشایی نگه دارد.
با این همه تقدیر کشتی یونانی رسیدن به آرامش ابدی در آبی آب‌های خلیج همیشه فارس خواهد بود، اگر اوضاع همین باشد که اکنون است و کسی برای ماندنش در روی آب‌های آرام جزیره کاری نکند و شاید باید یادآوری کرد به همه آنهایی که بازیگوشی کشتی و نسیم و مرغکان آسمان و خورشید رنگ پریده غروب را ندیده‌اند که آخرین ماه‌ها و روزهایی است که این غول عظیم مهربان به ساحل چشم دوخته است.

و کشتی یونانی چرا به گل نشست؟
کشتی یونانی سال ۱۳۲۲ شمسی توسط شرکت ویلیام همیلتون در بندر گلاسکوی اسکاتلند ساخته شد و در روز چهارم مرداد 1345 به هنگام بازگشت از ایران در سفر دریایی خود به کشور یونان به گل نشست. پس از 80 روز تلاش «اورینوکو» یدک‌کش هلندی برای بیرون کشیدن این کشتی به ناچار سرنشینان مجبور به ترک آن شدند و بار نفتی‌اش تخلیه شد. آن زمان اعلام شد که بیرون کشیدن کشتی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.

محمد جلالی
ایران