استدلال ترامپی

آمریکا درباره خروج از برجام چه می‌گوید
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا چه قبل از خروج از برجام و چه بعد از آن، همواره این توافق را یک افتضاح خوانده و درباره دلیل خروجش از این توافق گفته: برجام غیرعاقلانه و وحشتناک است و نباید امضا می‌شد.
وی در سخنرانی خود در 18 اردیبهشت 97 که خروج از برجام را امضا می‌کرد، گفت: برجام به پیشبرد فعالیت‌های هسته‌ای ایران کمک کرد و در عین حال از فعالیت‌های ایران در منطقه نیز جلوگیری نکرد.
ترامپ با ادعای این‌که برجام نمی‌تواند مانع دستیابی ایران به بمب اتمی شود، گفت: توافق هسته‌ای به ایران اجازه داد تا غنی‌سازی را ادامه دهد و میلیون‌ها دلار پول به این کشور اعطا شود. وی محدود بودن زمان این توافق و سایر ایرادات آن را از دلایل تصمیم خود به خروج از برجام عنوان کرد و گفت: برجام جلوی برنامه موشکی بالستیک ایران را هم نگرفت.
دلایل شخصی ترامپ
با این حال برخی مخالفان ترامپ در آمریکا، تصمیم او به خروج از برجام را به دلیل رقابت‌های داخلی آمریکا می‌دانند و معتقدند او با هدف زیر سؤال بردن اقدامات دموکرات‌ها و به‌ویژه باراک اوباما، برجام را مورد حمله قرار داده است.
حتی در برخی اظهار‌نظرها این‌گونه عنوان شده که ترامپ به دلیل تنفر از اوباما از برجام خارج شده است. به‌عنوان مثال بر اساس ایمیل‌هایی که کیم دروک، سفیر پیشین انگلیس در واشنگتن به لندن ارسال کرده و لو رفته بود این‌گونه عنوان شد که دونالد ترامپ «از لج اوباما» تصمیم به خروج یک‌جانبه کشورش از برجام گرفته است. دروک در ایمیل خود نوشته است: قصد دولت آمریکا این است که دست به یک خرابکاری دیپلماتیک بزند؛ ظاهرا به دلایل عقیدتی و شخصیتی، زیرا توافق هسته‌ای با ایران مربوط به دولت اوباما بود.
تحلیل‌ها در جمهوری اسلامی ایران
در داخل جمهوری اسلامی ایران هم تحلیل‌های مختلفی درباره دلیل خروج آمریکا از برجام مطرح شده است.
حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان در ماه‌های ابتدایی خروج آمریکا از برجام، یکی از دلایل اصلی را که باعث رسیدن ترامپ به این تصمیم شد، تحولات داخلی جمهوری اسلامی عنوان می‌کرد. به عنوان مثال روحانی در آبان 97 در دیدار معاونین و مدیران وزارت امور اقتصادی و دارایی با طرح این سؤال که آمریکا چه زمانی تصمیم گرفت از برجام خارج شود، گفت: «پارسال بعد از ناآرامی‌های اوایل دی ماه بود که آمریکا درباره برجام تصمیم گرفت.»
روحانی همچنین دی‌ 97 هنگام تقدیم لایحه بودجه سال 98 به مجلس طی سخنانی در جمع نمایندگان گفت: در ابتدا و انتهای دی سال گذشته با مشکلاتی مواجه شدیم و همان حوادث اوایل دی ماه باعث شد آمریکایی‌ها با برداشت غلط و تصور ناروا، اواخر دی‌ماه موضع‌گیری جدیدی را علیه جمهوری اسلامی ایران و توافق هسته‌ای اعلام کنند و بعد هم در هر مقطعی، قدمی، فریادی، صحبتی و تحریکی داشتند تا به خیال خام خودشان به اهداف مورد نظرشان دست پیدا کنند.
البته رئیس‌جمهور در یکی از مواضع اخیر خود درباره خروج آمریکا از برجام، دلیل این مساله را منفعت نداشتن توافق هسته‌ای برای برجام عنوان کرده است، نظری که با اظهار نظر اخیر عراقچی شبیه است. روحانی در سخنانی که تیر امسال در سفر به استان خراسان شمالی داشت با انتقاد از افرادی که برجام را به نفع آمریکا می‌دانند گفت:‌ اگر توافق هسته‌ای به نفع آمریکا بود چرا آمریکا از آن خارج شد و زیر آن زد و گفت این بدترین توافق برای آمریکا بوده و ایران همه چیز را در این توافق گرفته است.
روحانی همچنین در یکی از سخنرانی‌های خود درباره دلیل خروج آمریکا از برجام گفته بود:‌ هدف ترامپ از ترک برجام، تحریک ایران به خروج از برجام و گرفتن دستاوردهای ما بود.
ظریف: خروج از برجام به دلیل تنفر از اوباما بود
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان هم در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌هایی که داشته، تحلیل‌هایی را درباره دلیل خروج آمریکا از برجام عنوان کرده است.
جدیدترین اظهار نظر ظریف در این زمینه به مصاحبه‌ای که در روزهای اخیر در سفر به مالزی با خبرگزاری برناما داشت مربوط است. ظریف در این گفت‌وگو اظهار کرد: ترامپ از میراث اوباما خوشش نمی‌آید. او تنها به دلایل شخصی و نه دال بر دلایلی استوار از توافق هسته‌ای خارج شد.
ظریف همچنین آذر 97 طی سخنانی در ایتالیا گفت: ترامپ با نفرتی که از اوباما داشت از این توافق خارج شد. حال آیا ما باید تنها به این دلیل که کسی این توافق را دوست ندارد یا به این دلیل که کسی از سلف خود متنفر است، دوباره مذاکرات جدیدی را از سر بگیریم.
وزیر خارجه کشورمان در تیر 98 در اظهار نظر دیگری درباره دلیل خروج آمریکا از برجام این‌گونه توییت کرد: «تیم ب» این حماقت را به دونالد ترامپ قالب کردند که از بین بردن برجام از طریق تروریسم اقتصادی وی را به توافقی بهتر خواهد رساند.
در تازه‌ترین اظهار نظر هم درباره خروج آمریکا از برجام، همانطور که اشاره شد سید عباس عراقچی معتقد است دلیل این مساله، نداشتن منفعت برای آمریکا بوده است.

دلیل خروج آمریکا از برجام از نگاه کارشناسان

در داخل کشورمان بعضی تحلیلگران، دلایل دیگری را برای خروج آمریکا از برجام عنوان می‌کنند. فواد ایزدی، عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در این زمینه به جام‌جم می‌گوید: علت خروج آمریکا از برجام، طمع آنها بود زیرا احساس کردند می‌توانند هم محدودیت‌های هسته‌ای را در مورد ایران نگه دارند و هم امتیازات بیشتری از ایران کسب کنند. ایزدی درباره دلیل چنین برداشتی از سوی آمریکا معتقد است: در داخل کشورمان پیام‌هایی به طرف مقابل منعکس شد و سخن از برجام 2 و 3 مطرح شد بنابراین آنها احساس کردند که می‌توانند به سبک برجام، توافق دیگری با ایران داشته باشند و امتیازات گسترده‌ای از ایران گرفته و امتیازات محدود هم ندهند.
این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: برجام توافق خوبی برای آمریکا بوده و هست زیرا آنها به خواسته‌های خود در مورد فردو، نطنز، اراک و... رسیدند.
ایزدی همچنین با اشاره به این اظهار نظر عراقچی که هر کسی به جای ترامپ هم بود از برجام خارج می‌شد می‌گوید: قطعا نباید توافقی را که می‌دانید طرف مقابل به آن متعهد نخواهد بود امضا و سپس اجرا کرد. همان زمان نیز برخی معتقد بودند که آمریکا به تعهداتش عمل نخواهد کرد، به همین دلیل بهتر است که جمهوری اسلامی هم محتاط بوده و همه امتیازات را یکجا به طرف مقابل ندهد تا در صورت عدم اقدام متقابل از سوی طرف مقابل ما نیز گام‌های بعدی را اجرایی نمی‌کردیم. در این صورت طبیعتا تبعات منفی ناشی از اجرای برجام برای ایران کمتر از حال حاضر بود.
البته برخی دیگر از کارشناسان دلایل دیگری را هم برای خروج آمریکا از برجام عنوان می‌کنند. امیرعلی ابوالفتح، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با جام‌جم یکی از دلایل ترامپ را حساسیت او نسبت به میراث اوباما دانسته و دلیل دیگر را نیز همان نگرانی‌های عنوان شده از سوی ترامپ مبنی بر ناتوانی برجام در محدود کردن فعالیت‌های موشکی و منطقه‌ای ایران می‌داند. وی همچنین با اشاره به نگرانی ترامپ از پایان محدودیت‌های هسته‌ای ایران در 2023 می‌گوید: البته اوباما نیز در این زمینه ملاحظاتی داشت، اما معتقد بود می‌توان در آستانه پایان محدودیت‌ها ایران را تحت فشار قرار داده و وارد مذاکرات متمم برجام شد، ولی ترامپ معتقد بود از همین الان و قبل از این‌که مهار ایران امکان‌ناپذیر شود باید فشارهای لازم را به جمهوری اسلامی وارد کرد.