تنها در دریا

هدف آمریکا از ائتلاف
آمریکا از زمان روی کار آمدن ترامپ بارها تلاش کرده با همراهی متحدان منطقه‌ای خود ائتلاف‌های نظامی علیه ایران راه بیندازد که با عدم همراهی نکردن کشورهای مستقل منطقه این تلاش‌ها تاکنون بی‌نتیجه مانده است.
در همین راستا به‌رغم این‌که جمهوری اسلامی ایران طی دهه‌های گذشته تامین‌کننده اصلی امنیت تنگه هرمز بوده ناگهان آمریکا دم از لزوم شکل دادن ائتلافی چندجانبه در جهت تامین امنیت و ثبات در خلیج فارس زده است.
این طرح آمریکا از چند هفته گذشته و پس از هدف قرار گرفتن مشکوک دو نفتکش در تنگه هرمز -‌که یکی متعلق به ژاپن بود-‌ کلید خورد و آمریکا با ادعای این‌که ایران بانی این حملات بوده اعلام کرد قصد دارد برای تضمین عبور و مرور آزاد از تنگه هرمز یک ائتلاف جهانی راه بیندازد.
البته با توجه به اظهاراتی که ترامپ در این ارتباط داشته این‌گونه برداشت می‌شود که ترامپ به نوعی به دنبال بهره‌گیری از سایر کشورها برای اهداف خود در منطقه است، زیرا در 24 ژوئن، دونالد‌ترامپ در توییتر خود نوشت: «چین 91 درصد و ژاپن 62 درصد نفت خود را از تنگه هرمز می‌گیرند، سایر کشورها هم همین‌طور. پس چرا ما باید از خطوط دریایی به خاطر کشورهای دیگر حفاظت کنیم در حالی که در ازای آن چیزی به دست نمی‌آوریم. این کشورها خودشان باید از کشتی‌هایشان در این سفر خطرناک محافظت کنند.»
پس از آن مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز با تکرار ادعاهای خصمانه خود علیه جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد ما در حال تشکیل ائتلافی جهانی برای تضمین عبور و مرور آزاد از تنگه هرمز هستیم اما این کار زمان می‌برد.
همچنین جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا گفت کشورش در حال بررسی طرحی است که به ادعای او «آزادی دریانوردی آب‌های بین‌المللی اطراف ایران و یمن» را با ایجاد یک ائتلاف نظامی تامین کند. آمریکا هدایت و فرماندهی کشتیرانی را فراهم می‌کند و متحدان این کشور در نزدیکی ناوگان این کشور کشتی‌های تجاری را با پرچم‌های خود همراهی و اسکورت می‌کنند.
هرچند به نظر می‌رسد هدف ظاهری آمریکایی‌ها از این پیشنهاد تامین امنیت کشتیرانی در منطقه است اما می‌توان هدف اصلی آنها را مقابله با سیاست‌های ایران در منطقه عنوان کرد. آنها در کنار موضوع تحریم‌ها تلاش دارند اجماعی بین‌المللی علیه ایران ایجاد کنند و تاکنون در این ارتباط به ساز و کارهای مختلفی متوسل شده‌اند که می‌توان پیشنهاد ایجاد ائتلاف در منطقه خلیج فارس را نیز در همین چارچوب مطرح کرد.

پاسخ کشورها به آمریکا چه بود
فارغ از اهداف و انگیزه آمریکا از مطرح کردن چنین ایده‌ای به نظر می‌رسد که با وجود فشارهای دیپلماتیک این کشور برای پیوستن متحدین به طرح ائتلاف دریایی در خلیج فارس و حمایت تعداد اندکی از کشورها از جمله کویت و کره‌جنوبی که تعداد آنها به انگشتان یک دست هم نمی‌رسد؛ متحدان شرقی و غربی این کشور به این درخواست پاسخ منفی داده و یکی پس از دیگری از مشارکت در ائتلاف دریایی شانه خالی می‌کنند.
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان ضمن تأکید بر ضرورت تنش‌زدایی در منطقه غرب آسیا برای چندمین بار مخالفت برلین را با مشارکت در ائتلاف دریایی آمریکا با هدف ادعایی افزایش امنیت تردد دریایی در تنگه هرمز اعلام کرد.ماس در توضیح دلیل امتناع آلمان از مشارکت در چنین طرحی، به سیاست دولت آمریکا علیه ایران اشاره کرد و گفت: دولت آلمان معتقد است سیاست فشار حداکثری علیه ایران
اشتباه است.
همچنین وزیر دفاع ژاپن اعلام کرده که هیچ قصدی برای اعزام نیرو به خاورمیانه برای پیوستن به ائتلافی که آمریکا مدعی است برای تامین امنیت کشتیرانی در آب‌های خلیج فارس به راه می‌اندازد، ندارد.
فرانسه نیز در قبال پیشنهاد آمریکا محتاط بوده است. یک مشاور وزیر دفاع فرانسه که نامش فاش نشده، گفته همه اقدامات ما فقط یک هدف دارد و آن کاهش تنش به پایین‌ترین سطح است. ما کاری که در این راستا نباشد انجام نمی‌دهیم. ائتلافی که به نظر می‌رسد علیه ایران است امکان کاهش تنش ندارد.یک مقام ارشد فرانسوی دیگر با صراحت گفت: ما همکاری نظامی نزدیکی با آمریکایی‌ها داریم. اما در مورد ایران، به طور خودکار از آنها تبعیت نمی‌کنیم. ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه هفته گذشته به قانونگذاران این کشور گفت که فرانسه در مورد ماموریتی برای رصد و نظارت بر امنیت دریانوردی در خلیج فارس با انگلیس و آلمان همکاری می‌کند؛ طرحی که با اسکورت‌های دریایی تفاوت دارد.
انگلیس نیز به ائتلاف دریایی آمریکا علیه ایران دست رد زد و در این زمینه جرمی هانت یکی دو هفته گذشته در آخرین روز کاری خود در کسوت وزیر خارجه انگلیس در سخنانی در مجلس عوام، با اشاره به حجم عبور و مرور کشتی‌های تجاری از تنگه هرمز، ضرورت دریانوردی امن در این منطقه را یادآور شد؛ اما هنگامی که از ایجاد یک ائتلاف دریایی اروپایی برای حفاظت از تردد کشتی‌های تجاری سخن گفت، بلافاصله اعلام کرد که این طرح ابداً به معنای ائتلاف با سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران نیست چون ما به حفظ توافق هسته‌ای با ایران پایبند هستیم.
اسپانیا نیز دیروز با عقب کشیدن ناوچه خود در رزمایش دریایی با آمریکا به جمع کشورهای مخالف طرح آمریکا برای ایجاد ائتلاف دریایی در خلیج فارس پیوست.این کشور علاوه بر اتخاذ موضع سیاسی در قبال طرح‌های پیشنهادی انگلیس و آمریکا، با اتخاذ موضع نظامی، ناوچه خود را نیز از تمرین‌های نظامی مشترک با آمریکا خارج کرد زیرا از اسپانیا خواسته شده بود این ناوچه را به خلیج فارس اعزام کند.
همچنین ماریس پاین، وزیر اقتصاد استرالیا در سخنانی ضمن این‌که تاکنون هیچ تصمیمی در مورد پیوستن استرالیا به ائتلاف دریایی آمریکا در خلیج فارس گرفته نشده است گفته است دولت کانبرا مشاوره و تفکر بسیار بیشتری لازم دارد.
روسیه نیز معتقد است ائتلاف نظامی که آمریکا درصدد راه‌اندازی در خلیج فارس است، در خدمت صلح و امنیت نیست و تنها ابزاری برای اعمال «فشاری شدید» بر جمهوری اسلامی ایران است.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو نیز گفت هیچ درخواست رسمی برای کمک نظامی این ائتلاف به ماموریت دریایی در تنگه هرمز ارائه نشده است.
به این ترتیب، متحدان آمریکا معتقدند که این ائتلاف تنش‌ها با ایران را در منطقه تشدید کرده و امنیت انتقال نفت از خلیج فارس را با چالش جدی مواجه می‌کند. برخی رسانه‌های غربی هم با اشاره به افزایش بی‌اعتمادی و ناخشنودی متقابل اروپا و واشنگتن نوشته‌اند که اروپا در برابر تندروی‌های دونالد ترامپ در قبال ایران احتیاط کرده و از پیوستن به اسکورت‌های مشترک در خلیج فارس امتناع می‌کند.
در همین ارتباط یک رسانه آمریکایی نیز دلیل این رفتار متحدان اروپایی آمریکا را اقدام سال‌گذشته دونالد ترامپ در خروج از توافق هسته‌ای با ایران دانسته‌اند و ریشه افزایش تنش‌ها را در همین اقدام آمریکا می‌دانند.

چرخش کشورهای متخاصم منطقه
خبرهایی که از منطقه می‌رسد نیز حاکی از آن است که حتی برخی کشورهای متحد آمریکا در منطقه نیز که ترامپ از آنها با تعبیر گاو شیرده یاد می‌کند در پیوستن به ائتلاف آمریکایی تردید دارند.
روسیا الیوم به نقل از پایگاه خبری دبکا وابسته به رژیم صهیونیستی مدعی شد امارات و عربستان تماس‌های مخفیانه خود را با ایران افزایش داده‌اند و ولیعهد سعودی به‌طور جدی در حال بررسی گفت‌وگو با تهران است.
این رسانه صهیونیستی با بیان این‌که این تماس‌ها در رابطه با امنیت کشتیرانی در خلیج فارس بوده است به نقل از منابع خود نوشت: امارات و عربستان به این نتیجه رسیده‌اند که اهداف دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در رابطه با ایران با اهداف ریاض و ابوظبی تطابق ندارد. برخی منابع اطلاعاتی با اشاره به سفر اخیر هیات اماراتی به تهران اعلام کردند مسؤولان اماراتی در دیدار با مسؤولان ایرانی در ارتباط با مساله امنیت کشتیرانی در خلیج فارس، تنگه هرمز و تنگه باب المندب بحث و گفت‌وگو کردند.
یک مسؤول اماراتی که خواست نامش فاش نشود در گفت‌وگو با دبکا گفته است: اگر واشنگتن به دنبال مذاکره با ایران است در پیوستن به اتئلاف آمریکا برای حمایت از کشتیرانی در خلیج فارس هیچ منفعتی نداریم، زیرا در این صورت قدرت بازدارندگی آن بسیار محدود خواهد بود.
دبکا می‌نویسد، این تحولات باعث شد محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به طور جدی درحال بررسی بازکردن باب گفت‌وگو با تهران باشد.
این گزارش پایگاه صهیونیستی چند روز پس از آن منتشر شد که یک هیات هفت نفره از مقامات گارد ساحلی امارات وارد تهران شد و در رابطه با همکاری مرزی دو کشور، تردد اتباع و ترددهای غیرمجاز یا بدون اطلاع و تسهیل و تسریع تبادل اطلاعات طرفین با مقامات ایرانی گفت‌وگو کرد.

نگاه آمریکا به کشورها سودجویانه است
رامین مهمان‌پرست / سخنگوی پیشین وزارت خارجه
در تحولات اخیر در عرصه بین‌المللی شاهد تناقضات و سردرگمی شدید مقامات آمریکایی در سیاست‌های خود در رابطه با جمهوری اسلامی،‌ خاورمیانه و خلیج فارس بوده‌ایم. آنها از یک‌سو اعلام می‌کنند ما حاضر نیستیم هزینه‌های تامین امنیت نفتکش‌های کشورهای دیگر را به‌عهده بگیریم و از سوی دیگر اعلام می‌کنند درصدد ایجاد اتئلافی با ادعای حفظ و حراست از امنیت کشتیرانی در خلیج فارس هستند. طبیعی است که با توجه به این تناقضات خواسته آمریکایی‌ها با استقبال سرد کشورهای دیگر از جمله متحدان اروپایی آنها مواجه شود. چون اساسا خواسته‌های آمریکا منطقی و در چارچوب سیاست‌های عقلانی ارزیابی نمی‌شود. متحدان آمریکا به‌ویژه در دوره جدید می‌دانند که مقامات ایالات متحده در پی بهانه‌تراشی هستند تا با جارو جنجال برخی از کشورهای نفت‌خیز منطقه را به یک اتئلاف بی‌نتیجه ترغیب و درآمدهای نفتی آنها را به حساب آمریکا واریز کنند. نکته دیگر این‌که پاسخ سرد متحدان آمریکا از این مساله نیز ناشی می‌شود که اساسا آمریکا با برخی از متحدان خود از جمله با کشورهای عربی مثل عربستان و امارات به شکل تحقیرآمیزی برخورد و آنها را صرفا موجودی برای بهره‌برداری قلمداد می‌کند. بدیهی است که سیاست‌های مقامات آمریکایی در دوره اخیر از نظر بسیاری از متحدان آنها چون مبنای عقلانی و منطقی ندارد به تمسخر گرفته می‌شود. نمونه روشن آن بحث خروج از برجام و خروج از پیمان پاریس در مورد محیط زیست و گسترش اختلافات با اتحادیه اروپا، روسیه و چین و همچنین دیوار کشی در مرز آمریکا و مکزیک است. از سوی دیگر موضع قاطع جمهوری اسلامی هم در این زمینه بسیار موثر بوده است. ایران همواره اعلام کرده بیش از آمریکا برای امنیت منطقه و خلیج فارس اهمیت قائل است و این هشدار را به ایالات متحده داده در منطقه‌ای که مربوط به این کشور نیست حق دخالت ندارد. امنیت منطقه و تامین ثبات و منافع خلیج فارس به کشورهای منطقه برمی‌گردد و جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده که از اقتدار خود برای دفاع از منافع خود و کشورهای همسایه استفاده خواهد کرد و دیگران حق و اجازه کوچک‌ترین تخطی به حدود آب‌های ایران ندارند.

کشورها تبعیت از آمریکا را زیانبار می‌دانند
جواد منصوری
استاد روابط بین‌الملل
تحولات ماه‌های اخیر در خلیج‌فارس، خاورمیانه و حتی در شرق آسیا در حالتی بسیار سریع و تا حدودی متفاوت از گذشته در حال وقوع است. بخشی از این اتفاقات بدون پیشینه قبلی در حال رخ دادن است و در زمان وقوع بعضی از آنها، تحلیل دقیقی برای این اتفاقات تبیین نشده، زیرا علاوه بر این‌که سرعت اتفاقات و نوع آن پیش‌بینی نشده است، تحلیل آثار، پیامدها و نتایج آن نیازمند سپری شدن زمان است. حرکت‌های مجاهدان یمن کاملا دنیای سرمایه‌داری غرب و متحدان و در راس آن عربستان را در شرایط ویژه قرار داده است. همچنین زمزمه خروج امارات از یمن و تغییر برخی سیاست‌ها اتفاق جدید و غیرمنتظره‌ای بوده و از آن‌سو تغییر موضع دولت سعودی نسبت به ایران نیز نکته‌ای قابل توجه است. وقوع این رخدادها و نتایج آن نشان می‌دهد که مساله اعتماد بلندمدت به دولت آمریکا متزلزل شده و گرایش به داخل منطقه رو به افزایش است. آمریکایی‌ها به‌هیچ‌عنوان فکر نمی‌کردند این اتفاقات بیفتد و این بیم و هراس را دارند که تحولات منطقه به ضرر و زیان آنها تمام شود. ازسویی دیگر کم و بیش می‌دانیم که مقامات آمریکایی بارها این مطلب را گفته‌اند که ما از هر کجای دنیا خارج شویم، می‌توانیم موضع ابرقدرتی خود را حفظ کنیم اما اگر از خلیج‌فارس بیرون برویم، نمی‌توانیم ادعای ابرقدرتی داشته باشیم. از این‌رو طرح ادعایی آمریکا مبنی بر تشکیل یک ائتلاف نظامی با عنوان خیالی برقراری امنیت کشتیرانی در خلیج فارس را باید با توجه به این تحولات مورد بررسی و تحلیل قرار داد. اساسا آمریکایی‌ها در دوران جدید به جای اقدام و عمل به شعار و جنجال‌آفرینی روی‌آوردند؛ نمونه‌های این رویه‌های من‌درآوردی را می‌توان در بحث تحریم افراد و نهادهای مرتبط با جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار داد. در مجموع می‌توانیم بگوییم که آمریکا در شرایط خاصی قرار دارد و از این رو گمان می‌کند که نیاز به یک پیروزی چشمگیر و به عبارت دیگر شکست مقاومت‌ها در برابر خود دارد. طرح این ادعا هم از همین تحلیل ناشی می‌شود، اما با توجه به درگیری آمریکا در خلیج فارس به‌ویژه با ایران، جدال با منطقه شرق با چین و کره شمالی و وجود اختلافات با اروپا و روسیه و همچنین آمریکای لاتین به‌ویژه با ونزوئلا باید گفت که ایالات متحده بیش از هر دوره دیگری اعتبار و توان خود را از دست داده است. از سویی دیگر پاسخ سرد برخی از کشورها از جمله متحدان اروپایی آمریکا به این درخواست هم قابل پیش‌بینی بود، چون اساسا بسیاری از متحدان آمریکا به این باور رسیده‌اند که خسارت‌های زیادی را بابت تبعیت از آمریکا طی چند سال اخیر متحمل شده‌اند. از سوی دیگر ما شاهد سکوت کشورهای منطقه در این باره بودیم و هنوز تاییدی نسبت به این اقدام در موضعگیری رسمی آنها مشاهده نشده است. طبعا ادامه این شکست‌ها و ناکامی‌ها مبتنی بر محاسبات دقیقی از سوی ایران و برآورد درست از شرایط منطقه است. باید همچنان به مقاومت در برابر تهدیدات،‌تحریم‌ها و تبلیغات ادامه داد و خوشبختانه تا به حال در این مسیر موفق بودیم.