سلبریتی؟ نمی‌شناسم...

سلبریتی‌ها چه کرده‌اند؟
اما داستان ویدئوی منتشر شده‌ای که از آن صحبت می‌کنیم، چیست؟ مجری برنامه در مصاحبه‌ای از خاویر باردم، بازیگر معروف و فعال محیط زیست اسپانیایی، می‌پرسد: در اسپانیا زندگی می‌کنی و سلبریتی‌ها را نمی‌شناسی؟ باردم در پاسخ به او می‌گوید: «منظورت از سلبریتی و چهره شناخته شده، کارداشیان‌ها است؟چرا باید آنها را بشناسم؟ آیا آنها واکسن اختراع کرده‌اند؟ به مردم فقیر جهان کمکی کرده‌اند؟ آنها چه کار خاصی در قبال دنیا انجام داده‌اند که من موظف هستم آنها را بشناسم؟ لطفا به من بگو که آنها چه خاصیتی برای بشریت داشته‌اند؟» و همین ماجرا چندین هزار کامنت می‌گیرد و بحث روز مردم می‌شود.

تو اسطوره ما هستی
خواندن تعدادی از کامنت‌های مردم شاید ماجرا را روشن‌تر کند. البته که تعداد فحاشی‌ها هم کم نیست اما در این بین کم هم نیستند تعداد کسانی که از باردم به عنوان یک اسطوره نام برده‌اند. در کامنتی آمده است: «اسطوره‌ها آدم‌های تقلبی را نمی‌شناسند!» یا کامنت دیگری که در آن نوشته شده: «کمک به بشریت! نامی که این روزها بدون هیچ معنایی در حال عبور از آن هستیم.» اما این همه کامنت‌ها و نظرات مردم نیست و همگی آنها در این باره نظر مشخصی ندارند. خیلی‌ها باردم را هم مقصر دانسته‌اند و البته به هر آن کس که نام سلبریتی دارد، یورش برده‌اند. اما چرا؟

تیک آبی
و البته که برای اولین بار نیست که می‌نویسیم، همه ما در رشد و شهرت بیهوده آنها مقصریم. آن زمانی که صرفا برای خندیدن یا لحظه‌ای حال خوب آنی، آنها را «لایک» کردیم، برایشان «کامنت» گذاشتیم، متن‌شان را برای یکدیگر فرستادیم و زیر عکس‌هایشان یکدیگر را «منشن» کردیم تا آنها هم بخندند.
همین اتفاق به ظاهر ساده اما باعث شد تا خیلی از آنها حالا با گرفتن «تیک آبی تایید» از اینستاگرام، همه ما را مردمی عادی بدانند و خودشان را یک چهره مشهور بی‌قیمت که از هنر و استعداد پر هستند! نکته غم‌انگیز اجرا اما چیز دیگری است. «تیک آبی» زمانی مورد تایید اینستاگرام قرار می‌گیرد که بداند صفحه شخص مورد نظر، اصیل و معتبر است؛ بنابراین یک آرم تایید آبی‌رنگ در کنار نام آن شخص در صفحه‌اش ظاهر می‌شود و این شروع ماجرای تلخی است که ما هم آغازگر آن بوده‌ایم!

پدیده‌ای به نام شهرت
شهرت به خودی خود نه‌تنها اتفاق بدی نیست بلکه این روزها بسیاری از جوانان در ایران و جهان خواستار آن هستند! شاید تا قبل از قرن 20، نام آدم‌های مشهور در تاریخ بود و سیاسیون بیشترین شهرت را داشتند، اما از اوایل قرن بیستم و با ظهور رسانه‌ و صنعت سینما داستان شکل دیگری به خود گرفت و پدیده‌ای نوین به نام «سلبریتی» شکل گرفت که تا پیش از آن، با زیر ذره‌بین بردن افراد مشهور هر جامعه در هر دوره تاریخی، می‌توانستیم به تصویری از ارزش‌ها و باورهای مورد قبول آن جامعه دست یابیم. اما از هنگام پیدایش رسانه که می‌توانست افراد را فارغ از توانمندی‌ها و فضیلت‌های آنان به شهرت برساند، این روند واژگون شد. همان طور که «دنیل بورستین»، تاریخ‌نگار آمریکایی می‌گوید: «سلبریتی‌ها نه به خاطر دستاورهایشان، بلکه تنها به خاطر مشهور بودن‌شان سلبریتی می‌شوند.»
پس هیچ جای شگفتی نیست اگر تحقیقاتی به ما بگوید که از سال ۱۹۰۰ تا ۲۰۱۰، «توجه» مردم به بازیگران بیش از دو برابر شده است و حال آن‌که این توجه به نویسنده‌ها، کارگردانان و دانشمندان از نصف هم کمتر شده است! البته که ذکر این نکته ضروری است که بنویسیم، منظور از سلبریتی در جامعه کنونی ما فقط بازیگر و نویسنده و کارگردان و ورزشکار نیست، بلکه منظور افرادی است که ما در بها دادن بیش از حد به آنها مقصر هستیم و کاری کرده‌ایم که از یک فرد معمولی به یک شاخ مجازی تبدیل شوند! این جمله شاید پررنگ‌ترین جمله این گزارش باشد!

یک نفر به جای همه!
سلبریتی‌ها در دنیای امروز ما که مراجع علمی و ادبی هیچ ارتباطی با مردم ندارند، جای سیاست‌دان‌ها و اقتصاددان‌ها، جامعه‌شناس‌ها و شاعران را گرفته‌اند. برای همین است که انگار آنان در عصر ما نقش‌ مهمی برعهده دارند. شاید جالب باشد اگر بدانید نتایج تحقیقی در ایالات متحده نشان می‌دهد «سلبریتی» مورد علاقه یک نفر، کم‌کم به یکی از اشخاص مهم زندگی او تبدیل می‌شود که در بخش قابل توجهی از زندگی روزمره، ذهن او را درگیر خود می‌کند و دیگر جایی برای موضوع‌های اصلی باقی نمی‌گذارد. در نتیجه کسانی که بیشترین علاقه‌ را به سلبریتی‌ها دارند، همان کسانی هستند که کمترین دغدغه سیاسی و فرهنگی را دارند و با کمترین احتمال به شرایط جامعه خود اعتراض می‌کنند. به همین خاطر است که «جورج مونبیوت»، فعال سیاسی و روزنامه‌نگار بریتانیایی می‌گوید: «اگر می‌خواهی مردم بی‌دغدغه فرهنگ و هنر و سیاست باقی بمانند، روزی چند بار عکس «تیلور سوئیفت» را به آنان نشان بده!

ماجرای تکراری یک پویش
بر همین اساس مدت زیادی است که مردم آمریکا و اروپا به پویشی با عنوان «احمق‌ها را معروف نکنیم» پیوسته‌اند. پویشی که از کاربران اینستاگرام خواسته است از دنبال‌کردن صفحات افرادی که هویت مشخصی ندارند و با به نمایش گذاشتن رفتار ناشایست در فضای مجازی مشهور شده‌اند، خودداری کنند. این پویش اجازه نمی‌دهد افراد با به نمایش گذاشتن هر گونه بی‌بند و باری، تبدیل به الگو شوند؛ اتفاقی که مدتی است در کشور ما هم به وقوع پیوسته‌ است. کاربران ایرانی که به این پویش پیوسته‌اند، معتقدند: «برخی حتی ارزش ندارند شما ثانیه‌ای وقت بگذارید و صفحه آنها را دنبال کنید. دنبال کردن و تایید آنها یعنی شما شخصیت‌تان به اندازه آنها پایین است و هم‌عقیده آنها هستید.»
لطفا به این نکته توجه کنید که هیچ‌کس مخالف شادی شما نیست، اما خندیدن به هر جوک بی‌مقداری هم نامش شادی نیست. آنها فقط یک هدف دارند و راه و روش آن را هم یاد گرفته‌اند. یک ویدئو ضبط و آن را در اینستاگرام آپلود می‌کنند و فقط می‌خواهند به هر طریقی معروف شوند، آن هم خیلی فوری. اسم و رسم حقیقی‌شان را کسی نمی‌داند و در نهایت ما مقصر اصلی شناخته می‌شویم.قبل از اتمام این گزارش لطفا به ابتدای مطلب برگردید و صحبت‌های خاویر باردم را بخوانید. چرا باید آنها را بشناسم؟ آیا آنها واکسن اختراع کرده‌اند؟ به مردم فقیر جهان کمکی کرده‌اند؟ آنها چه کار خاصی در قبال دنیا انجام داده‌اند که من موظف هستم آنها را بشناسم؟ لطفا به من بگو که آنها چه خاصیتی برای بشریت داشته‌اند؟

یگانه عصاری

رسانه