بیماری چراغ خاموش

فشار خون بالا و اهمیت آن
پرفشاری خون یا فشار خون بالا، در جوامع در‌حال توسعه افزایش چشمگیری داشته است و یکی از بیماری‌های مهم غیر واگیر به حساب می‌آید. از آنجا که این بیماری یکی از عوامل اصلی در سکته مغزی، نارسایی قلبی، مشکلات کلیه و اختلال در عملکرد عروق کرونر محسوب می‌شود، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است. هر کدام از موارد یادشده می‌توانند در بروز معلولیت‌های مختلف جسمی نقش داشته باشند. یکی دیگر از دلایلی که فشار خون بالا تا این حد مورد توجه قرار دارد، بدون علامت بودن آن تا زمان بروز عوارض است به‌همین دلیل به آن بیماری خاموش هم گفته می‌شود. فشار خون بالا در صورت عدم درمان و کنترل آن، می‌تواند هزینه زیادی را برای سیستم بهداشت و درمان به همراه داشته باشد.
اعداد به شما چه می‌گویند؟
تعیین مرز بالینی دقیق برای فشار خون طبیعی و غیر طبیعی، شاید چندان امکان‌پذیر نباشد ولی به طور کلی، برای پرفشاری خون یک استاندارد بین‌المللی وجود دارد. فشار خون با دو عدد بررسی می‌شود که به یکی از آنها سیستولیک یا ماکزیمم و به دیگری دیاستولیک یا مینیمم گفته می‌شود. فشار خون طبیعی ماکزیمم، زیر یا مساوی با 120 میلی‌متر جیوه و مینیمم زیر یا مساوی 80 میلی‌متر جیوه است. چنانچه فشار خون ماکزیمم 120 تا 140 میلی‌متر جیوه یا فشار خون مینیمم 80 تا 89 میلی‌متر جیوه باشد، فرد به پیش فشار خون بالا مبتلاست. عدد 140 تا 159 میلی‌متر جیوه برای فشار خون ماکزیمم یا 90 تا 99 میلی‌متر برای فشار خون مینیمم، می‌تواند نشان‌دهنده درجه یک فشار خون بالا باشد. علاوه بر این، در صورتی که فشار خون ماکزیمم عددی بالاتر از 160 میلی‌متر جیوه یا فشار خون مینیمم عددی بالاتر از صد میلی‌متر جیوه را نشان بدهد، فرد به درجه دو فشار خون بالا مبتلاست.
ثانویه یا اولیه؟
به‌طور کلی، فشار خون می‌تواند به صورت اولیه یا ثانویه باشد که در فشار خون اولیه، علت بروز آن دقیقا مشخص نیست و سیستم بدن فرد دارای پرفشاری خون است. اما در فشار خون ثانویه، عواملی چون بیماری‌های کلیوی، مشکلات غدد، بیماری‌های عروق، آپنه خواب، اختلالات هورمونی و بارداری می‌توانندمطرح باشند. همچنین مصرف خودسرانه برخی داروها مانند قرص‌های ضــــد بارداری، قطـره‌ها و داروهای دکونــژستانت (مثل آنتی‌هیستامین)، استروژن‌ها، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (مثل پروفن)، قرص سرماخوردگی، شربت‌های سینه و...، می‌توانند در بروز فشار خون بالای ثانویه نقش داشته باشند. مصرف شیرین بیان نیز می‌تواند سبب بروز پرفشاری خون از نوع ثانویه شود. موارد دیگری چون مصرف نمک، چاقی شکمی و دور کمر بالای 120 سانتی‌متر، دخانیات، کم تحرکی و...، از عوامل مرتبط با فشار خون بالا به حساب می‌آیند.
فشار خون بالا در بارداری
برخی از خانم‌ها پیش از بارداری به فشار خون بالا مبتلا هستند و در حین بارداری باید فشار خون آنها کنترل شود. علاوه بر این، امکان بروز فشار خون بالا در حین بارداری نیز وجود دارد و بعد از بارداری این مساله برطرف می‌شود. البته در برخی از افراد این فشار خون بالا که در حین بارداری ایجاد شده است، می‌تواند باقی بماند. فشار خون بالا در خانم‌های باردار به هر شکلی که باشد باید تحت نظر پزشک باشد و داروها را نباید به شکل خودسرانه تغییر داد چون حین بارداری برای جنین خطرساز خواهد شد.
نحوه اندازه‌گیری
برای اندازه‌گیری فشارخون بالا، قرارگیری در محیط آرام با دمای معتدل (سرد نباشد) ضروری است. علاوه بر این، فرد باید روی یک صندلی بنشیند و تکیه بدهد، در حالی‌که دست‌ها نباید حالت آویزان داشته باشند و بازو باید در راستای سطح قلب قرار بگیرد. نیم ساعت قبل از اندازه‌گیری فشار خون باید از انجام فعالیت بدنی، مصرف غذای سنگین، قهوه، الکل، خوراکی‌های انرژی‌زا و دخانیات اجتناب کرد. همچنین فرد نباید بیش از 14 ساعت ناشتا باشد. اندازه‌گیری فشار خون، معمولا از یک‌دست انجام می‌شود و بعد از گذشت یک تا دو دقیقه، دوباره از همان دست باید اندازه‌گیری را انجام داد. چنانچه اختلاف بین دو اندازه‌گیری بیش از پنج میلی‌متر جیوه باشد، اندازه‌گیری مجددا باید انجام شود تا ضریب خطا به حداقل برسد. وقتی دو عدد به‌دست آمد که اختلاف کمی با یکدیگر دارند، آن دو عدد را باید با یکدیگر جمع و تقسیم بر دو کرد تا میانگین فشار خون به‌دست بیاید. گاهی برخی افراد وقتی در منزل اندازه‌گیری را انجام می‌دهند، مشکلی ندارند ولی در مطب، فشار خون آنها بالا می‌رود. این دسته از افراد به واسطه ترس از مطب، دچار حمله فشار خون می‌شوند که به آن فشار خون روپوش سفید یا فشار خون بالای مطب، می‌گویند. دستگاه هولتر برای اندازه‌گیری فشار در این افراد و مبتلایان به دیابت، بیماران قلبی و مسن، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مصرف خودسرانه دارو ممنوع
افرادی‌که به فشار خون بالا از نوع درجه 2 مبتلا هستند، باید تحت درمان قرار بگیرند. آن دسته از افرادی‌که به پرفشاری خون درجه یک مبتلا هستند ولی در عین حال بیماری قلبی و عروقی، دیابت و چاقی دارند یا دخانیات استعمال می‌کنند، باید درمان شوند. افرادی‌که در مرحله پیش فشار خون هستند، به مداخله درمانی نیاز ندارند ولی حتما باید سبک زندگی خود را تغییر بدهند. کاهش وزن، ترک دخانیات، مصرف کافی میوه و سبزی، کاهش مصرف چربی اشباع، کاهش مصرف نمک و ترک الکل برای این دسته از افراد ضروری است. داشتن 30 دقیقه فعالیت بدنی منظم و حداقل پنج روز در هفته، ضروری به نظر می‌رسد.

کاملیا تجریشی