گام دوم برای حشدالشعبی

به گزارش بی.بی.سی، عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر و فرمانده کل نیروهای مسلح عراق فرمان ادغام گروه شبه‌نظامی حشدالشعبی در ارتش این کشور را صادر کرد. طبق این فرمان از این پس تمامی فعالیت‌های حشدالشعبی زیر نظارت و فرماندهی ارتش عراق قرار گرفته و نام یگان‌ها و درجات نظامی آن با نام‌های رسمی ارتشی جایگزین خواهد شد. بر پایه این دستور، آن دسته از یگان‌های نظامی حشدالشعبی که به ارتش نمی‌پیوندند اجازه فعالیت نظامی نخواهند داشت و تنها می‌توانند در قالب گروه سیاسی در ساختار حکومتی و پارلمانی شرکت داشته باشند.
نیروهای حشدالشعبی در بحبوحه یکه‌تازی‌های داعش در عراق با فتوای مستقیم مرجعیت این کشور تاسیس شد و توانست به عنوان یک بازوی نظامی و مردمی در کنار نیروهای ارتش و پلیس عراق نقش‌آفرینی کند. این گروه از همان ابتدا مورد خشم و غضب آمریکا و متحدان منطقه‌ای واشنگتن بوده است. به نحوی که برای نمونه، ثامر السهبان، سفیر عربستان سعودی در عراق به محض ورود به این کشور خواستار انحلال این تشکیلات شد و همین مساله خشم عراقی را برانگیخت. دخالت‌های بعدی السبهان کار را به آنجا رساند که در نهایت دولت حیدر العبادی عذر او را خواست و مقرر شد عربستان فرد دیگری را به عنوان سفیر به بغداد اعزام کند.
فرمان عادل عبدالمهدی به‌خصوص در شرایط کنونی بازتاب‌ گسترده‌ای در رسانه‌های جهانی داشت. به طوری که شبکه‌های معاند با جمهوری اسلامی ایران این فرمان را تمکین دولت عراق در برابر فشارهای دولت آمریکا توصیف کردند. از همین رو آنها در رسانه‌های خود تیتر زدند «پایان حشدالشعبی در عراق». در همین زمینه شبکه یورونیوز در این باره نوشت: «با این فرمان احتمال هدف قرار گرفتن این نیروهای شبه‌نظامی به وسیله آمریکا کاهش می‌یابد و از سوی دیگر امکان استفاده سیاسی از آنها در جهت منافع ایران نیز کاهش خواهد یافت». شبکه العربیه نیز در گزارشی ابراز خرسندی کرده و از « پایان حشدالشعبی درعراق » نوشت.
استقبال گروه‌های سیاسی عراق
با این حال فرمان نخست‌وزیر عراق مورد استقبال گروه‌های مختلف سیاسی این کشور قرار گرفت. قیس الخزعلی، دبیرکل عصائب اهل الحق عراق از فرمان عبدالمهدی استقبال کرد و گفت: فرمان ده ماده‌ای عبدالمهدی درباره حشدالشعبی گام درستی است. وی در ادامه گفت: عبدالمهدی با این اقدام خود، تلاش‌ها برای انحلال حشدالشعبی را ناکام گذاشت. از سوی دیگر مقتدی صدر، رهبر جریان صدر عراق با انتشار پیامی در توییتر ضمن استقبال از فرمان عبدالمهدی دستور تعطیلی نیروهای
«سرایا السلام» را داد. وی با بیان این که تصمیمات اتخاذ شده از سوی نخست‌وزیر در ارتباط با حشدالشعبی حائز‌اهمیت و گام اول در مسیر تأسیس دولت قدرتمندی است، تصریح کرد، نیروهای شبه‌نظامی باید دستورهای نظامی دولت را رعایت کنند. همچنین عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق و رهبر مخالفان این کشور نیز از تصمیم نخست‌وزیر عراق استقبال کرد و گفت: منتظر اجرای جدی و آشکار این فرمان است. در همین حال برخی از شخصیت‌های سیاسی عراق با ایراد گرفتن به فرمان عبدالمهدی می‌گویند از آنجا که تشکیل حشدالشعبی در پارلمان عراق به تصویب رسیده، باید ادغام این گروه نیز در پارلمان مورد بررسی قرار گیرد.
گامی در مسیر تکامل
در همین رابطه حسن دانایی‌فر، سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در بغداد گفت: دستور نخست وزیر عراق درباره سازماندهی حشدالشعبی در مسیر تکاملی این نیرو قرار دارد. به گزارش تسنیم، دانایی‌فر در پاسخ به این سؤال که دستور عادل عبدالمهدی درخصوص حشدالشعبی چه پیامدهای مثبتی به‌دنبال دارد و با چه چالش‌هایی روبه‌روست، گفت: عبدالمهدی به‌عنوان نخست‌وزیر در تصمیمی که اتخاذ کرده به نقطه مثبتی در جمع‌بندی‌هایش رسیده و براساس آن دستور خود را صادر کرده است. به نظر می‌رسد این اقدام نخست‌وزیر عراق، هماهنگی‌ها را بیشتر خواهد کرد و اگر ناهماهنگی وجود داشته باشد، آن را برطرف خواهد ساخت و یک نظارت بیشتری را فراهم می‌کند.
دانایی‌فر در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر این که آیا دستور عبدالمهدی به این معناست که برخی گروه‌های سیاسی عراق که شاخه نظامی دارند، باید این شاخه از آنها منفک شود تا بتوانند به فعالیت سیاسی خود ادامه دهند، اظهار کرد: شما می‌دانید که برخی احزاب می‌توانند تجلی اراده مردم باشند.
طبیعی است که حشدالشعبی به منزله شاخه نظامی احزاب نیست. حال ممکن است حزبی یک مجموعه مسلحی داشته باشد. خب، آیا قانون اجازه چنین کاری را به آن می‌دهد یا خیر؟ تا آنجا که بنده اطلاع دارم، ظاهرا این موضوع خیلی روشن نیست. به هرحال آنچه که
مسلم است حشدالشعبی تابع احزاب عراق نیست.

فرمان ۱۰ ماده‌ای

عادل عبدالمهدی در فرمان ده ماده‌ای خود به‌طور خلاصه چنین آورده است:
1. نیروهای حشدالشعبی به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر از نیروهای مسلح عراق فعالیت می‌کنند و تمامی قوانین حاکم بر نیروهای مسلح، به نیروهای حشد نیز تسری می‌یابد، مگر مواردی که در حکم ویژه مشخص شود.
2. اسامی‌ای که نیروهای حشدالشعبی در جنگ با گروه تروریستی داعش داشتند حذف و به جای آن از عناوین نظامی چون (لشکر، تیپ، هنگ و..) استفاده می‌شود.
3. این گروه‌ها به صورت فردی و تشکیلاتی باید تمامی ارتباطات خود را با گروه‌های سیاسی در بند دوم قطع کنند.
4. گروه‌هایی که به عضویت نیروهای مسلح در نمی‌آیند، می‌توانند به تشکیلات سیاسی و زیر نظر احزاب در آیند و هرگونه حمل سلاح این گروه تنها با مجوز خواهد بود.
5. پادگان‌های محل استقرار نیروهای حشدالشعبی همانند دیگر نیروهای مسلح، سازماندهی و مشخص می‌شود و محل استقرار این نیروها در میدان نبرد برابر با چیدمانی است که نیروهای مسلح عراق تعیین می‌کنند.
6. تمامی مقرهایی که اسم گروهی از حشدالشعبی را با خود داشته باشد، چه در شهرهای عراق و
چه خارج از آن تعطیل می‌شود.
7. وجود گروه مسلحی که مخفیانه یا آشکارا و خارج از این دستورالعمل‌ها فعالیت می‌کند ممنوع بوده و نقض قانون محسوب شده و مستوجب مجازات می‌شود.
8. تمامی دفاتر اقتصادی، ایست و بازرسی‌ها یا منافع مؤسسات خارج از چارچوب جدید فعالیت این گروه‌ها بسته خواهد شد و سازمان حشدالشعبی بخشی از نیروهای مسلح عراق به شمار خواهند رفت.
9. آخرین مهلت انجام این اقدامات ۳۰ روز آینده خواهد بود.
10. دستورات دیگر درباره ساختار حشدالشعبی و تشکیلات آن در آینده صادر می‌شود.

رحیم محمدی

بین‌الملل