‌جذب گردشگر به چه قیمت؟

یکی از مسائلی که بعد از این تصمیم توجه‏ها را به خود جلب می‏کند، بحث وجه بین‏‎المللی آن است. جواد منصوری، کارشناس روابط بین‏المللی در این خصوص به ما می‏گوید: «این تصمیم، تصمیم عجیبی است. باید بررسی کرد که رئیس‌جمهور اجازه این تصمیم‎گیری را دارند یا خیر؟» منصوری معتقد است این طرح، ایرادات بی شماری دارد. او مهم‌ترین آنها را تضاد بین وظایف دستگاه‏های مسؤول می‎داند: «پلیس امنیت، مسؤول این است که امنیت کشور را تأمین کند اما سوال اینجاست که با اجرایی شدن این تصمیم، هر کسی اجازه ورود به کشور را خواهد داشت و هر زمانی که بخواهد، می‎تواند خارج شود، آیا با این کار امنیت کشور حفظ می‎شود؟» منصوری معتقد است با این تصمیم، کشورهای جهان به ایران نگاه دیگری خواهند داشت، نگاهی که شاید به نفع ایرانی‎ها نباشد. او آنچه کشور عراق هر سال در اربعین انجام می‎دهد را مثال می‌زند:‌‌ «هر سال تعداد زیادی زائر با گذرنامه و مهر درج در آن وارد عراق می‎شود.» کارشناس بین‎الملل می‎گوید آیا کشور عراق حاضر شده به خاطر کشور همسایه‎اش، ایران، از درج مهر در گذرنامه بگذرد؟ منصوری تأکید می‎کند به خاطر حفظ امنیت، کشور عراق حاضر نیست چنین کاری انجام دهد. با این که عراق هم جزو کشورهای لیست سیاه آمریکاست و اگر گردشگری وارد این کشور شود، با مشکلات ورود به آمریکا مواجه می‌شود، عراق اما همچنان در گذرنامه گردشگرانش مهر ورود و خروج را وارد می‎کند.
کاهش شأن یک جامعه
غفور شیخی، جامعه‌شناس نیز در گفت‌وگو با ما این تصمیم را زمینه‌ای برای کاهش بیشتر اعتبار گذرنامه ایرانی می‌داند، ماجرایی که خلاف وعده‌ روحانی بوده است.
او تاکید می‌کند: این راه‌حلی ساده‌‌انگارانه است برای حل مساله چراکه می‌توان از طریق دیگری گردشگران را تشویق به سفر به کشورمان کرد.
اطلاعات گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند به روش‌های مختلفی ثبت می‌شود و نمی‌توان گفت با حذف مهر ورود، اطلاعات آنها در دسترس نخواهد بود.
این جامعه‌شناس تاکید می‌کند که مردم وعده‌های رئیس‌جمهور را به یاد دارند. به‌همین دلیل بهتر است ایشان به‌جای چنین تصمیم‌هایی به فکر بهبود شاخص‌های اقتصادی، حفظ ارزش پول و اعتبار بخشیدن به گذرنامه ایرانی‌ها باشند.
آن‌طور که او می‌گوید چنین تصمیم‌هایی برافکار عمومی تاثیر منفی می‌گذارد و آنها که به دلیل مشکلات ایجاد شده قادر به سفر به خارج از کشور نیستند بیش از پیش دچار ناامیدی می‌شوند.
خارج از رفتار بین‏الملل
امیرعلی صفا، وکیل دادگستری به ما می‎گوید: ‌«درج مهر ورود و خروج در گذرنامه گردشگران، آیین‎نامه‎ای است که وزارت خارجه و پلیس گذرنامه را درگیر خود می‎کند.» صفا می‎گوید رئیس‎جمهور بالاترین مقام است و از نظر قانون می‎تواند دستور لغو یک آیین‎نامه را بدهد.
وکیل دادگستری توضیح می‎دهد در حال حاضر، درگاه بانکی سیستم ثبت الکترونیک گذرنامه چندی است که بسته شده و حالا امکان ثبت اطلاعات الکترونیکی هم در سامانه وجود ندارد. صفا توضیح می‎دهد که حتی اگر در ایران هم سیستمی برای ثبت گردشگران وجود نداشته باشد، هم کشور مبدا و هم سیسستم‏های حمل و نقل، اطلاعات مسافر را ثبت می‎کنند، پس درنهایت کشور آمریکا می‎تواند با یک جست و جوی ساده، اطلاعات مسافری راکه به کشورش سفر کرده است بیابد. او این طرح را از جنبه دیگری هم بررسی می‎کند.
اتفاقی که آن را رفتار حقوق بین‏الملل می‎نامد و توضیح می‎دهد طبق همین رفتار، کشورها در مقابل هم، مقابله به مثل می‎کنند. او مثال می‏زند: «در صورتی که کشوری برای شهروندان کشور خاصی دریافت روادید را لغو کند، آن کشور هم برای مقابله این کار را انجام می‎دهد و اگر از شهروند کشوری، انگشت‎نگاری کند، کشور مقابل هم همین کار را انجام می‎دهد.» حال از نظر صفا این تصمیم، یک عمل خارج از رفتار بین‏المللی است.
موفقیتی به حساب نمی‏آید
صفا با اشاره به قانون جدیدی که هفته گذشته برای ورود و خروج در آمریکا تصویب شده، عنوان می‎کند‌‌: «از این به بعد، هر گردشگری که قصد سفر به آمریکا را دارد، باید درباره فعالیت‎هایش در فضای مجازی هم توضیح بدهد.» همه اینها ردیابی و رصد اطلاعات گردشگری که قصد ورود به آمریکا را دارد، افزایش می‎دهد. وکیل دادگستری توضیح می‎دهد، این قانون در راستای حفظ امنیت آمریکا تنظیم شده است.
او در مقایسه طرح ایرانی و با قانونی که به‌تازگی در آمریکا به تصویب رسیده است، می‎گوید: «این طرح در ایران نه از نظر قانونی، نه از اقتصادی و نه جذب گردشگری ایران موفقیتی به حساب نمی‏آید.» از نظر او با اعمال این طرح، از یک کشور قانون‎مند، کشوری که برپایه قوانین حکمرانی می‎کند، فاصله می گیرد.

تبعات امنیتی یک تصمیم

عباس هنرمند
کارشناس گردشگری
تصمیم دولت مبنی براین که مهر ورود به ایران در گذرنامه گردشگران خارجی زده نشود در ذیل بحث توسعه گردشگری می‌تواند به عنوان یک راهکار مثبت تلقی شود. اما در بحث سیاسی این تصمیم تبعات امنیتی به همراه دارد و سبب کاهش شأن و ارزش گذرنامه ایرانی را نشان می‌دهد. اگر بخواهیم جذب ارز خارجی داشته باشیم این تصمیم می‌تواند یک راهکار کوتاه‌مدت‌ باشد، اما در بلند‌مدت هم، تبعات امنیتی و هم، مسائل سیاسی به همراه خواهد داشت. هر چند تجربه برخی کشورها در اتخاذ تصمیمات مشابهی مثبت است، اما این کشورها متناسب با بحث‌های امنیتی و سیاسی‌شان زیرساخت‌های مناسبی دارند. ضمن این‌که پیش از اتخاذ چنین تصمیماتی از سوی این کشورها، شأن و ارزش گذرنامه‌شان به اندازه‌ای بوده که چنین تصمیمی را از موضع بالا بگیرند، اما این تصمیم از سوی ما با توجه به سابقه حاشیه‌هایی که درباره گذرنامه‌های ایرانی وجود داشته در آینده می‌تواند تبعاتی به همراه داشته باشد.‌

بی‌تاثیر در افزایش گردشگر

عباس پیرمرادیان
رئیس هیات‌مدیره جامعه تورگردانان
اعلام رسمی سخنگوی دولت مبنی بر دستور رئیس‌جمهور برای این‌که در تمامی فرودگاه‌ها، گردشگران خارجی بدون مُهر فیزیکی و ثبت در گذرنامه به ایران بیایند، اتفاق تازه‌ای نیست. البته که تازگی این موضوع اعلام رسمی آن از سوی دولت است. ماجرا از این قرار است که در یک‌سال گذشته گردشگران به شکلی دیگر عمل می‌کردند، بسیاری از آنها برای رها شدن از این محدودیت‌ها از کشور خودشان گذرنامه دومی تهیه می‌کردند تا به واسطه آن گذرنامه دوم بتوانند روادید سفر به ایران را دریافت کنند و پس از سفر به ایران دوباره از گذرنامه اول خود استفاده می‌کردند.
بنابراین آن‌طور که من با برخی از این گردشگران خارجی در تماس هستم متوجه شدم این تصمیم چندان تاثیری در میزان ورود گردشگران خارجی به ایران ندارد، اما باید این نکته را هم گفت که اعلام رسمی این تصمیم از سوی دولت به نوعی یک دیپلماسی گردشگری محسوب می‌شود و حتما سهولتی در رفت و آمد این گردشگران خواهد داشت، چرا که نفوذ این خبر میان رسانه‌های خارجی بسیار بیشتر از راه‌های دور زدن تصمیم آمریکاست.

لیلا شوقی

جامعه