مخالفان، در آستانه پیروزی

معترضان سودانی اعلام کرده بودند عبدا... حمدوک را به‌عنوان نخست‌وزیر پیشنهادی خود معرفی کرده و در کنفرانس خبری روز سه‌شنبه (دیروز) هشت عضو پیشنهادی خود برای شورای انتقالی را نیز معرفی خواهند کرد. اما این تصمیم روز گذشته به دلایل نامعلومی به تعویق افتاد. مخالفان گفته بودند سه نفر از اعضای مورد نظر آنان را زنان تشکیل می‌دهند. با معرفی این هشت عضو، شورای نظامی نیز باید هفت عضو مورد نظر خود را معرفی می‌کرد تا طبق توافقی که از سوی اتیوپی پیشنهاد شده بود یک شورای 15 نفره انتقالی در سودان تشکیل شود. وظیفه این شورا برگزاری انتخابات آزاد برای پارلمان سراسری سودان بود تا پس از آن با تدوین یک قانون اساسی جدید، ساختار جدیدی در این کشور شکل بگیرد. پیش از این بارها بین نظامیان حاکم و نمایندگان گروه‌های مخالف یا همان جنبش تغییر سودان مذاکره شده بود، اما مذاکرات به دلیل مخالفت‌های نظامیان به نتیجه نرسید. در جریان این مذاکرات نظامیان می‌خواستند دست بالا را داشته باشند و در مقابل معترضان نیز می‌گفتند خواستار دولتی غیرنظامی بوده و باید در شورای انتقالی دست بالا را داشته باشند.
هفته گذشته شورای نظامی حاکم بر سودان خواستار پایان دادن به اعتصابات و اعتراضات شد و ضمن به زندان انداختن تعدادی از سران معترضان، به سرکوب معترضان خیابانی در خارطوم و برخی شهرهای دیگر اقدام کرد. در جریان این سرکوب‌ها بود که بیش از صد نفر کشته و تعدادی دیگر نیز زخمی شدند. برخی ناظران این سرکوب وحشیانه را به سفر مقامات شورای نظامی به عربستان سعودی نسبت دادند. کشورهای مصر، عربستان سعودی و امارات از شورای نظامی حاکم بر سودان حمایت می‌کنند. دولت مصر حتی به نظامیان حاکم پیشنهاد داد حاضر است نیروهای ویژه‌ای را برای سرکوب معترضان به این کشور اعزام کند. روز دوشنبه نیز اعلام شد نیروهای امنیتی سودان سه نفر از رهبران گروه «الحرکه الشعبیه لتحریر السودان» به نام‌های یاسر عرمان، مبارک اردول و خمیس جلاب را به سودان جنوبی تبعید کردند.
نافرمانی مدنی
به دنبال این سرکوب‌ها، اتحادیه مشاغل سودان که رهبری معترضان را برعهده دارد خواستار یک اعتصاب سراسری شد و از مردم سودان خواست با یک نافرمانی مدنی در مقابل نظامیان ایستاده و آنها را مجبور به کناره گیری از قدرت کنند. این نافرمانی مدنی که از روز یکشنبه گذشته شروع شده بود در خارطوم و شماری دیگر از شهرهای سودان به اجرا در آمد. گزارش‌های خبری از سودان حاکی از مشارکت گسترده مردم دراین اعتصابات بود به نحوی که حتی خلبان‌های پرواز و پزشکان و کارمندان بانک‌ها نیز به جمع اعتصاب‌کنندگان پیوستند و سودان را به طور کلی به لحاظ اقتصادی فلج کردند.
شورای نظامی حاکم که پیش از آن خواستار جمع شدن بساط معترضان شده بود، تسلیم شد و از یک سو اعلام کرد حاضر است دوباره به میز مذاکرات بازگردد و از سوی دیگر ده‌ها نفر از افسران و درجه داران ارتش را به دلیل دست داشتن در سرکوب‌های اخیر از کار برکنار کرد. این شورا در بیانیه‌های بعدی خود اعلام کرد حاضر است کسانی را که در کشتار اخیر مردم دست داشته اند به دادگاه بسپارد.
تلاش میانجی‌گرانه
روز جمعه گذشته آبی احمد، نخست‌وزیر اتیوپی به منظور میانجیگری میان معترضان و شورای نظامی انتقالی سودان به خارطوم سفر کرد. وی در خارطوم موفق شد با سران طرفین درگیری‌ها در سفارت اتیوپی دیدار و گفت‌وگو کند. به دنبال آن شورای نظامی حاکم گفت از روند گفت‌وگوها حمایت می‌کند و خواستار تشکیل یک شورای انتقالی است. طبق برخی خبرهای منتشرشده، در جریان این گفت‌وگوها نظامیان پذیرفته بودند از 15 عضو شورای انتقالی هفت عضو از سوی آنها معرفی شود و درمقابل مخالفان ضمن معرفی یک نخست‌وزیر بتوانند هشت عضو شورا را هم معرفی کنند. درضمن مقرر شد شورا همه افراد بازداشت شده و اسرای جنگی را آزاد و فضای باز ایجاد کرده و به قطعی اینترنت پایان دهد و موانع نظامی را از سطح خیابان‌ها جمع‌آوری کند.
اما بلافاصله بعد از خروج نخست‌وزیر اتیوپی، شورای نظامی اقدام به بازداشت محمد عصمت یکی از سران ائتلاف آزادی و تغییر سودان کرد تا نشان دهد توافقات حاصل شده را قبول ندارد. این شورا پس از آن نیز چنان‌که اشاره شد تعدادی دیگر را بازداشت و حتی به سودان جنوبی تبعید کرد. همه اینها اما نشان می‌داد بین شورای نظامی اختلاف و شکاف افتاده است و این گونه تصمیم گیری‌های شتاب‌زده بیشتر نشانه شکست است تا پیروزی نظامیان. روز گذشته آمریکا هم اعلام کرد یک فرستاده مخصوص را برای حل بحران سودان به این کشور اعزام خواهد کرد.
معرفی نخست‌وزیر
سایت خبری روسیا الیوم به نقل از منابع سودانی گفت هرچند قرار بود ائتلاف مخالفان دیروز نخست وزیر مورد نظر خود را معرفی کند، اما آنها به عمد این تصمیم را به تعویق انداخته‌اند تا بتوانند به صورت همزمان با شورای نظامی کل شورای انتقالی را اعلام کنند. معرفی نخست‌وزیر از سوی مخالفان به معنای خلع مشروعیت سیاسی از نظامیان حاکم بود. گفته می‌شود مخالفان در نظر دارند عبدا... حمدوک را به‌عنوان نخست‌وزیر خود معرفی کنند. فردی که پیش از این نیز به او پیشنهاد نخست‌وزیری شده بود، اما امتناع کرد. حمدوک از شخصیت‌های بین‌المللی و شناخته شده سودان است که سال‌ها با سازمان ملل متحد همکاری داشته است. در صورت معرفی وی به نخست‌وزیر و پذیرش نظامیان باید گفت سناریوی عربستان و امارات برای حاکم کردن یک سیسی دیگر بر سودان شکست خورده است و معترضان موفق شده‌اند سیاستمداری مستقل را در کشورشان برسرکار آورند. سودان از اواخر پاییز سال گذشته شاهد ناآرامی و اعتراض است. عمر البشیر، رئیس‌جمهور سابق سودان ۲۲ فروردین در پی گسترش اعتراضات مردمی به نابسامانی اوضاع اقتصادی، با دخالت ارتش برکنار شد و پس از آن یک شورای نظامی به رهبری عبدالفتاح البرهان قدرت را به دست گرفت. اعتراض به قیمت نان و سوخت عاملی بود که مردم سودان را به خیابان کشاند، تظاهراتی که از روز ۱۹ دسامبر ۲۰۱۸ (۲۸ شهریور ۱۳۹۷) آغاز شد و تا امروز ادامه دارد.

نخست وزیر احتمالی
عبدا... حمدوک از شخصیت‌های بین‌المللی و شناخته‌شده سودان است که سال‌ها با سازمان ملل متحد همکاری داشته است. در صورت معرفی وی به نخست‌وزیری و پذیرش نظامیان باید گفت سناریوی عربستان و امارات برای حاکم کردن یک سیسی دیگر بر سودان شکست خورده است.

رحیم محمدی
بین‌الملل