نسیمی خنک از خاطرات

نمی‌دانم چرا و چگونه از میان چنین آثاری این یکی را بلافاصله به خاطر می‌آورم. هیچ‌کس درست نمی‌داند چرا ذهن از میان میلیون‌ها تصویر و صدا و بو و خاطره که در زندگی‌اش تجربه می‌کند تنها بعضی را به خاطر می‌سپارد و برای همیشه در بایگانی‌اش نگاه می‌دارد. ذهن من قهرمان کتابخوان این کتاب را در صدر فهرستش گذاشته و نمی‌دانم چرا.

تصاویر زنده‌ای که از این کتاب یادم هست یکی‌ قطاری است که به والنسیا می‌رفت و کوپه‌هایش بیش از ظرفیت‌شان چریک داشتند و قطار آن‌قدر آهسته می‌رفت که چریک‌ها از رکاب واگن‌ها پایین می‌پریدند و از درخت‌های پرتقال کنار جاده پرتقال می‌چیدند و در میان تشویق و هیاهوی مسافران باز خودشان را به واگن‌ها می‌رساندند.
یادم هست فکر می‌کردم اسپانیا باید شبیه شمال باشد که هم زیتون دارد و هم پرتقال. دیگر این‌که به یاد دارم آرتور کوستلر در آن زندان انسان سوز فرانکو، مدت‌ها به کتاب‌ها پناه برده بود و شگفت این‌که در آن شرایط شرافت‌کشی که می‌تواند ذهن هر انسان مقاومی را منجمد کند، هشیاری‌اش را حفظ کرده بود و فراموش نمی‌کنم چگونه پشت هم با ولع کتاب می‌خواند و سطر به سطر را به عمق جانش می‌کشید و می‌گفت: «وقتی کتاب می‌خوانم ساعت‌ها همه چیز را فراموش می‌کنم و کاملا راضی و واقعا سرخوش هستم».
یادم هست برای نیکلاس کوچولوی کتاب که سواد خواندن نداشت و کشته می‌شد گریه کرده بودم. عجیب‌تر از همه اینها کشف کارکرد هولناک و در عین حال زیبای ذهن بشر در آن شرایط بغرنج بود. هنوز از پس سال‌ها سایه‌ای از آن همه را به یاد دارم درست شبیه یکی از عصرهای بی‌همتای بهاری در شمال که از پشت پنجره آشپزخانه‌ات درخت پرتقال والنسیا را می‌بینی که مثل زنی پا به ماه شده، اما بارش را همچنان با لجاجت حفظ کرده است؛ آن‌وقت خنده‌ات می‌گیرد و در همان حال بی‌دلیل شعری از لورکا زمزمه می‌کنی که چون نسیمی خنک از خاطرت می‌گذرد.

آناهیتا آروان

داستان نویس