مغزهای سمی

هسته و دانه گیاهان یک رکن و جزء مهم برای انتشار و رویش مجدد میوه هستند و راهی برای تولید مثل گیاه محسوب می‌شوند. این دانه‌ها علاوه بر دارا بودن مقادیر قابل توجهی املاح معدنی، چربی و کربوهیدرات، حاوی ترکیبات سمی هستند که به عنوان سیستم دفاعی برای رویش گیاه کارایی داشته که مصرف آن برای افراد مسمومیت‌زاست. در واقع دانه‌ها جزو خوراکی میوه‌ها محسوب نمی‌شوند و برای مصرف مناسب نیستند. شاید یکی از علل وجود مواد سمی همچون سیانید یا سیانوژن در دانه میوه‌ها جلوگیری از مصرف آن توسط انسان‌ها و حیوان است تا به این طریق دانه‌ها محفوظ مانده و نسل گونه‌های گیاهی توالی یابد.
دانه سیب و گلابی خواص درمانی ندارد
کم نیستند افرادی که برخی از دانه میوه‌ها به خصوص دانه سیب را به دلیل خواص درمانی برای مصرف مناسب می‌دانند. اما به گفته دکتر ملجایی، مصرف دانه سیب به هیچ عنوان به جهت درمانی توصیه نمی‌شود. البته این احتمال که همراه با سیب برخی دانه‌های آن مصرف شود وجود دارد، که نمی‌تواند چندان مشکل‌ساز باشد، اما در مقادیر بالا خطرناک است.
مهم‌ترین سموم در دانه میوه‌ها سیانوژن‌ها هستند؛ ترکیباتی که می‌توانند سیانید یا سیانور را در بدن تولید کنند و سبب بروز اختلالاتی شوند. اگرچه سیانید در بدن توسط کبد سم‌زدایی می‌شود، اما اگر در مقادیر بالا دریافت شود از ظرفیت سمیت‌زدایی کبد خارج و در دراز‌مدت سبب بروز بیماری‌های مزمن همچون سرطان می‌شود.
مصرف خوراکی دانه گلابی، گیلاس و به هم مشابه دانه سیب است و مصرف احتمالی آن در مقادیر اندک اشکال ندارد و توسط کبد سم‌زدایی می‌شود، اما خوردن بیش از دو سه دانه آن می‌تواند خطرناک باشد. این دانه‌ها چه جویده و چه درسته بلعیده شوند در سیستم گوارشی توسط آنزیم‌ها هضم شده و سموم آن جذب بدن خواهد شد.
میزان سمیت هسته میوه‌ها
اولین اخباری که در مورد سمیت‌زایی هسته میوه‌ها منتشر شد مربوط به هسته زردآلو بود. همان هسته‌هایی که تعداد زیادی از خانواده‌ها آن را جمع کرده و در نهایت با شکستن آنها مغز هسته را جدا و مصرف می‌کنند. دکتر ملجایی می‌گوید مصرف هسته آلو، زردآلو یا انواع شلیل و هلوهای هسته جدایی که مغز آنها در دسترس است نیزحاوی ترکیبات سیانوژن است و مصرف آن در مقادیر زیاد مشکل‌زاست. در این بین برخی بر این باورند در صورتی که دانه سیب و گلابی یا زردالو شیرین بوده و تلخ نباشد مصرف خوراکی دارد، اما در مقابل انواع تلخ مزه آن به‌دلیل داشتن سیانید مناسب مصرف نیست. در صورتی که هسته‌ها و دانه‌ها چه تلخ و چه شیرین می‌توانند حاوی مواد مضر باشند. ضمن این‌که آمیگدالین یکی دیگر از مواد مضر موجود در هسته و دانه میوه‌هاست که برای بدن مضر بوده و می‌تواند سبب بروز عوارض عصبی و گوارشی در مصرف‌کننده شود.
از دانه انگور و انار تا مغزهای آجیلی
دانه انگور و انار چون در ساختار میوه قرار دارد عمدتا محدودیت مصرف ندارد و فقط عارضه آن در مقادیر بالا عوارض گوارشی همچون هضم سنگین و نفخ است. نقش و سهم دانه میوه‌ها از دانه یا تخمه هندوانه، خربزه، کدو و طالبی جداست. تخمه‌ها که در گروه مغزهای آجیلی قرار دارند، دارای مقادیر قابل توجهی چربی‌های ضروری برای بدن هستند و مصرف آنها مناسب است. البته توصیه به مصرف تخمه‌ها به شکل بدون پوست و تفت داده شده به دلیل هضم و جذب بهتر است. این مغزها حاوی مقادیر بالایی چربی از نوع اسیدهای چرب امگا6 و آنتی‌اکسیدان هستند و گرچه مصرف اسید چرب امگا6 به میزان زیاد می‌تواند التهاب‌زا باشد، اما به دلیل غنی بودن از املاح معدنی برای بدن مفیدند. در بین مغزها و دانه‌ها مغز گردو ارزش بیشتری دارد، زیرا محتوای چربی آن در مقایسه با سایر دانه‌ها و مغزها تفاوت چشمگیری داشته و حاوی مقادیر زیادی اسید چرب امگا 3 با خاصیت ضدالتهابی است. علاوه بر این، مغز بادام به دلیل پروتئین و کلسیم قابل توجهی که دارد می‌تواند یکی از ارکان رژیم غذایی باشد و به صورت روزانه استفاده شود. البته بادام تلخ به دلیل سمی بودن بهتر است در مقادیر کم جوشانده شود که سم آن کاهش یابد و بهتر است مصارف خوراکی نداشته باشد. لازم است بدانید تفت دادن تخمه‌ها و دانه‌ها با حرارت بالا می‌تواند محتوای چربی آنها را دستخوش تغییرات نامطلوب کرده و با اکسید کردن چربی‌ها آنها را برای مصرف نامناسب کند.
دانه حبوبات چه حکمی دارد؟
گفته می‌شود در دانه حبوبات سمی وجود دارد که می‌تواند برای بدن خطرناک و مسمومیت‌زا باشد. به گفته دکتر ملجایی، لکتین یکی از ترکیبات پروتئینی موجود در گیاهان است که نقش دفاعی در مقابله با حشرات دارد و وجود آن به میزان کم و زیاد در تمام گیاهان گزارش شده است. یکی از مواد غذایی با میزان قابل توجه لکتین حبوبات است که با خیساندن و حرارت دادن به میزان قابل توجهی از لکتین آن کاسته می‌شود و توصیه به مصرف حبوبات کاملا پخته شده است. مسمومیت با لکتین، باعث عوارض گوارشی مانند تهوع و استفراغ می‌شود.

فاخره بهبهانی
سلامت