خنده بازار !

روزهای پنجشنبه و جمعه مکه شاهد برگزاری سه نشست جداگانه بود که به گفته سعودی‌ها به صورت اضطراری برگزار می‌شد. ابتدا سران کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس گرد هم آمدند تا بیانیه‌ای ضد‌ایرانی را به تصویب برسانند.
به‌دنبال آن سران اتحادیه عرب در مکه جمع شدند تا به سخنان تفرقه‌افکنانه پادشاه عربستان گوش فرا‌داده و بیانیه‌ای ده ماده‌ای را علیه ایران منتشر سازند. در ادامه نیز عربستان با سوء‌استفاده از ریاست خود بر سازمان همکاری کشورهای اسلامی بیانیه دیگری را به تصویب رساند که با همین مضامین همراه بود. شبکه العربیه در گزارشی ادعا کرد «سران دو اجلاس فوق‌العاده عرب و شورای همکاری در مکه مکرمه، دخالت‌های ایران را رد کردند و خواستار حمایت از قدرت بازدارندگی مقابل ایران شدند.»
اختلافات ریز و درشت
هرچند عربستان به رهبری سلمان و بن سلمان تلاش کرد، اعراب را علیه ایران یکپارچه نشان دهد، اما اختلافات به حدی زیاد بود که آشکارا می‌شد آن را رؤیت کرد. برای مثال عدم حضور پادشاه مغرب اولین نشانه‌های اختلافات داخلی را آشکار کرد. رباط اعلام کرده بود در سطح پایینی در این نشست شرکت خواهد کرد. مغرب به دلیل اختلافاتش با عربستان اخیرا اعلام کرد از ائتلاف عربی علیه یمن خارج می‌شود. میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان از افراد غایب در این نشست بود و به جای او سعد الحریری، نخست‌وزیر لبنان در نشست شرکت کرده بود. یکی دیگر از مظاهر اختلافات داخلی کشورهای عربی را می‌شد در غیبت مقامات بلندپایه عمان در نشست فوق‌العاده سران عرب و شورای همکاری دید. عمان با هیأتی که سطح بالایی نداشت در دو نشست حاضر شد. نکته مهم دیگر، غیبت سوریه بود که از سال 2012 عضویت آن به بهانه بحران جاری تعلیق شد. در اجلاس‌های یاد شده قطر نیز در سطح پایین‌تر از سران شرکت کرد و به رغم اختلافات عمیقی که با عربستان داشت به جای شیخ تمیم، عبدا... بن ناصر آل‌ثانی، نخست‌وزیر خود را به ریاض فرستاد.
مخالفت عراق
در همین اجلاس برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق در اعتراض به اتهام‌های تند سعودی به تهران، ایران را «کشور مسلمان و همسایه» خواند و گفت، بغداد اصلا دوست ندارد امنیت این کشور به خطر بیفتد. او امنیت و ثبات کشور اسلامی بزرگی مثل ایران را بخشی از امنیت کشورهای عربی و اسلامی توصیف کرد و گفت: منطقه نیازمند نظام امنیتی مشترک است که مبنای آن عدم دخالت و احترام به حاکمیت دیگر کشورهاست. درهمین رابطه احمد ابوالغیط، دبیر‌کل اتحادیه عرب نیز اعلام کرد عراق با بیانیه پایانی مخالف است و رئیس‌جمهور عراق نیز اعلام کرد: «تمایل دارم توضیح دهم که ما [عراق] در تدوین بیانیه پایانی سهیم نبودیم و عراق به این بیانیه اعتراض دارد.
حتی دولت کویت که یار غار عربستان به شمار می‌رود نسبت به بیانیه‌های تند وتیز صادر شده از سوی ریاض اعتراض داشت و در مقابل هجمه‌های سلمان بن عبدالعزیز شاه سعودی که ایران را به حمایت از تروریسم و دخالت در امور کشورهای عربی و تهدید امنیت و صلح بین‌المللی متهم می‌کرد و خواستار به‌کار‌گیری همه ابزارها برای مقابل با رژیم ایران شد، کویت بر اتخاذ روند درایت و گفت‌وگو تاکید داشت و خواستار ترجیح دادن درایت و استفاده از گفت‌وگو به جای برخورد و مقابله شد. در این میان، محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان که به‌شدت از به حاشیه رفتن مسأله فلسطین ناخرسند بود، اعلام کرد در اجلاس اقتصادی منامه حاضر نخواهد شد و بدون اشاره صریح به عربستان و امارات که از حامیان اصلی این نشست هستند گفت هر‌کس می‌خواهد از منافع ملت فلسطین دفاع کند،‌ باید از موضع مورد اجماع [گروه‌های سیاسی در] فلسطین حمایت کند.
برخی حاشیه‌های دیگر
به گزارش منابع خبری، تقریبا هیچ‌یک از سخنرانان، به جز پادشاه فرتوت سعودی، ایران را به دست داشتن در حملات به نفتکش‌ها در سواحل فجیره متهم نکرد. او از جامعه جهانی خواست که مانع از مداخله‌های ایران در امور کشورهای منطقه شود. عبدالفتاح البرهان، رئیس شورای نظامی در سودان، که مهره سعودی -اماراتی محسوب می‌شود ـ لباس نظامی بر تن نداشت و ملبس به لباس غیرنظامی بود و مورد استقبال گرم پادشاه سعودی قرار گرفت. محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی ریاست هیات کشورش را برعهده داشت، در حالی‌که معمولا چنین هیات‌هایی را محمد بن راشد، حاکم دبی سرپرستی می‌کند.
در حالی که شبکه تلویزیونی العربیه می‌کوشید نشست‌های مکه را پوشش دهد شبکه تلویزیونی الجزیره همزمان میزبان مسؤولان ایرانی بود و به بیان دیدگاه‌های آنها در رد نشست‌های مکه می‌پرداخت. تلویزیون‌های عربی در حاشیه این اجلاس نشان دادند که چگونه پادشاه سعودی با لبخندی مصنوعی از نماینده قطر استقبال می‌کند یا محمد بن سلمان حتی با او دست نمی‌دهد.

اجلاسی نمایشی
عبدالباری عطوان، تحلیلگر سرشناس عرب در یادداشتی در روزنامه الرای الیوم با بیان این‌که ایده برپایی اجلاس سران عرب اساسا برای پرداختن به فلسطین بوده است، نوشت: «تراژدی غم‌انگیز این‌که به جای این مسأله، علیه ایران تمرکز می‌شود که حامی فلسطین است.» او در یادداشت خود با عنوان «چرا سه اجلاس همزمان در سطح سران کشورهای عربی، اسلامی و شورای همکاری در مکه مکرمه برگزار شد؟» یادآور شد:« این به نفع کشورهای اسلامی، عربی یا کشورهای خلیج‌فارس نیست که دنباله‌رو نقشه‌های آمریکا و اسرائیل علیه ایران باشند یا در آن مشارکت عملی داشته باشند؛ چون بیشترین استفاده آن را رژیم اشغالگر اسرائیل و بیشترین زیان را کشورهای عربی می‌برند که به همراه ملت، ایشان هیزم هر آتشی می‌شوند که آن را شعله‌ور کنند.»

رحیم محمدی
بین‌الملل