پخشِ سلامت!

اصطلاح «مهاجرت» را شنیده‌اید؟ منظور، مهاجرت در صنعت غذاست. شاید بله، شاید هم نه. مهاجرت به شرایطی گفته می‌شود که بخشی از ذرات تشکیل‌دهنده ظرف‌های یکبار مصرف پلاستیکی و حتی کاغذی و حتی گیاهی، از بدنه داخلی ظرف که در تماس با موادغذایی است، جدا شده و به ساختار موادغذایی وارد می‌شود. بعضی شرایط، شدت و میزان مهاجرت را تشدید می‌کند که از آن جمله می‌توان به دمای ماده غذایی، مدت زمان نگهداری ماده غذایی در ظرف موردنظر، وزن ملکولی ماده مهاجر، شرایط نگهداری ظرف و ماده‌غذایی داخل آن، ترکیب‌های موجود در غذا، میزان چربی و رطوبت آن اشاره کرد.
معمولا میزان مهاجرت در غذاهای چرب شدیدتر است؛ به این دلیل که بیشتر مواد مهاجر، چربی‌
دوست هستند. حالا حساب کنید میزان مهاجرت ذرات ظرف یک بار مصرفی که در آن خورش قیمه همراه با برنج داغ و چرب ریخته شده است!
با حرارت تشدید می‌شود
اشاره کردیم که با بالا رفتن میزان حرارت موادغذایی، میزان مهاجرت ذرات پلاستیک در غذا نیز افزایش پیدا می‌کند. اما چه مقدار و چطور؟
اگر ظرف‌های یک بار مصرف درمجاورت آب داغ یا در حال جوش قرار گرفته یا این‌که غذای بسیار داغ در آن ریخته شود، میزان مهاجرت و آزاد شدن BPA یا «بیس فنل‌آ»، تا 50 برابر افزایش پیدا می‌کند.
باید با نمونه خوب سنجید
«درباره مهاجرت ذرات ظرف یک بار مصرف به موادغذایی باید مهاجرت اختصاصی و عمومی را سنجید.» دکتر عزت پناه در ادامه توضیح می‌دهد: در مهاجرت عمومی ما انتقال کلی ذرات ظرف‌های یک بار مصرف را به موادغذایی داریم و در مهاجرت اختصاصی، مهاجرت ذراتی خاص مانند یون‌های‌فلزی یا مواد نرم‌کننده یا بعضی از پلیمرهای خاص به داخل موادغذایی را داریم. بنابراین ایمنی ظرف‌ها باید از هر دو نوع مهاجرت، مورد بررسی قرار گیرند.
تشخیص گیاهی‌های واقعی
طی سال‌های اخیر، ظرف‌های گیاهی به گروه ظرف‌های یک بار مصرف اضافه شده‌اند.
دکتر عزت‌پناه در پاسخ به این سوال که آیا خریداران می‌توانند از گیاهی بودن حقیقی این ظرف‌ها مطمئن باشند، می‌گوید: راستش را بخواهید نه! به این دلیل که بررسی واقعی بودن این ادعا، فقط توسط کسانی که ابزار سنجش و بررسی ساختار این ظرف‌ها را دارند، برمی‌آید و مردم به‌دلیل نداشتن این ابزار، نمی‌توانند نسبت به این مساله بررسی دقیقی داشته باشند.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: این به وجدان سازندگان این ظرف‌ها برمی‌گردد که چه ظرف‌هایی را می‌خواهند در اختیار مردم قرار دهند.
ظرف کاغذی هم مشکل خودش را دارد
شاید فکر کنیم کاغذی‌ها، از همه انواع ایمن‌تر هستند. اما متاسقانه این‌طور نیست! دکتر حمید عزت‌پناه در این باره می‌گوید: دی‌اُکسین‌ها، مشکل اصلی ظرف‌های یک بار مصرف کاغذی هستند. او در ادامه توضیح می‌دهد: ظروف یکبار مصرف کاغذی هرچه سفیدتر باشند، خطرناک‌ترند. به این دلیل که برای سفید کردن آنها از ترکیب‌های کلردار استفاده می‌کنند و همین مساله باعث افزایش میزان دی‌اکسین موجود در این ظرف‌ها می‌شود.
چند بار قابل استفاده نیستند
ظرف‌های پلاستیکی یک بار مصرف، که اسم آن هم روی آنهاست، فقط برای یک بار قابل استفاده هستند. به این دلیل که پلاستیک‌ها از ذره‌های ریزی به نام « مونومِر» تشکیل شده‌اند. با هر بار تغییر وضعیت آنها شامل گرم، سرد یا تحت فشار قرار گرفتن، ساختار اصلی آنها کمی آسیب دیده و ذرات ریز تشکیل‌دهنده آنها یعنی مونومرها، آزاد می‌شوند. بنابراین بطری آب یک بار مصرفی که چند بار پر شده و در گرما و سرما یا حتی فریزر گذاشته می‌شود، بطری‌ای است که به‌راحتی ذراتش را به آب منتقل می‌کند و بعد هم این ذرات به بدن شما وارد می‌شود. بنابراین، از ظرف‌های یکبار مصرف، فقط یکبار استفاده کنید.

باید چه کار کنیم؟
دکتر حمید عزت‌پناه در پاسخ به این سوال که بهترین ظرف برای نگهداری غذاها چیست، می‌گوید: بهترین ظرف، انواع پیرکس است. درست است که نمی‌توان برای نذری دادن از این ظرف‌ها استفاده کرد، اما می‌توان به سرعت موادغذایی را داخل این ظرف‌ها تخلیه کرد. اصولا ظرف‌های شیشه‌ای، کمترین تداخل با ساختار موادغذایی را داشته و کم ضررترین هستند. او ادامه می‌دهد: بهتر است تا جای ممکن از ریختن غذاهای گرم، داغ و چرب داخل ظرف‌های یک بار مصرف خودداری کرد.
از علامت‌ها کمک بگیرید: علاوه براین می‌توان به نشانه‌های موجود روی ظرف‌های یک بار مصرف دقت کرد و هر ظرف را متناسب با کاربرد آن خرید و استفاده کرد. برای این منظور به مطلب
شناسنامه پلاستیک‌هاست دقت کرده و پیش از خرید ظرف‌های
یک بار مصرف این علامت‌ها را کف ظرف‌ها جست‌وجو کنید.

شناسنامه پلاستیک‌ها

ظرف‌های ساخته شده از پلی اتیلن ترفتالات ( PET/PETE)
مناسب برای بسته‌بندی نوشیدنی‌های بدون الکل/ آب/ بسته‌بندی سالاد/ کره بادام زمینی و مرباها / مناسب برای نوشیدنی‌های گرم و سرد/ نامناسب برای نوشیدنی‌های داغ مانند چای یا شیر داغ
ظرف‌های ساخته شده از پلی‌اتیلن‌ها با دانسیته بالا(HDPE)
لوله‌های آب آشامیدنی/ بطری آب، آبمیوه و شیر/ بسته‌بندی سبزی‌ها/ بطری بعضی از شامپوها/ مایع دستشویی
ظرف‌های ساخته شده از پلی‌ونیل‌کلراید( PVC)
نامناسب برای بسته‌بندی موادغذایی / مناسب برای لوله‌ها/ روکش کابل‌ها/ مبلمان/ لباس‌ها و اسباب‌بازی‌ها
ظرف‌های ساخته شده از پلی‌اتیلن‌ها با دانسیته پایین ( LDPE)
مناسب برای ظرف‌ها یا پلاستیک‌های ویژه فریزر/ بطری‌های تحت فشار در دستگاه‌های مختلف/ ظرف عسل/ ظرف خردل/ ورقه‌های مناسب دربندی ظرف‌ها/ درهای قابل انعطاف بطری‌ها
ظرف‌های ساخته شده از پلی‌پروپیلن (PP)
ظرف‌های مناسب برای ماکروویو/ ظرف‌های مورد استفاده
در آشپزخانه/ ظرف ماست/ ظروف یک بار مصرف بیرون‌بر که در
ماکروویو قابل استفاده هستند/ فنجان‌های یک بار مصرف/ بشقاب‌های
یک بار مصرف
ظرف‌های ساخته شده از پلی‌اِستایرن‌ها (PS)
بسته‌های پلاستیکی ویژه بسته‌بندی تخم‌مرغ/ بسته‌بندی بادام‌زمینی/ بشقاب‌ها و لیوان‌های یکبار مصرف/ ظروف پلاستیکی
یکبار مصرف بیرون‌بَر
نکته: برای نگهداری طولانی مدت غذاها به هیچ‌وجه مناسب نیستند.
اغلب پلی‌کربنات‌ها یا ABS
بطری نوشیدنی‌های گازدار مانند ماءالشعیر/ بطری شیر کودک/ سی‌دی‌ها/ لنزهای نشکن مانند شیشه‌های عینک آفتابی/ جعبه‌ها یا بدنه‌های آلات‌های موسیقی

مهتاب خسروشاهی

سلامت