قیمت شاهنامه فردوسی در بازار کتاب چقدر بوده و با چه وضعیتی روبه‌روست؟

شاهنامه ؛ 1 میلیون و 500 !

اورهان پاموک، نویسنده برجسته ادبیات ترکیه می‌گوید رمان‌ها زندگی دوم ما هستند، می‌شود جمله را کمی تغییر داد و گفت نه فقط رمان که داستان‌ها به هر شکلی زندگی دوم ما هستند. زندگی‌هایی که می‌شود بایستیم و از دور تماشایشان کنیم. گاهی هم بشویم یکی از شخصیت هایش و به میانه میدان برویم. ایرانی‌ها هر چند خیلی‌هایشان در گذشته سواد خواندن و نوشتن نداشته یا در خانه‌هایشان هم شاهنامه نداشته‌اند، اما حسابی درگیر رستمی بوده‌اند که از هفت خوان می‌گذرد، شاهان بسیاری را برتخت می‌نشاند، به کمک سیمرغ اسفندیار را می‌کشد و از هر سدی عبور می‌کند اما روزگار او را کنار جسد فرزندش می‌نشاند، فرزندی که ناخواسته به دست پدر کشته می‌شود.

کد خبر: ۱۲۰۶۴۰۵

قدیمی‌ها هر چند به اندازه ما امروزی‌ها سواد و ادعا نداشتند، اما پایان شاهنامه و درد تیرهایی که در بدن رستم به نامردی نابرادرش می‌نشنید تا همیشه در جانشان می‌پیچیده است. بارها رستم می‌شدند، سهراب می‌شدند و اسفندیار و ... و تمام زیست انسان را لابه‌لای این داستان‌ها تماشا می‌کرده‌اند. آن‌قدر که بشود گفت شاهنامه زندگی دوم ایرانی هاست. زندگی دومی که در قصه‌گویی‌های شبانه، آیین‌های نمایشی و بسیاری دیگر از جنبه‌های زندگی و هنر ایرانی اثر گذاشته است.
هر چند قبل‌ترها مردم بعد از قرآن به داشتن دیوان حافظ در خانه‌هایشان علاقه نشان می‌دادند اما حالا چند سالی می‌شود که شاهنامه هم جای خود را در کنار این کتاب‌ها باز کرده و ایرانی‌ها حتی اگر همه این بالابلند را نخوانند، می‌دانند که بخشی از هویت و شناسنامه‌شان است. اما این روزها و با قیمت‌های کمرشکن کتاب، باز هم مردم شاهنامه می‌خرند یا تنگناهای اقتصادی بر خرید کتاب و به تبع آن شاهنامه هم تاثیر منفی داشته؟
حکایت مردم و شاهنامه
رفتیم سراغ ناصر میرباقری، مدیر نشر و کتابفروشی گویا. کتابفروشی‌ای که با طراحی خاص و زیبایش به راسته کریمخان تهران حال و هوای دیگری بخشیده و البته متعلق به ناشری است که در چاپ شاهنامه‌های نفیس هم فعال است. وقتی ماجرای فروش شاهنامه را با میرباقری مطرح کردیم، گفت: طی سال‌های اخیر خیلی‌ها سراغ شاهنامه می‌آیند و آن را خریداری می‌کنند و می‌توان گفت شاهنامه در مقایسه با گذشته با اقبال بسیار خوبی مواجه بوده است. او ادامه می‌دهد: با این‌که مدت نسبتا کوتاهی از سال جدید می‌گذرد، اما می‌توانم بگویم گرانی کتاب بر خرید آن هم تاثیر گذاشته و خواه ناخواه شاهنامه هم فروش کمتری داشته است. در واقع مخاطبان کمتری برای خرید این کتاب مراجعه می‌کنند.
میرباقری می‌افزاید: برای چاپ شاهنامه هیچ حمایتی نداریم و تصور بر این است اگر شاهنامه یا هر کتاب دیگری با کاغذ گلاسه منتشر می‌شود، کالایی تجملاتی محسوب می‌شود و نباید از‌ آن حمایت شود. این نگاه درست نیست، چرا نباید چاپ شاهکارهای ادبی کشور یا کتاب‌هایی با هدف معرفی ایران با حمایت روبه رو شوند؟ در حال حاضر با این کتاب‌ها مانند کتاب‌های وارداتی هنری رفتار می‌شود، آن وقت می‌بینیم که از کتاب‌های ترجمه حمایت می‌شود و ناشران می‌توانند با کمک و حمایت کار خود را ادامه بدهند.
شاهنامه‌های اشرافی
اما مخاطب شاهنامه‌های نفیس چه کسانی هستند؟ شاهنامه‌هایی که برخی با قیمتی بیش از یک میلیون و 500هزار تومان قیمت خورده‌اند. میرباقری می‌گوید: خریدار این کتاب‌ها طبعا عامه مردم نیستند و قشر عادی جامعه سراغ کتاب‌هایی با چنین قیمت‌هایی نمی‌آید. این دسته از شاهنامه‌ها بیشتر برای هدیه دادن از سوی برخی شرکت‌ها و افراد خاص خریداری می‌شوند، اما به نظرم باید رایزن‌های فرهنگی سراغ این کتاب‌ها بیایند و میراث فرهنگی و معنوی کشورمان را در قالبی درخور به دیگر کشورها هدیه کنند.
پس با این حساب، مخاطبان شاهنامه هم متفاوت هستند و این تفاوت در خرید کردن آنها هم تاثیراتی می‌گذارد. بنابراین از میرباقری می‌خواهم ریزبینانه تر مخاطبان شاهنامه را دسته‌بندی کند. او این‌طور توضیح می‌دهد: یک دسته افرادی هستند که می‌خواهند شاهنامه را بخوانند، علاقه‌مند ادبیات هستند و واقعا کتاب را برای مطالعه می‌خواهند. این دسته از افراد بیشتر به این‌که چه نسخه‌ای را می‌خواهند دقت می‌کنند و چندان درگیر ظاهر کتاب نیستند. دسته دیگر کسانی هستند که می‌خواهند شاهنامه حتما در خانه‌شان باشد و توانایی این را هم ندارند که شاهنامه نفیسی را انتخاب کنند، پس به یک شاهنامه معمولی اکتفا می‌کنند و با توجه به مبلغی که می‌خواهند هزینه کنند گزینه‌های خریدشان را بررسی می‌کنند.
این ناشر ادامه می‌دهد: دسته دیگر هم که درباره‌شان صحبت کردم و گفتم شاهنامه را به‌عنوان هدیه‌ای خاص انتخاب کرده و حاضرند برایش هزینه کنند.
ده هزار کجا و صد هزار کجا؟
پس شاهنامه هم برای خودش لاکچری‌بازی دارد و قرار است در گرانی‌های مداوم صنعت نشر لاکچری‌تر هم بشود! شاهنامه‌های نفیس اما چطور گران می‌شوند؟ میرباقری در این باره توضیح می‌دهد: در قدم اول قیمت کاغذ و بعد جلد این کتاب‌ها هزینه زیادی برای ناشر دارد. چاپ این کتاب‌ها هم بسیار گران شده و مصالح مصرفی چاپ از ده هزار تومان به صد هزار تومان رسیده است. حالا در کنار حرف‌های میرباقری می‌شود نشست و فکر کرد اصلا چرا باید چنین کتاب‌های گران و اشرافی تولید شود و در کنارش هم به این فکر کرد که چه اشکالی دارد میراث ادبیات غنی ایرانی در قالب و شکلی جذاب تولید و ارائه شود. من که هر چه دو طرف ماجرا را در ذهنم بررسی کردم نتوانستم حق کامل را به یک طرف بدهم و ماجرا را توی ذهنم ببندم. اولش گفتم کتاب به این گرانی می‌خواهیم چه کار! بعد به خودم جواب دادم خب یک کیف یا لباس معمولی هم کار آدمیزاد را راه می‌اندازد، چرا می‌رود سراغ اشرافی تر و زیباترش؟ حالا که زورمان به هیچ چیز نمی‌رسد، چرا تلافی همه لاکچری‌بازی‌های نامعمول جامعه را سر کتاب در بیاوریم و به این یکی بگوییم لطفا نباش!