مهلت به مباشران کدخدا

نه آب سنگین می‌فروشیم نه اورانیوم غنی‌شده
رئیس‌جمهور کشورمان طی سخنانی در جلسه دیروز هیات دولت که به صورت زنده از تلویزیون پخش شد از آن روی سکه برجام گفت و تاکید کرد جمهوری اسلامی ایران که یک سال در مقابل اقدامات غیرقانونی آمریکا و تعلل کشورهای اروپایی صبر کرده، قصد دارد از بندهایی از برجام که به خلف‌وعده‌های طرف‌های عضو برجام می‌پردازد، استفاده کند. حسن روحانی بر این اساس اعلام کرد: امروز بنا به تصمیم شورای عالی امنیت ملی به سران ۵ کشور باقیمانده در برجام اعلام کردیم از دو اقدامی که تاکنون انجام می‌دادیم صرف‌نظر خواهیم کرد این دو اقدام به یک بیان ساده درباره دو فروش است. روحانی گفت: یعنی هر وقت مواد غنی شده ما به ۳۰۰ کیلوگرم می‌رسید ما در عوض کیک زرد، این مواد غنی شده را به کشور دیگری می‌دادیم، اما از امروز این فروش متوقف می‌شود. رئیس‌جمهور تصریح کرد: همچنین هرگاه آب سنگین ما از ۱۳۰ تن تجاوز می‌کرد ما اضافی آن را به کشور دیگری می‌فروختیم، اما از امروز این فروش متوقف می‌شود. البته رئیس‌جمهور اعلام کرد این کاهش تعهد فعلا برای 60 روز انجام می‌شود و اگر طرف مقابل در این مدت پای میز مذاکره آمد و به نتیجه رسیدیم و منافع اصلی ما مخصوصا نفت و بانک تامین شد، به نقطه اول برمی‌گردیم.
اقدامات تکمیلی، پس از 60 روز
توقف فروش آب سنگین و اورانیوم غنی شده، دو مقوله‌ای هستند که چند روز قبل آمریکایی‌ها روی آن مانور داده و معافیت تحریمی آن را لغو کرده بودند. بر همین اساس برخی رسانه‌ها این اقدام ایران را چندان بازدارنده ندانسته‌اند. با این حال به نظر می‌رسد اقدامات تکمیلی ایران که رئیس‌جمهور دیروز به آن اشاره کرد و در صورت عدم تامین خواسته‌های قانونی ایران پس از 60 روز انجام می‌شود بتواند زنگ خطری برای طرف مقابل باشد. روحانی در سخنان دیروز خود با تاکید بر این‌که اگر در پایان این ۶۰ روز به نتیجه نرسیدیم، دو اقدام دیگر را آغاز خواهیم کرد، در تشریح این دو اقدام گفت: در برجام توافق شده بود که غنی‌سازی در سطح 67/3 نگه داشته شود که در صورت به توافق نرسیدن در این ۶۰ روز، ما از این سطح عبور خواهیم کرد. همچنین قرار بود رآکتور آب سنگین اراک با مشارکت کشورهای مذاکره‌کننده در برجام نوسازی شود که در صورت به توافق نرسیدن در این ۶۰ روز، برنامه قبل از برجام را برای این رآکتور ادامه خواهیم داد. وی افزود: در پیام خودمان به شش کشور صراحتا گفتیم که اگر آنها بخواهند نسبت به این اقدام ایران اعتراض کنند و پرونده را به شورای امنیت سازمان ملل ببرند، با یک اقدام بسیار قاطع از سوی جمهوری اسلامی ایران روبه‌رو خواهند شد.رئیس جمهور همچنین گفت: مشکل این است که اروپایی ها آمریکا را کدخدا می‌دانند و این تفکر اروپایی است که نمی‌گذارد آنها تصمیم قاطع برای منافع ملی خودشان اتخاذ کنند.
هشدار به اروپا
رئیس‌جمهور ادامه داد: همه می‌دانند نقش جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با تروریسم در منطقه چقدر بوده و این را هم می‌دانند که اگر ایران نبود، امروز تروریست‌ها در پایتخت‌های کشورهای اروپایی جولان می‌دانند. همه می‌دانند جمهوری اسلامی ایران بزرگ‌ترین سنگر مبارزه با قاچاق مواد مخدر بوده و این را هم می‌دانند که این ما هستیم که نگذاشتیم حجم بسیاری از مواد مخدر به اروپا برسد. انجام این اقدامات میلیاردها دلار مخارج دارد و با شرایطی که آمریکا به وجود آورده، ما قادر به تامین این هزینه‌ها نیستیم.

ایران، حجت را تمام کرد
شورای عالی امنیت ملی کشورمان هم دیروز با صدور بیانیه‌ای ضمن تشریح اقدامات مقابله‌ای ایران، اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد به مشورت‌های خود با اعضای باقیمانده برجام در تمامی سطوح ادامه دهد اما نسبت به هر اقدام غیرمسؤولانه، از جمله ارجاع موضوع به شورای امنیت سازمان ملل متحد یا اعمال تحریم‌های بیشتر، عکس‌العمل قاطع و سریع نشان خواهد داد. رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در نامه خود به سران کشورهای برجام به صراحت نوع واکنش جمهوری اسلامی ایران را خاطرنشان کرده است.
شورای عالی امنیت ملی کشورمان افزوده است: پنجره‌ای که اکنون در برابر دیپلماسی قرار دارد مدت زیادی باز نخواهد بود و مسؤولیت شکست برجام و هرگونه تبعات احتمالی آن به‌طور کامل به‌عهده آمریکا و اعضای باقیمانده در برجام قرار خواهد داشت.

ظریف: پنجره برجام در حال بسته شدن است
وزیر خارجه کشورمان به مناسبت آغاز اقدامات متقابل ایران مقابل عهدشکنی آمریکا در توییتی نوشت: پس از یک سال شکیبایی، ایران اجرای اقداماتی که ایالات متحده ادامه آن را غیرممکن ساخته متوقف می‌کند. اقدامات ما در چارچوب برجام است. پنج کشور دیگر باقیمانده در برجام پنجره‌ای در حال بسته شدن برای برگرداندن اوضاع در اختیار دارند.
محمدجواد ظریف که دیروز برای رایزنی با مقامات روسی به مسکو رفته بود همچنین در جمع خبرنگاران گفت: ایران برخلاف آمریکایی‌ها که به‌طور غیرقانونی برجام را نقض کرده‌اند، در چارچوب برجام عمل می‌کند.

آمادگی سازمان انرژی اتمی برای بازگشت‌پذیری
علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی دیروز در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران در خصوص آمادگی سازمان انرژی اتمی گفت: بازگشت‌پذیری، لحظه‌ای است و بستگی به نوع آن دارد؛ یعنی اگر روزی قرار باشد غنی‌سازی 20 درصد را آغاز کنیم در مدت چهار روز این کار را انجام می‌دهیم.
صالحی ادامه داد: ذخایر آب سنگین در عمان باقی می‌ماند وآب سنگین به‌طور مستمر تولید می‌شود. تا به امروز حجم قابل توجهی از آب سنگین را فروخته‌ایم اما از امروز دیگر ملزم به رعایت سقف تولید 300 کیلو اورانیوم و 130 تن آب سنگین نیستیم.

واکنش‌های بین‌المللی به توقف برخی تعهدات ایران در برجام
اقدام ایران در کاهش تعهدات برجامی با واکنش‌هایی از سوی برخی کشورهای عضو برجام، کشورهای اروپایی همچنین رسانه‌های بین‌المللی همراه شد.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا در نشست خبری مشترک با همتای انگلیسی خود در لندن، بیانیه شورای عالی امنیت ملی ایران را مبهم دانست و گفت: صبر می‌کنیم ببینیم چه اتفاقی می‌افتدو اگر ایران برجام را اجرا نکند حتما تبعاتی خواهد داشت.
جرمی هانت، وزیر خارجه انگلیس هم در این نشست گفت: ایران در ازای کاهش تحریم‌ها موافقت کرده که به این توافق پایبند بماند. اگر آنها این توافق را زیر پا بگذارند، تبعات خواهد داشت. وی افزود: از ایران می‌خواهیم قبل از اینکه این توافق را نقض کنند به مدت طولانی در این باره فکر کنند. به نفع آنها نیست که این توافق را نقض کنند چون لحظه‌ای که این اتفاق بیفتد و آنها هسته‌ای شوند، همسایگانشان هم هسته‌ای خواهند شد.
وزارت خارجه فرانسه هم اعلام کرد در صورت عدم پایبندی ایران به برجام، مساله آغاز مجدد تحریم‌ها روی میز قرار خواهد گرفت. سخنگوی وزارت خارجه آلمان نیز با تاکید بر اینکه برلین خواهان حفظ برجام است، از ایران خواست تا هیچ اقدام تهاجمی انجام ندهد.
همچنین لاوروف، وزیر خارجه روسیه دیروز در کنفرانس خبری مشترک با محمدجواد ظریف در مسکو، با تاکید بر اینکه به دنبال راهی برای مقابله با اقدامات یک جانبه آمریکا هستیم گفت با تمام اعضای برجام به جز آمریکا گفت وگو خواهیم کرد تا به تعهدات خود که وعده داده‌اند، عمل کنند.
در عین حال سخنگوی وزارت امور خارجه چین در یک کنفرانس خبری اعلام کرد توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ باید به طور کامل اجرا شود و تمامی اعضای آن مسئولیت دارند که اطمینان حاصل کنند این کار انجام می‌شود. یک سخنگوی بلندپایه اتحادیه اروپا نیز در گفت‌وگو با ایرنا تائید کرد نامه رئیس‌جمهور ایران درباره تصمیم متقابل تهران در واکنش به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای دریافت شده و اعضای کمیسیون مشترک برجام مشغول بررسی پیامدهای آن هستند. وی افزود: ما با نگرانی اظهارات مطرح ‌شده توسط ایران درباره تعهداتش در چارچوب برجام را مورد ملاحظه قرار دادیم.
همچنین روزنامه نیویورک تایمز نوشت این اقدام تنش رو به افزایش میان تهران و واشنگتن را به مرحله‌ای جدید و احتمالاً خطرناک می‌کشاند.

حفظ ذخایر اورانیوم و آب سنگین یعنی بازدارندگی
فریدون عباسی
رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی
یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام در نهایت تصمیمی دیرهنگام در کشور گرفته شد. نوع مواجهه و واکنش دولت هم قابل توجه است. آمریکا از فروش ذخایر آب سنگین و اورانیوم غنی شده ما جلوگیری می‌کند. این در حالی است که برابر با توافقات قبلی ما مجبور به فروش این ذخایر به کشورهای دیگر بودیم. به عبارت دیگر در شرایط خاصی قرار گرفتیم که از یک‌سو مجبور به فروش ذخایر آب سنگین و اورانیوم هستیم و از سوی دیگر آمریکا به کشورهای دیگر هشدار می‌دهد از خرید این ذخایر خودداری کنند. این یک تناقض است و با این هدف صورت می‌گیرد که ما غنی‌سازی و کارخانه آب سنگین خود را تعطیل کنیم و دیگر تولیدی در این زمینه نداشته باشیم. الان دولت محترم اعلام کرده دیگر این ذخایر را صادر نخواهد کرد و نگه می‌دارد. حفظ این ذخایر، مورد قبول سه کشور اروپایی در توافق برجام نیست، چون آنها از اساس و حتی در مذاکرات 82 تا 84 هم بنا داشتند ایران اصلا غنی‌سازی و آب سنگین نداشته باشد. با چنین دیدگاهی تصمیم جدید ایران مورد موافقت آنها قرار نمی‌گیرد. همچنین دولت باید مشخص کند بعد از مهلت 60 روز اگر طرف اروپایی به تعهدات خود عمل نکرد با چه واکنشی از سوی ایران مواجه خواهد شد. آیا مثل برجام قصد تمدید این 60 روزها را دارد یا خیر؟ در عین حال باید به این نکته هم توجه کرد که داشتن مواد شامل اورانیوم غنی شده و آب سنگین جزو اقتدار کشور محسوب می‌شود و می‌تواند حالت بازدارندگی در مقابل تهدیدات داشته باشد. طبعا وجود چنین موادی در کشور جلوی بسیاری از تهدیدات را خواهد گرفت.

برخورد قاطع همراه با حسن نیت
احمد حکیمی‌پور
دبیر کل حزب اراده ملت
واکنش جدید ایران به بی‌عملی غرب در خصوص انجام تعهداتش نسبت به برجام ناشی از قاطعیت در کنار حسن‌نیت بود. حال باید دید در مهلت 60 روز آیا اروپاییان در رفتار خود تجدید نظر خواهند کرد یا خیر و اگر این اتفاق نیفتاد دیگر اساسا به هیچ وجه نمی‌توان نسبت به انجام توافقات و قراردادهای بین‌المللی خوشبین بود و مدیران دیپلماسی و نهادهای تصمیم‌گیر باید تدبیر کنند که چگونه به این بدعهدی پاسخ بدهند.

اروپا بعد از مهلت 60 روز هم کاری نخواهد کرد
محمدحسن قدیری ابیانه / کارشناس مسائل بین‌الملل
اقدام جدید شورای عالی امنیت ملی و دولت باید مدت‌ها پیش انجام می‌شد. از همان ابتدا مشخص بود غربی‌ها بنا ندارند به تعهدات خود عمل کنند. کاملا معلوم است که اروپایی‌ها بعد از مهلت 60 روز هم در رفتار خود تجدید نظر نخواهند کرد. آنها از هر بهانه‌ای برای تشدید فشار علیه ایران استفاده می‌کنند و این بهانه‌ها هم در متن برجام گنجانده شده و طرف مقابل هر وقت که بخواهد می‌تواند از مکانیزم ماشه استفاده کند و تحریم‌ها را مجددا علیه ایران اعمال کند.
به نظر می‌رسد برای متوجه کردن غرب به جدیت ایران باید سطح تهدیدات خود را بالا ببریم و حتی مساله خروج از ان.پی.تی را مطرح کنیم.

نشان دادیم صبرمان حدی دارد
محمدجواد جمالی
عضو کمیسیون امنیت ملی
کاهش تعهدات ایران در برجام نشان‌دهنده این بود که خویشتنداری کشورمان در این مدت به دلیل ضعف ما نبوده و به جهت پایبندی جمهوری اسلامی به توافق‌های بین‌المللی است. در عین حال بیانیه دیروز شورای عالی امنیت ملی و سخنان رئیس‌جمهور نشان داد صبر ایران نیز حدی دارد. در واقع این تصمیم شورای عالی امنیت ملی به کشورهای باقی مانده در برجام نشان می‌دهد ایران نیز ابزارهایی برای مقابله با تحریم‌های یکجانبه آمریکا در دست دارد.

سریع‌تر غنی‌سازی 20 درصد را آغاز کنیم
حمیدرضا ترقی/ کارشناس مسائل بین‌الملل
مهلت دادن دوباره به کشورهای باقیمانده در برجام اقدام درستی نیست، بنابراین باید هر چه سریع‌تر غنی‌سازی 20 درصد را آغاز و سایت فردو و اصفهان را هم راه بیندازیم. همچنین مانند گذشته تمام اقدامات صلح‌آمیز هسته‌ای را ادامه داده و اعتنایی به اقدامات اروپا نداشته باشیم، زیرا اگر آنها بنایی برای اجرای تعهداتشان داشتند در یک سال گذشته انجام می‌دادند.
در عین حال نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که متاسفانه در برجام جایی برای اقدامات جبرانی کشورمان وجود ندارد و در نهایت بعد از گذشت 60 روز صرفا می‌توانیم به نقطه صفر برگردیم و اقدامات خود را در جهت فعالیت‌های هسته‌ای انجام دهیم با این تفاوت که خسارت بسیاری به آب سنگین اراک وارد شده و بازسازی آن زمانبر است.