رسانه ملی چگونه از چالش اسپانسرهای حاشیه‌دار عبور می‌کند؟

پایان جایزه‌های نجومی

رسانه‌ها معمولا چندان سودده نیستند و در همه دنیا، شرکت‌های اقتصادی یا به عنوان اسپانسر یا در قالب تبلیغات به یاری رسانه‌ها می‌آیند تا دخل و خرجشان با هم جفت و جور شود. رسانه ملی هم از این ماجرا مستثنا نیست اما این بار اسپانسرها باعث دردسر برای این سازمان شدند! چندان غیرقابل پیش‌بینی نبود که فشارها به سازمان صداوسیما از طریق ندادن بودجه باعث می‌شود این سازمان برای تامین هزینه‌هایش ناچار شود به سمت اسپانسرها برود. در سال‌های نه چندان دور، زمانی که این سازمان تحت فشار بودجه قرار می‌گرفت زمانی نسبتا زیاد در فواصل برنامه‌های تلویزیون و رادیو به پیام‌های بازرگانی اختصاص می‌یافت تا حدی که خیلی از مردم کلافه می‌شدند و حتی تلویزیون را خاموش می‌کردند تا زمان این تبلیغات تمام شود. اما چند سالی است که اسپانسرها دیگر به شیوه‌های قدیمی تبلیغاتی روی نمی‌آورند. حضور در برنامه‌ها و ارتباط با مخاطب و طبیعتا تلاش برای کسب درآمد از این راه،‌ هدف اصلی است و خب! هر جا که پای پول وسط باشد احتمالا ناهنجاری‌هایی هم وسط خواهد آمد. اسپانسرهایی که آمدند تا قدری بار بودجه تخصیص نیافته سازمان صداوسیما را بردارند بالاخره باری بر دوش این سازمان شدند و حاشیه‌هایشان آن‌قدر بالا گرفت که با اظهار نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی و انتقاد تلویحی ایشان از برخی برنامه‌ها که شائبه بخت‌آزمایی دارند، صداوسیما باید طرحی نو در اندازد!
کد خبر: ۱۲۰۳۰۷۴

مذمت پول‌های بادآورده
چهارشنبه هفته گذشته بود که رهبر معظم انقلاب در دیدار کارگران، در میان صحبت‌هایشان با اشاره به اهمیت کار در منطق اسلامی از همه دستگاه‌ها خواستند کاری نکنند که این روحیه تضعیف شود و به جای آن انتظار برای ثروت بادآورده در میان مردم رواج یابد. ایشان از سازمان صداوسیما هم نام بردند و فرمودند: «باید فرهنگ کار و تولید و تلاش را ترویج دهیم و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش‌هایی شبیه بخت آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه‌های مختلف از جمله صداوسیما باید متوجه این معنا باشند.»
این سخنان رهبر معظم انقلاب بازتاب گسترده‌ای داشت و همه نگاه‌ها به سوی صداوسیما دوخته شد. بیش از همه هم «ستاره‌مربع‌ها»، مسابقه «روبیکیو» و «برنده باش» در معرض این سخن رهبری دانسته شدند.
همان‌طور که حدس زده می‌شد رئیس سازمان صداوسیما ساعاتی بعد از این سخنان رهبر انقلاب، به موضوع واکنش نشان داد و طی نامه‌ای خطاب به عباس مهدوی‌مهر، مدیرکل بازرگانی این سازمان به وی دستور بازنگری در فعالیت‌های اسپانسرها را داد.
علی عسکری نوشت: «با توجه به فرمایش مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در مورد فرهنگ کار به مناسبت روز کارگر، نسبت به بروز و ظهور رسانه‌ای اسپانسرهایی که مانع این فضیلت هستند تجدید نظر کنید.»
بخت‌آزمایی در تلویزیون؟
اما ماجرای اسپانسرهای سازمان چند روز قبل از سخنان رهبر معظم انقلاب، با انتشار استفتایی از آیت‌ا... مکارم شیرازی داغ بود. شخصی در سوال خود از این مرجع تقلید این‌گونه پرسیده بود: «مسابقه‌ای حضوری با عنوان «مسابقه بزرگ برنده‌باش» از طریق شبکه سه سیمای جمهوری اسلامی ایران در حال اجرا و پخش است که به شرکت‌کنندگان در این مسابقه به ازای پاسخ صحیح به هر سوال، مبلغ قابل توجهی به صورت پلکانی (تا سقف صد میلیون تومان) اعطا می‌کند که با کمک مجری برنامه و فرصت‌هایی که در اختیار هر شرکت‌کننده قرار می‌گیرد، مبلغ جایزه غالبا از پنج میلیون تومان کمتر نیست. شرط حضور در این برنامه خرید سوال و پاسخ درست به آنها از طریق اپلیکیشن مخصوص است و در صورت درست بودن جواب‌ها، در یک رقابت فشرده، چهار نفر به مسابقه حضوری دعوت خواهند شد. آیا برگزاری این نوع مسابقات جایز است؟ آیا شرکت در این نوع مسابقات جایز است؟ آیا شرکت‌کننده، مالک شرعی جایزه خواهد شد؟»
پاسخ آیت‌ا... مکارم‌شیرازی به این استفتا کوتاه بود و شفاف: «این‌کار قمار است و کسانی که شرکت می‌کنند مالک جوایز نمی‌شوند.»
بعد از انتشار این سوال و جواب، روابط عمومی برنده باش اعلام کرد صورت سوالی که از آیت‌ا... مکارم‌ پرسیده شده درست نیست و طبیعتا جواب آن هم بلاموضوع خواهد بود.
این استفتای صورت گرفته از آیت‌ا... مکارم به همراه سخنان رهبر معظم انقلاب باعث شد فشارهای بیشتری روی برنامه برنده باش شبکه سه بیاید تا جایی که مدیر این شبکه پیرامون برنامه توضیح دهد.
علی فروغی پیرامون برنامه‌های اسپانسرمحور این شبکه به‌ویژه «برنده باش» گفت: با توجه به رهنمود اخیر رهبر معظم انقلاب و به تبع آن دستور رئیس سازمان صداوسیما در سازماندهی اسپانسرها و تعامل با معاون محترم سیما، تصمیم بر این شد تا سازوکار اسپانسری که پشتیبانی مالی برنامه «برنده باش» را انجام می‌دهد، اصلاح و ظرفیت‌های جدیدی به این برنامه اضافه شود.
وی افزود: در همین راستا، با این تغییرات پیش برنده از این پس مردم نقش‌آفرینی بیشتری در برنامه «برنده باش» خواهند داشت.
او در پایان به استفتای جنجالی هم اشاره کرد و گفت: همان‌طور که مرجع بزرگوار در جلسه درس خارج فقه فرمودند اگر محل تامین جوایز مسابقه از محل وجه دریافتی از شرکت‌کنندگان مسابقه تفکیک شده باشد، مشکل شرعی ندارد. در همین راستا، با توجه به سابقه دیرینه سازمان در این‌گونه برنامه‌ها و بررسی‌های شرعی لازم، از همان ابتدا پیش‌بینی شده بود که محل تامین جوایز از برآورد مصوب در شبکه باشد و نه وجه احتمالی دریافتی از شرکت‌کنندگان. لذا مفروض استفتا مصداق این برنامه نیست.
پایان پول‌های بادآورده؟
هر چند توضیحات فروغی در مورد ساز و کار برنامه برنده باش، پاسخ شبهه شرعی ماجرا را داد اما وجه اصلی متوجه این برنامه، نقد فرهنگی (و نه فقهی) رهبر معظم انقلاب بود. ایشان بر ضرورت تکریم و گسترش فرهنگ کار و مبارزه با انتظار ثروت بادآورده تاکید کرده بودند و با به کار بردن عبارت «شبیه‌بخت‌آزمایی» علاوه بر وجه فقهی آن به نوعی بر وجه فرهنگی موضوع تاکید می‌کنند. اما وجه فقهی ماجرا هم نباید در این میان مغفول واقع شود. به هر حال بخشی از برنامه‌های رسانه ملی به‌ویژه در مورد اسپانسرها، با شبهاتی از سوی طیفی از متدینین مواجه است که نظر اخیر آیت‌ا... مکارم شیرازی در مورد مسابقه برنده باش یکی از بروزات این شبهات است. اداره کل بازرگانی سازمان صداوسیما می‌تواند با تشکیل کارگروه‌های فقهی و شرکت اسپانسرها در برنامه‌های مختلف رسانه ملی زمینه سوءتفاهم‌ها و شبهات در این زمینه را از بین ببرد.
توضیحات مدیران صداوسیما در مورد این برنامه‌ها، در نخستین گام اقدامی مثبت است و نشان از عزم این سازمان برای تحقق خواسته رهبری دارد. تغییر ساز و کار
یا حذف برنامه‌هایی که بوی بخت‌آزمایی می‌دهند می‌تواند پاسخ عملی به خواست جامعه و رهبری باشد اما در عین حال باید کوشید برنامه‌های پربیننده تلویزیون در عین رعایت پیوست‌های فرهنگی، قربانی فضاسازی‌های رسانه‌ای هم نشوند. در حال حاضر یکی از مهم‌ترین جذابیت‌های برنامه‌های تلویزیونی استفاده از عنصر پول و جایزه است، حرکت تلویزیون به سمت جذابیت‌های دیگر و تلاش برای جذب مخاطب از طریقی غیر از ثروت‌اندوزی رسالتی جدی است که می‌تواند این رسانه را برای سال‌های متمادی بیمه کند. رسانه ملی طی سال‌های اخیر به دلیل مسائل مالی و هزینه‌های بالای تولید ناچار شده به سمت اسپانسرهایی برود تا بخشی از هزینه‌هایش را جبران کند ولی این روند علاوه بر آسیب‌های فرهنگی که در بیانات رهبری نیز منعکس بود، می‌تواند باعث از بین رفتن استعدادها و ایده‌های نابی شود که برای هر رسانه‌ای حیات‌بخش است.
صداوسیما، تجربه موفقی در رقابت با شبکه‌های ماهواره‌ای دارد؛ سریال‌های الف ویژه پرمخاطب، برنامه‌های گفت‌وگومحور جذاب نظیر صندلی داغ و مسابقاتی مانند سیمرغ یا مردان آهنین در همین تلویزیون تولید شدند و مخاطبان زیادی هم داشتند.

از راه‌های بهتری ترویج علم کنید
رهبر معظم انقلاب، 15 سال پیش هم در جمع مدیران سازمان صداوسیما از برخی برنامه‌های جایزه‌محور تلویزیون انتقاد کرده بودند و ترویج آنها را مضر به حال جامعه دانستند.
آیت‌ا... خامنه‌ای، در تاریخ ۱۱ آذر ۱۳۸۳ گفته بودند: «یک روز من دیدم در یک برنامه تلویزیونی پنج میلیون تومان به یک نفر جایزه دادند؛ برای این که به چند سؤال جواب داد! این سرگرمی خیلی جالبی نیست.
پنج میلیون تومان، تقریباً حقوق دو سه سال یک کارمند متوسط است. ممکن است بگویند این کار ترویج علم است. ترویج علم را
از یک راهِ بهتر بکنید؛ این راه ضرر دارد. عده‌ای که این‌گونه مسابقات را نگاه می‌کنند، بی منطقی به ذهن‌شان می‌آید. این کار منطقی ندارد که مثلاً بنده بدانم انجیل عربی است یا یونانی است یا لاتین است بعد بگویند حالا که شما دانستید، این پانصد هزار تومان یا فلان مبلغ مال شما! این کار معنی ندارد.
بنابراین، مقوله سرگرمی و تفریح، لزومش یک مساله است؛
با برنامه‌ریزی بودن آن یک مساله است؛ بامحتوا بودنش یک مساله است؛ پرهیز از جهات منفی هم در آن یک مساله است.»

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها