بنزین بر سر دوراهی

افزایش یارانه نقدی با واقعی کردن نرخ بنزین
محمد حسن نژاد، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این باره به خبرنگار ما تصریح کرد: در شرایط عادی همه قیمت‌ها باید آزاد باشد و درآمد کشور از این راه صرف ساخت بیمارستان، امنیت و درمان پوشش شود اما در شرایط فعلی که یارانه پنهان در کشور وجود دارد این یارانه باید به همه مردم برسد.
وی افزود: نفت برای 80 میلیون ایرانی است اما بنزینی که در ایران تولید می‌شود و از فرآورده‌های نفت است به 20‌میلیون خودرودار می‌رسد در حالی که این یارانه باید به همه افراد برسد.
حسن نژاد به چگونگی اجرای طرح اعطای بنزین به هر فرد اشاره کرد و گفت: اجرای این طرح کار ساده‌ای است و می‌توان به هر فرد یا سرپرست خانوار بنزین را به ازای هر نفر روزانه یک لیتر اختصاص داد و فرد می‌تواند در صورت دارا بودن وسیله نقلیه از آن استفاده کند و در غیر این صورت آن را بفروشد.
وی با بیان اینکه یارانه پنهان بنزین و گازوییل 400 هزار میلیارد تومان است تاکید کرد: اگر بنزین و گازوییل با نرخ واقعی عرضه می‌شود می‌توان این 400 هزار میلیارد تومان را در قالب یارانه نقدی به افراد اعطا کرد.

اعطای بنزین به همه خانوارها
سلام امینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس در این‌باره به خبرنگار ما گفت: دولت در محدودیت مالی قرار دارد و هزینه‌ها اجازه افزایش یارانه نقدی را نمی‌دهد، اکنون بهترین زمان برای مدیریت مصرف بنزین و همچنین افزایش یارانه نقدی خانوارها از محل گران کردن بنزین است اما دولت تنها بخش درآمدی خود را می‌سنجد. این طرح مورد نظر کمیسیون بود اما در صحن مطرح نشد و هفته آینده در مجلس این موضوع را مطرح می‌کنیم که حتماً طرح کمیسیون انرژی برای سهمیه‌بندی بنزین اجرا شود.

مروری بر مواضع متناقض درباره بنزین
آن‌طور که در خبرها آمده شورای هماهنگی اقتصادی سران قوا مصوب کرده تا کمتر از یک ماه دیگر بنزین دونرخی و مجدداً سهمیه‌بندی شود.
بازیابی کارت‌های سوخت در چند ماه گذشته نشان از آن داشت که زمینه‌سازی‌های لازم برای بازگشت به سهمیه‌بندی در حال انجام است. از ابتدای سال 97 تاکنون بارها و بارها از احتمال پیشروی به سمت دونرخی کردن بنزین گفته شد. دولت در لایحه بودجه سال 98 هیچ پیشنهادی برای تغییر در قیمت یا نحوه عرضه بنزین ارائه نکرده بود که به معنای عدم افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی نشدن آن بود. اما در زمان بررسی لایحه بودجه در مجلس، پیشنهادهایی از سوی نمایندگان با هدف کنترل مصرف بنزین و توزیع عادلانه یارانه آن مطرح شد که همگی با مخالفت دولت مواجه شد. مثلا 4 اسفند سال گذشته پیشنهادی در مجلس مطرح شد که براساس آن قرار بود به هر ایرانی روزانه یک لیتر بنزین داده شود. در ایران ۲۴ میلیون خانوار وجود دارد که تنها 5/10 میلیون خانوار خودرو دارند؛ این یعنی حدود 5/13 میلیون خانوار از یارانه بنزین برخوردار نمی‌شوند که عین بی‌عدالتی است.
به همین دلیل در طرح مجلس آمده بود که به هر ایرانی روزانه یک لیتر سهمیه بنزین داده شود؛ یعنی در روز ۸۰ میلیون لیتر بنزین به قیمت هزار تومان داده شود که تورم‌زا نخواهد بود و دولت می‌تواند مابه‌التفاوت ۸۰ تا ۱۰۵ میلیون لیتر تولیدی در روز را به قیمت آزاد یعنی 3000 تومان بفروشد. بدین ترتیب کسانی که از بنزین خود استفاده نمی‌کنند قیمت ریالی آن را دریافت خواهند کرد. در حال حاضر کسانی هستند که دو یا سه ماشین دارند اما در مقابل، افراد تحت پوشش کمیته امداد ماشین ندارند. با این طرح، افراد متوسط و کم‌درآمد جامعه از یارانه بنزین بهره‌مند می‌شدند و دولت هم از مازاد درآمد حاصله می‌توانست برای تاکسی‌ها، وانت‌بارها و جایگاه‌های CNG و اشتغال هزینه کند؛ اما حمید پورمحمدی معاون سازمان برنامه و بودجه با اعلام مخالفت دولت با این پیشنهاد گفت: دولت موافق افزایش قیمت بنزین در شرایط فعلی است ولی با این توجیه که به بخش تولید داده شود نه این‌که پول آن را به مردم دهیم.
محمدباقر نوبخت هم سال گذشته چند بار تاکید کرده بود که دولت به‌دنبال افزایش قیمت بنزین در سال 98 نیست. همچنین بیژن زنگنه، وزیر نفت چندی پیش اعلام کرده بود، دولت برنامه‌ای برای افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی ندارد.

قیمت‌ها را واقعی کنید اما...
محمد خالدی، عضو کمیسیون انرژی مجلس طرح‌هایی را برای سهمیه‌بندی بنزین مطرح کرد و به جام جم گفت: طی جلسه‌ای که هفته گذشته با وزیر نفت داشتیم در مورد یارانه پنهان گزارش‌هایی ارائه کردیم که اگر این ارقام را حساب و کتاب کنیم رقم بزرگی به دست می‌آید و از وزیر خواستیم طرح‌های خود را برای ساماندهی این بخش به کمیسیون انرژی ارائه دهد.
وی افزود: به نظر می‌رسد در شرایط فعلی که اقتصاد مردم با چالش همراه است بهترین راه، تخصیص بنزین به همه مردم کشور است که البته این طرح نیاز به بررسی کارشناسی دارد تا بحث‌های مربوط به قاچاق و همچنین دادوستد بنزین حل شود. خالدی تاکید کرد: در صورتی که بنزین به همه خانوارها با نرخ دولتی تعلق بگیرد بنزین با نرخ منطقه‌ای به صورت آزاد عرضه شود. این موضوع نه تنها در مورد بنزین بلکه در مورد همه بخش‌ها باید استفاده شود تا یارانه پنهان از بین برود. این نماینده مجلس با بیان طرح‌های دیگر برای عدالت در اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها افزود: راه دیگری در این زمینه وجود دارد و آن هم آزادسازی کل قیمت‌ها در همه بخش‌ها است.
اگر این کار اتفاق بیفتد حجم زیادی از قاچاق کاهش می‌یابد و دولت درآمد زیادی کسب می‌کند که از محل درآمد به دست آمده می‌تواند یارانه نقدی افراد را افزایش دهد. به گفته وی، یارانه نقدی اکنون پول دو کیلو میوه هم نمی‌شود در حالی که اگر یارانه پنهان به صورت مستقیم به خود خانوارها داده شود موجب افزایش کیفیت زندگی آنها خواهد شد.

طرح عادلانه‌تر برای عرضه بنزین
غلامرضا شرفی، عضو کمیسیون انرژی مجلس با بیان اینکه دو نگرش برای بحث حامل‌های انرژی مطرح است به جام جم گفت: یک طرح به سهمیه‌بندی بنزین برای افرادی که دارای خودرو هستند ختم می‌شد اما طرح دیگر که به عدالت نزدیک است اعطای بنزین به همه خانوارها است تا همه از بیت‌المال سهم ببرند. وی با بیان اینکه اعطای یارانه نقدی برای آزادسازی قیمت‌ها داده شد افزود: زمانی که یارانه نقدی را به خانوارها پرداخت کردیم و آزادسازی قیمت‌ها انجام شد کار درستی بود اما اکنون قیمت‌ها افزایش چند برابری داشته اما یارانه ثابت مانده است که در این زمینه باید تجدیدنظری صورت بگیرد.
شرفی تاکید کرد: اکنون بهترین زمان برای احیای سامانه کارت سوخت و رصد و نظارت مصرف و همچنین منتفع کردن همه خانوارها از این سرمایه ملی است. البته طرح دیگری در این زمینه وجود دارد که علاوه بر اعطای بنزین به خانوارها، نرخ آزاد بنزین با معیار قیمت کشورهای همسایه محاسبه شود که با استفاده از این روش احتمال دارد بنزین هر روز یک نرخ داشته باشد. این نماینده مجلس پیشنهاد داد: بحث پلکانی بالا بردن قیمت تا زمانی که قیمت‌ها واقعی شود همیشه مطرح بوده اما متوقف مانده است که اجرای این طرح هم از ملزومات اقدامات اجرایی کشور به شمار می‌آید.

مجلس مخالف است
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس گفت: کمیسیون متبوعش با افزایش قیمت هر یک از حامل‌های انرژی مخالف است و در صورت طرح این موضوع با هرگونه افزایش مخالفت می‌کند. اسدا... قره‌خانی با اشاره به اعلام خبری مبنی بر دونرخی شدن و افزایش قیمت بنزین، افزود: وزیر نفت هفته جاری در نشست کمیسیون انرژی مجلس حضور داشت و بحثی درباره سهمیه‌بندی و افزایش قیمت سوخت از سوی زنگنه صورت نگرفت. نماینده مردم علی‌آبادکتول در مجلس، بیان کرد: در کمیسیون انرژی مجلس و وزارت نفت موضوع دونرخی شدن و افزایش قیمت بنزین مطرح نیست و بحثی در این باره صورت نگرفته است. وی در پاسخ به این سؤال که آیا در جریان اصلاح ساختار اقتصادی کشور موضوع افزایش قیمت بنزین مطرح می‌شود، ادامه داد: در موضوع اصلاح ساختار نیز بحثی از افزایش قیمت بنزین مطرح نشده است و اگر چنین موضوعی مطرح شود کمیسیون انرژی با آن مخالفت می‌کند و تاکنون چیزی درباره تصمیم سه قوه درباره دونرخی شدن قیمت سوخت نشنیده‌ام، اما اگر قرار باشد مجلس در این باره تصمیم بگیرد قطعاً با افزایش قیمت بنزین مخالف است. قره‌خانی تاکید کرد: کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با افزایش قیمت هر یک از حامل‌های انرژی مخالف است و در صورت طرح این موضوع با هرگونه افزایش مخالفت می‌کند.
سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سؤال که آیا در شورای عالی هماهنگی قوای سه‌گانه بحث افزایش قیمت بنزین مطرح شده است یا خیر تصریح کرد: تاکنون چیزی درباره تصمیم سه قوه درباره دونرخی شدن قیمت سوخت نشنیده‌ام، اما اگر قرار باشد مجلس در این باره تصمیم بگیرد قطعاً با افزایش قیمت بنزین مخالف است.
علی بختیار، عضو کمیسیون انرژی مجلس هم گفت: مجلس تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین یا سهمیه‌بندی آن نگرفته و مخالف افزایش قیمت است. وی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اخبار منتشرشده مبنی بر افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی آن در ظرف چند ماه آینده بیان کرد: سال گذشته چند سناریو از سمت مجلس در خصوص حامل‌های انرژی مطرح شد و در کمیسیون انرژی نیز مورد بررسی قرار گرفت. مرکز پژوهش‌های مجلس نیز برای هر یک از این سناریوها که از سوی نمایندگان مطرح شد کار کارشناسی دقیقی انجام داد و مدل‌های اقتصادی مختلف و تأثیر آنها بر تورم و شاخص‌های اقتصادی را بررسی کرد. وی در ادامه اظهار کرد: اما به دلیل این‌که شرایط مردم مناسب نبود و افزایش نرخ ارز در سال ۹۷ باعث شد مردم در گذران زندگی خود با سختی مواجه شوند و از سوی دیگر مدل‌های اقتصادی نشان می‌داد به ازای هر ۱۰ درصد افزایش قیمت بنزین، ۴ درصد نرخ تورم افزایش پیدا می‌کند لذا مجلس و کمیسیون انرژی تصمیم گرفت در سال ۹۸ قیمت حامل‌های انرژی و بنزین افزایش نیابد و با رویه قبل جلو برویم.
این عضو کمیسیون انرژی مجلس در ادامه تصریح کرد: مجلس هر تصمیمی قرار باشد بگیرد بر پایه کار کارشناسی است که انجام شده و روی اقتصاد تأثیر منفی نگذارد.

محمدحسین علی‌اکبری

اقتصاد