یک نوروز کاملا تلویزیونی

مردم چقدر تلویزیون دیده‌اند؟
نتایج نظرسنجی‌های ملی بهارانه مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران نشان داده که ۷۴ درصد مردم در تعطیلات نوروز برنامه‌های تلویزیونی را دنبال می‌کردند.
براساس نتایج اعلام‌شده، 2/18 درصد شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی گفته‌اند به میزان زیاد برنامه‌های تلویزیون در دوران تعطیلات عید نوروز را دنبال می‌کردند. همچنین ۵۵ درصد شرکت‌کنندگان هم اعلام کرده‌اند تا حدودی برنامه‌های تلویزیون در ایام عید را تماشا می‌کردند.
این آمار نشان می‌دهد در مجموع حدود ۷۴ درصد مردم برنامه‌های تلویزیون را در ایام عید می‌دیدند که درصد قابل‌توجهی است اما بیشتر این افراد اعلام کردند به صورت انتخابی و ساعاتی از روزهای نوروز خود را به تماشای برنامه‌های تلویزیونی اختصاص داده‌اند و تا حدودی پیگیر این رسانه بودند. آنچه نتایج این نظرسنجی را جذاب‌تر می‌کرد و جای خالی آن حس می‌شود، ارائه درصد رضایت بینندگان از تماشا و شنیدن آثار صداوسیماست؛ آماری که با توجه به شیوه برگزاری این نظرسنجی، قابل انجام به نظر می‌رسد اما تا زمان تهیه این گزارش، خبری از آن نبود.

عصر جدید تلویزیون
نتایج نظرسنجی بهارانه ایسپا نشان می‌دهد برنامه تلویزیونی «عصر جدید» پربیننده‌ترین برنامه سیما در تعطیلات نوروز بوده است. این نظرسنجی که روزهای ۱۹ و ۲۰ فروردین به صورت تلفنی و با جامعه آماری شهروندان کل کشور اعم از شهر و روستا انجام گرفته است، نشان می‌دهد 1/64 درصد مردم برنامه عصر جدید را در تعطیلات نوروز تماشا کرده‌اند.
برنامه نوظهور عصر جدید که به کشف و نمایش استعدادهای رشته‌های گوناگون می‌پردازد در مدت کوتاهی که از پخش آن می‌گذرد، توانسته حسابی میان مخاطبان سیما گل کند و پای بحث و نظر در مورد آن از فضای حقیقی خیلی سریع به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی اینترنتی هم برسد. دلیل دیده شدن نوروزی این برنامه را علاوه بر جذابیت‌های برنامه،‌ می‌توان در پخش هر شبی آن و داغ شدن رقابت میان استعدادها نیز جست‌وجو کرد. جالب آن که در نتایج نظرسنجی مرکز تحقیقات صداوسیما هم عصر جدید از شبکه سه پربیننده‌ترین برنامه غیرنمایشی سیما شناخته شد و بعد از آن برنامه‌های برنده‌باش از شبکه سه، خندوانه، کودک‌شو و دورهمی متعلق به شبکه نسیم، به عنوان رتبه‌های دوم تا پنجم معرفی شدند.

جای خالی کودکان
نتایج دیگر نظرسنجی ملی بهارانه ایسپا عنوان می‌کند جوانان میان سایر گروه‌های سنی سهم کمتری از پیگیری قاب جادو را به خود اختصاص داده‌اند. به این ترتیب ۷۱ درصد از افراد ۱۸ تا ۲۹ ساله، ۷۵ درصد افراد ۳۰ تا ۴۹ ساله و ۷۴درصد افراد ۵۰ سال به بالا گفته‌اند در ایام عید برنامه‌های تلویزیون را تماشا کرده‌اند.
آنچنان که نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد؛ بیشترین درصد بینندگان تلویزیون را افراد 30 تا 49 سال تشکیل می‌دهند،‌ کسانی که در حال عبور از جوانی و رسیدن به میانسالی هستند و آنچنان که اشاره شد جوانان به نسبت سایر رده‌های سنی کمتر در ایام نوروز پای تلویزیون نشسته‌اند. سرمایه‌های انسانی که جذب آنان به رسانه ملی دشوار اما ارزشمند و حائز اهمیت است.
البته گفتنی است در این بخش از نظرسنجی هر یک از رده‌های سنی، اندک و به میزان 3، 4 درصد با همدیگر اختلاف دارند.
نکته قابل توجه دیگر حذف سهم کودکان و در نظرنگرفتن سهم آنان طی این نظرسنجی است؛ گروه سنی‌ای که به نظر می‌رسد از عمده‌ترین تماشاگران سیما باشند.

زنان در صدر
دیگر نظرسنجی ایسپا در خصوص ارتباط مخاطبان با تلویزیون در نوروز 98، با تفکیک جنسیتی بینندگان درصد تماشای تلویزیون زنان و مردان را با یکدیگر مقایسه کرده است. نتیجه این‌که زنان بیشتر از مردان در نوروز، برنامه‌های سیما را مشاهده کرده‌اند. در تقسیم‌بندی جنسیتی، نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد: با اختلاف 6 درصد زنان بیشتر از مردان پای برنامه‌های سیما نشسته‌اند. در واقع 71 درصد مردان و ۷۷ درصد زنان اعلام کرده‌اند که در ایام عید نوروز برنامه‌های تلویزیون را می‌دیدند.
پیش از این هم تحقیقاتی که در نقاط مختلف جهان انجام شده بود، می‌گفت زنان در دنیا سهم بیشتری از تماشای تلویزیون در مقایسه با مردان دارند و این نتیجه را با اشتغال بیشتر مردان بیرون از منزل نسبت به زنان توصیف و تحلیل می‌کرد. در اینجا جالب است که بازه زمانی مدنظر این نظرسنجی تعطیلات نوروز بوده و بسیاری از مشاغل در تعطیلات به سر می‌بردند. نکته دیگر قابل اشاره این است که آمار اشتغال مردان و زنان بیرون از منزل در برخی جوامع هنوز دارای اختلاف ولی در حال نزدیک شدن به یکدیگر است اما همچنان می‌بینیم باز در بسیاری از تحقیقات و متون بر اساس همین گونه نظرسنجی‎‌ها، تلویزیون به دلایل گوناگون رسانه‌ای زنانه تلقی می‌شود. رسانه‌ای که هر چند گاه در بطن متن‌های نمایشی و غیرنمایشی خود نگاه مهربانانه‌ای به زن ندارد، اما در ظاهر دست‌کم قصه‌هایی را در سریال‌های خود روایت می‌کند که تماشای آنها به مذاق زنان خوش‌تر می‌آید و از این رو غالب پژوهش‌های صورت گرفته از آمریکا تا خاورمیانه و آسیای شرقی، نشان می‌دهد زنان مخاطبان وفادار شبکه‌های تلویزیونی و به ویژه سریال‌های نمایشی هستند.

نوشین مجلسی
رسانه