لیبی در دام جنگی نیابتی

روز گذشته، منابع خبری از درگیری‌های شدید میان نیروهای وابسته به خلیفه حفتر و نیروهای دولت وفاق ملی در جنوب طرابلس پایتخت لیبی خبر دادند. به گزارش مهر، به نقل از روسیاالیوم، این درگیری‌ها در منطقه العزیزیه واقع در جنوب طرابلس جریان داشت.
این درگیری‌ها زمانی شدت پیدا کرد که نیروهای کمکی نیروهای دولت وفاق ملی وارد عمل شدند. درهمین حال برخی منابع نزدیک به ارتش لیبی از ورود گردان‌های ۵۱۹ و ۳۰۸ ارتش به شهر اجدابیا در منطقه العزیزیه خبر داده و اعلام کردند یک نظامی جمعی گردان ۱۶۶ در درگیری‌های روز گذشته در نزدیکی منطقه العزیزیه کشته و شش نفر دیگر زخمی شده‌اند.
توفان کرامت
درهمین حال احمد المسماری، سخنگوی نیروهای موسوم به «ارتش ملی لیبی» تحت فرماندهی خلیفه حفتر اعلام کرد نیروهایش با موفقیت به سمت طرابلس از سه محور در حال پیشروی هستند و کنترل فرودگاه بین‌المللی این شهر را به دست گرفتند. وی یادآور شد: عملیات نظامی که با عنوان «توفان کرامت» آغاز شده تا دستیابی به اهدافش هرگز متوقف نخواهد شد. وی با اشاره به تلفات نیروهای حفتر گفت: «تاکنون در این عملیات پنج نفر جان خود را از دست داده و تعداد دیگری از آنها زخمی شده‌اند.» این در حالی است که در آن سوی جبهه درگیری‌ها، فایز السراج، رئیس شورای ریاستی دولت وفاق لیبی حکمی را برای تشکیل یک اتاق عملیات مشترک از فرماندهان این نیروها در منطقه غربی وابسته به رئیس ستاد مشترک ارتش لیبی صادر کرد. سراج روز جمعه به نیروی هوایی تحت امر خود دستور داد با هرگونه تهاجم نیروهای حفتر به طرابلس مقابله کنند. یک فرمانده نظامی نیز گفت تاکنون دولت طرابلس ۱۴۵ نفر از نیروهای وابسته به حفتر را به اسارت گرفته و 60 خودروی آنها را صاحب شده اند . آخرین خبرهای دیروز حکایت از توقف موقت عملیات نظامی در اطراف فرودگاه طرابلس داشت، اما معلوم نبود این توقف به دلیل فشارهای خارجی یا شکست‌های مستقیم ارتش ملی بوده است .
درخواست بین‌المللی
طی روزهای گذشته اکثر کشورهای جهان با ابراز نگرانی خواستار توقف درگیری‌ها در پایتخت لیبی شدند. اعضای شورای امنیت نیز در پایان جلسه فوق‌العاده خود درباره لیبی از نیروهای «ارتش ملی لیبی» خواستند حمله به طرابلس را متوقف کنند. بر همین اساس آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل که به لیبی سفر کرده و با خلیفه حفتر در بنغازی دیدار داشت. گوترش با دست‌های خالی از نزد حفتر بازگشت و نتوانست او را متقاعد کند که از حمله به پایتخت صرف‌نظر کنند. شبکه العربیه اعلام کرد، حفتر به دبیرکل سازمان ملل گفته عملیات نظامی طرابلس تا نابودی تروریسم ادامه دارد.
به گزارش ایسنا، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در گفت‌وگو با روزنامه الأهرام مصر با اشاره به تحولات اخیر لیبی، عنوان کرد کشورش از تلاش‌های سازمان ملل و نقشه راه پیشنهادی غسان سلامه، فرستاده ویژه این سازمان به لیبی برای عادی سازی اوضاع در این کشور از طریق برگزاری انتخابات آزاد و تغییر قانون اساسی حمایت می‌کند. وی افزود: اوضاع کنونی لیبی در نتیجه مداخله غیرقانونی ناتو شکل گرفته است.
این مسأله باعث غرق شدن لیبی در آشوب شده است. وزیر خارجه روسیه در ادامه اظهارات خود ابراز امیدواری کرد، نشست آینده غدامس، گامی برای حل و فصل بحران لیبی باشد.کنفرانس آشتی ملی لیبی قرار است زیر نظر سازمان ملل و با هدف تدوین نقشه راه برگزاری انتخابات، اواسط ماه میلادی جاری در غدامس در جنوب غرب لیبی برگزار شود.
جنگ نیابتی
تحلیلگران می‌گویند حقیقت امروز لیبی نشان می‌دهد در این کشور، این متحدان دیروز علیه قذافی یعنی حفتر و سراج نیستند که با هم وارد جنگ شده اند بلکه بیش و پیش از حفتر و سراج این فرانسه، امارات، مصر و سعودی هستند که در یک سوی خط آتش قرار گرفته اند و در مقابل آمریکا انگلیس، قطر و ترکیه به تعقیب منافع خود مشغولند و در آب گل آلود لیبی ماهیانی از جنس منافع خودشان را صید می‌کنند. در این میان انتظار اعمال نفوذ یا به تعبیر بهتر میانجیگری از سوی همسایگان لیبی برای حل بحران در لیبی نیز انتظاری بیهوده است، زیرا افزون بر مصر که خود در این تحولات دخیل است، الجزایر این روزها با مشکلات ناشی از خلأ قدرت و در عین حال نا آرامی دست به گریبان است، سودان نیز درامور لیبی صاحب نفوذ قابل‌توجهی نیست و بالاخره تونس ضعیف‌تر از آن است که بتوان از آن انتظار ایجاد تغییر در وضع لیبی داشت. اوضاع لیبی پس از سقوط قزافی در سال 2011 هیچ گاه آرام نشده و با اقدام اخیر حفتر بحران در این کشور وارد فاز جدیدتری از خشونت و خونریزی شده و جنگ‌های نیابتی تازه‌ای در این کشور در حال شکل گیری است .

خلیفه حفتر کیست
ژنرال خلیفه بلقاسم حفتر سال 1949 به دنیا آمد. وی منسوب به قبیله الفرجانی و از جمله نظامیان لیبیایی است که سال 1969 با شرکت در کودتا به نظام ادریس السنوسی، پادشاه وقت لیبی پایان داد. به گفته برخی منابع، حفتر همچنین در جنگ اعراب و اسرائیل در اکتبر 1973 همراه ارتش لیبی در جنگ مشارکت داشت . وی یکی از فرماندهان نظامی لیبی در جریان دخالت نظامی این کشور در چاد بود. او در سال 1988 از ارتش لیبی جدا شد و حدود دو دهه در آمریکا زندگی کرد. با آغاز انقلاب مردمی علیه نظام قذافی در سال 2011 حفتر از آمریکا بازگشت و منصب فرماندهی نیروی زمینی مخالفان لیبی را به دست گرفت.
با آغاز سال 2012 حدود 150 نظامی عالی‌رتبه لیبی خواستار ریاست خلیفه حفتر بر ستاد ارتش این کشور شدند، اما مقامات سیاسی با این مسأله مخالفت کردند. ایتان کورین در مقاله‌ای در نیویورک تایمز درباره ژنرال حفتر طی سال‌های انقلاب مردم لیبی علیه قذافی نوشت: «سازمان سیا ژنرال حفتر را برای کمک به آماده‌سازی فعالیت‌های نظامی علیه قذافی استخدام کرده بود. حفتر که در ویرجینیا ساکن بود، مسؤول آموزش لیبیایی‌های ساده و معمولی به عنوان شورشیان احتمالی آینده شد». نویسنده در ادامه مطلب خود حفتر را با احمد چلبی در عراق مقایسه کرد و نوشت این دو نقش مشابهی دارند.

رحیم محمدی

بین‌الملل