توی آینه خودتو ببین ...

یک مرز خیلی باریک
روند ایجاد و گسترش شبکه‌های اجتماعی طی سال‌های اخیر سیر بسیار سریعی را طی کرده است. این سیر سریع به نحوی است که امروزه کمتر کسی پیدا می‌شود که در فضاهای فیس‌بوک، ایمو، توییتر، اینستاگرام، تلگرام، گوگل پلاس، تلگراف و... عضویت نداشته باشد و درباره آنها نداند. یکی از نگرانی‌های محققان و روان‌شناسان این است که گاه مدت زمان و لذت غرق شدن در فضای مجازی به قدری است که دیگر مرز بین زندگی حقیقی و مجازی مشخص نشود. مساله‌ای که برای خیلی از ما پیش آمده است. این‌که گاه یک لایک و کامنت از فردی را به مثابه حرف زدن با او تلقی می‌کنیم و این‌گونه است که انگار هر روز با هم صحبت می‌کنیم! این در حالی است که سال به سال از حال هم بی‌خبر هستیم و رابطه واقعی‌مان در لایک، کامنت و دایرکت‌های مجازی خلاصه شده است!
لذت کشف نداریم
زندگی آنلاین و خلاصه شده در فضای مجازی لذت کشف و شهود را از ما گرفته و این مساله بر همگان آشکار و عیان است. بسیاری از ما بلافاصله پس از بیدار شدن اطلاعات و اخبار را از تلگرام، توییتر و اینستاگرام می‌گیریم، به رستوران‌هایی می‌رویم که صفحه‌های پرطرفدار دارند یا آنها را در تبلیغات مجازی یافته‌ایم، لباس‌هایمان را بدون حضور در مغازه‌ها به صورت آنلاین سفارش می‌دهیم، ارتباطات و دوستی‌های گسترده، اما کم‌عمق را در این شبکه‌ها تجربه می‌کنیم و به افرادی وابسته می‌شویم که گاهی با یک کلیک می‌توانند ما را برای همیشه ترک کنند... این همان اصل داستانی است که در این چند وقتی که زندگی به دو جهان واقعی و مجازی تقسیم شده، همه چیز تغییر کرده است؛ تقریبا همه آن چیزهایی که در مجموعه سبک زندگی می‌گنجد!
موبایل، یک وسیله ضروری
شاید با خواندن این گزارش به خودتان بگویید من هیچ اعتیادی به تلفن همراهم ندارم، اما آیا می‌توانید گوشی را حتی برای چند ساعت از خودتان دور کنید و به زندگی واقعی بازگردید؟ می‌توانید یک روز را بدون رفتن به اینستاگرام سر کنید؟ می‌توانید یک روز تایم‌لاین توییتر خود را نگاه نکنید؟ تقریبا جواب همه‌مان به این سؤال‌ها منفی است و فرد احساس می‌کند با یک جهان‌بینی جدید رو‌به‌رو شده و این در حالی است که جهان‌بینی فقط در روابط رو‌در‌رو و مناسبات واقعی انسانی شکل می‌گیرد و این یعنی راه را اشتباه رفته‌ایم! برای اثبات این قضیه، آمار بالا را دوبار بخوانید. 3/3 میلیارد کاربر برای حضور در شبکه‌های اجتماعی از تلفن همراه خود استفاده می‌کنند. این یعنی 94 درصد کل افرادی که از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. حالا محاسبه کنید چند درصد از این جمعیت می‌توانند ادعا کنند که وابستگی بیش از حد به تلفن همراه خود ندارند.
این داستان واقعی است
برای بررسی میزان اعتیاد به تلفن همراه، سال گذشته محققان دست به انتشار گزارش جالبی زدند. طبق این گزارش مردم معمولی آمریکا به طور متوسط هر شش و نیم دقیقه یک بار گوشی هوشمند خود را چک می‌کنند یا به عبارتی دیگر 150 بار در طول روز این کار را انجام می‌دهند. برخی تحقیقات دیگر نشان می‌دهد بررسی گوشی در طول شبانه‌روز از 300 بار هم تجاوز می‌کند. قضیه برای قشر جوان اما بسیار حادتر است؛ 53 درصد افراد بین 15 تا 30 ساله بسیار زودتر و بیشتر خودشان را تسلیم گوشی‌های هوشمندشان می‌کنند و این آمار به وضوح نشان می‌دهد بیشتر این افراد به گوشی‌های هوشمند خود اعتیاد پیدا کرده‌اند و حتی بسیاری از صمیمی‌ترین دوستان خود را نیز از طریق همین گوشی هوشمند انتخاب کرده‌اند. انتخابی که طبق همین آمار خیلی هم موفقیت‌آمیز نبوده است!
یک مصداق دیگر
شاید استفاده از نرم‌افزارهای دوست‌یابی کار بیهوده‌ای به نظر برسد، اما نه تنها در کشورهای اروپایی، بلکه حالا در کشور خودمان هم استفاده از این نرم‌افزارها بسیار رواج پیدا کرده. تیندر، بیر، میت می، بامپل و... جزو معروف‌ترین نرم‌افزارهای دوست‌یابی هستند. نرم‌افزار میت می(meet me) تاکنون بیش از صد میلیون نصب و دوست‌یابی فعال داشته است و این یعنی روابط و مناسبات انسانی ما رو به روز ضعیف‌تر می‌شوند.
این علائم را جدی بگیرید
یکی از اصلی‌ترین نشانه‌هایی که اعتیاد به موبایل را مشخص می‌کنند، این است که به محض بیدار شدن از خواب به دنبال گوشی باشیم و ا‌علام‌های آن را بررسی کنیم. متاسفانه اغلب ما این عادت بد را داریم و خیلی از ما حتی بعد از بیدار شدن چند ساعتی را در تخت خود صرف گشت و گذار در شبکه‌های مجازی می‌کنیم و سپس به تدریج به‌دنبال صرف غذا و انجام سایر کارهای اصلی‌مان می‌رویم.
اگر گوشی شما یک روز همراهتان نباشد، چه حسی پیدا می‌کنید؟ اگر حس کنید که تنها شده‌اید، یک نشانه اعتیاد به موبایل را در خود دارید و باید آن را جدی بگیرید. نشانه‌ای که احتمالا در همه ما وجود دارد!
همه ما برای کارهایی که باید انجام دهیم اولویت‌هایی را در نظر می‌گیریم. برای مثال شاید یک نفر اولویت اولش انجام کارهایی باشد که باید به دلیل شرایط کاری خودش انجام دهد. زمانی که گوشی موبایل بنا به هر دلیل در اولویت‌های شما اختلال ایجاد کند، مطمئن باشید که یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های اعتیاد به موبایل در شما وجود دارد.
گسترش استفاده از موبایل و فناوری‌های مرتبط با آن سبب شده که افراد کمتر به ملاقات حضوری یکدیگر بپردازند. برای مثال با وجود نرم‌افزارهایی مثل تلگرام ارتباط مابین افراد خیلی ساده‌تر از گذشته برقرار می‌شود و این موضوع سبب شده که دید و بازدیدها کمتر شود. اگر شما هم از آن دسته افراد هستید که به همین دلیل سالی یک بار هم اقوام خود را حضورا ملاقات نمی‌کنید، مطمئن باشید یکی از نشانه‌های اعتیاد به موبایل در شما پدیدار شده است.
اگر در هر فرصت کوتاهی که برایتان ایجاد می‌شود، خیلی سریع گوشی خود را در دست گرفته، قفل آن را باز می‌کنید و با آن کار می‌کنید، یکی دیگر از اصلی‌ترین نشانه‌های اعتیاد به موبایل در شما وجود دارد. البته گاهی این میزان از وابستگی به قدری بالاست که شما به‌صورت کاملا غیرارادی این کار را انجام می‌دهید!
فقط یک روز!
برای ترک این وابستگی بیش از حد، هیچ‌وقت دیر نیست. منظور ما از نوشتن این گزارش اصلا این نیست که تلفن‌های ‌همراه خود را کنار بگذارید چون ضرر دارند! نه، در دنیای امروز این کار اصلا شدنی نیست. منظورمان فقط این است که گاهی لذت زندگی کردن در دنیای واقعی را هم بچشیم. لذت نفس کشیدن در هوای پاک، نوشیدن قهوه با یک دوست قدیمی، کتاب خواندن و گوش دادن به موسیقی مورد علاقه، ورزش کردن، قدم زدن در خیابان‌های شهر و بودن کنار خانواده و... دقیقا همان لذت‌هایی است که به طور مشخص از آنها صحبت می‌کنم... .

یگانه عصاری

رسانه