قصه های مجید

با این حال به نظر می‌رسد استثنائات این قاعده، برای دوستداران سینما و حتی اهل موسیقی فیلم، جذاب‌تر و هیجان‌انگیزتر باشد و موسیقی‌های فیلم بسیاری را به یاد می‌آوریم که خارج از دنیای فیلم و فارغ از جهان قصه و کاراکترهای اثر سینمایی به حیات خود ادامه دادند و ضمن پیوندی تماتیک با فیلم، هویتی یگانه و مستقل هم پیدا کردند. کاری که هنری منچینی برای انیمیشن پلنگ صورتی انجام داد، به قدری استقلال یافته که سال‌هاست به عنوان قطعه‌ای جذاب و شنیدنی، راه خود را می‌رود و حتی خیلی از مردم بدون تخصص در موسیقی می‌توانند با دهان هم، آن را بنوازند! موسیقی انیو موریکونه برای خوب بد زشت یا آهنگسازی نینو روتا برای پدرخوانده هم از این دست هستند و لایت موتیف و تم یادآوری بارز و مشخص و گوشنوازی دارند که در یاد و خاطره عشق فیلم‌ها و اهل موسیقی باقی است و جای محکمی در نوستالژی‌بازی آنها دارد.
مجید انتظامی هم با وجود پایبندی به قاعده موسیقایی فیلم و آهنگسازی منطبق با اثر سینمایی، به قدری تم یادآورهای تاثیرگذار و دلنشینی در کارهایش دارد که برخی موسیقی‌های فیلم‌هایش، هویتی مستقل هم پیدا کرده‌اند؛ آثاری که هم در هماهنگی کامل با فیلم و شخصیت‌های قصه قرار دارد و مخاطب بعدا با شنیدن آنها، بلافاصله یاد آن فیلم‌ها می‌افتد و هم فارغ از جهان فیلم، قابلیت شنیدن و لذت بردن دارند. انتظامی در بهترین آثار خود، کاری می‌کند که آن برچسب «فقدان فرمی منسجم» که بر پیشانی موسیقی فیلم وجود دارد، رنگ ببازد و مخاطبی که این موسیقی فیلم‌ها را به‌طور جداگانه هم می‌شنود، حظ شنیداری ببرد و حتی اگر قصه فیلمی که این موسیقی برای آن ساخته شده را هم نداند، می‌تواند با شنیدن این قطعات، داستانی را با آغاز، میانه و پایان، تخیل و در ذهن تداعی کند.
موسیقی «بایسیکل ران» همان‌قدر که موقع تماشای فیلم، ما را همراه رنجِ نسیم، پناهجوی افغان می‌کند، به‌طور جداگانه و در بازشنیدن‌های دیگر هم، جذاب است و به سبب تم برجسته و ترکیب سازهایش، می‌تواند مستقلا هم روی پای خود بایستد و روایتی دیگر از رکابزنی همیشگی ملت رنج کشیده افغانستان در گذر تاریخی پرحادثه باشد.
بزرگی کار انتظامی در «روز واقعه» به قدری است که انگار جهانِ عبدا... نصرانی بدون آن چیزی کم دارد و موسیقی، جلوه باشکوه‌تری به متن بهرام بیضایی می‌دهد، اما درعین حال عظمت این موسیقی، هویتی مستقل هم به آن بخشیده است و فارغ از قصه فیلم، می‌تواند موجب همذات‌پنداری و تداعی ذهنی افراد دیگری باشد که در خیالی اندوهناک، عزمِ هر صحرای ترک خورده را می‌کنند، برای پاسخگویی به ندایی یاری‌طلب، اما همه عمر دیر می‌رسند.
این حکایت موسیقی‌های از کرخه تا راین، آژانس شیشه‌ای، ناصرالدین شاه آکتور سینما و بوی پیراهن یوسف هم هست و شنیدن آنها به‌دلیل لایت موتیف و تم یادآور برجسته، شنیدنی و تاثیرگذار است و ضمن یادآوری بلافاصله شخصیت‌هایی چون سعید، حاج کاظم و عباس، میرزا ابراهیم خان عکاسباشی و دایی غفور و تداعی جهان آن فیلم‌ها، قصه‌های مستقلی هم از آنها دریافت می‌شود که گواه هزارباره‌ای است بر استادی مجید انتظامی.

علی رستگار

سینما