آشوب در آشوراده

آشوراده، تنها جزیره ایرانی دریای خزر و بخشی از پناهگاه حیات‌وحش و جزیره میانکاله در شهرستان بندرترکمن استان گلستان است که سال ۱۳۴۸ به‌عنوان منطقه حفاظت ‌شده در شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید مصوب شد و سال ۱۳۵۳ به پناهگاه حیات‌وحش ارتقا یافت. همچنین سال ۱۳۵۴ به‌عنوان یکی از سایت‌های کنوانسیون رامسر ثبت شد و متعاقب آن سال ۱۳۵۵ در فهرست یونسکو قرار گرفت. این جزیره با هزار نفر جمعیت،‌ به علت بالا آمدن سطح آب دریای خزر و سیل در سال ۱۳۷۲ خالی از سکنه شد؛ عاملی که محیط طبیعی آن را در وضعیتی نسبتا دست‌نخورده نگه داشت و علاوه بر پرندگان مهاجر، به مأمنی برای تخم‌گذاری ماهیان دریای خزر و زیستگاه اصلی بسیاری از گونه‌های دریایی بدل کرد.
در سال 83 اما خواب آرام این زیستگاه کم‌نظیر شکسته و مناقشات میان دستگاه‌های گوناگون دولتی و مردمی آغاز شد. در این میان طرح‌های مختلفی برای تبدیل آشوراده به یک منطقه گردشگری مطرح و با دلایل محیط‌زیستی و مخالفت‌های فعالان این حوزه رد می‌شد تا این‌که سال 92 این موضوع یک بار دیگر و به‌صورت جدی مورد توجه قرار گرفت و قرار شد سازمان میراث‌فرهنگی از طریق یک مشاور زیست محیطی و با همکاری استانداری گلستان و البته سازمان محیط‌زیست، طرحی برای توسعه گردشگری در آشوراده تهیه کند. شش ماه پس از این تصمیم، طرح در قالب یک کتابچه، از سوی سازمان میراث‌فرهنگی به سازمان محیط‌زیست ارائه شد که البته از سوی این سازمان و به‌دلیل ناسازگاری با موازین مدنظر این نهاد رد شد. در ادامه و همزمان با سفر آذر 93 رئیس‌جمهور به استان گلستان، طرح گردشگری آشوراده بالاخره به تصویب هیات دولت رسید و از این‌رو وارد فازی جدید شد. به‌دنبال این خبر،‌ مخالفان به اعتراض برخاستند و از نگرانی‌های خود درخصوص عدم تعهد مجری طرح به ضوابط محیط‌زیستی مقرر در قراردادها،‌ سخن گفتند.
همه این مخالفت‌ها اما نتوانست مانع اجرای این طرح شود و در نهایت، سازمان محیط‌زیست در بهمن ماه سال گذشته، مجوز اجرای طرح گردشگری در آشوراده را صادر کرد و آذر امسال، کلنگ اجرای این پروژه به زمین خورد و فاز نخست این طرح آغاز شد؛ با این توضیح که طرح با در نظر گرفتن تمام ملاحظات محیط‌زیستی به اجرا درخواهد آمد و از این طریق بخشی از مشکلات مربوط به بیکاری بالای استان گلستان حل خواهد شد.
این گردشگری پایدار نیست
این گفته‌ها در حالی از سوی متولیان دولتی طرح ابراز می‌شود که به باور فعالان محیط زیستی و انجمن‌های مردم نهاد، اشکالات زیادی در این طرح وجود دارد و این پروژه به هیچ عنوان، حافظ منافع زیست محیطی و منطقه و نیز معیشت مردم محلی نیست.
در این باره، یکی از اعضای ستاد مردمی نجات آشوراده که از حمایت 200 سمن(NGO) گردشگری و محیط‌زیستی برخوردار است به جام‌جم می‌گوید: طرح گردشگری آشوراده فراز و فرودهای بسیاری داشته و حالا هم که به مرحله اجرایی رسیده با اشکالات و کاستی‌های زیادی روبه‌روست. به گفته فرزاد علیزاده با روی کار آمدن خانم ابتکار در راس سازمان محیط زیست، تفاهم‌نامه‌ای میان سازمان گردشگری و محیط‌زیست به امضا رسید که براساس آن 380 هکتار از جزیره آشوراده به طرح‌های ساخت هتل و رستوران و مراکز فروش صنایع‌دستی اختصاص می‌یافت. در نهایت این تفاهم‌نامه اجرایی نمی‌شود، اما این‌گونه که این فعال محیط‌زیستی تاکید می‌کند این قرارداد تا امروز که طرح در مسیری دیگر در حال اجرایی شدن است نیز ملغی نشده است.

شیما رئیسی

ایران