قاچاقچیان فرهیخته

در بازدید از این انبار، اعضای کارگروه صیانت از حقوق ناشران، مؤلفان و مترجمان اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه، وکیل پرونده و تعدادی از ناشران حضور دارند.
میرجلالی، دبیر کارگروه صیانت از حقوق ناشران، مولفان و مترجمان اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران با ارائه توضیحاتی درباره شکل‌گیری این کارگروه گفت: این کارگروه مدت زیادی است که شکل گرفته اما درگیر بروکراسی و در حد برگزاری جلسه بود و مدتی طول کشید تا این موضوع عملیاتی شود. سال گذشته آقای آموزگار (رئیس وقت اتحادیه) جلساتی را با مسؤولان قضایی و انتظامی داشت که روزنه‌ای برای پیگیری موضوع قاچاق کتاب به وجود آمد.
او افزود: از اردیبهشت امسال پرونده قاچاق کتاب به صورت عملیاتی پیگیری شد. کتاب‌هایی که در این فضا می‌بینید یک‌دهم آنچه در چرخه نشر اتفاق می‌افتد، نیست. موضوع قاچاق کتاب در سطح کشور فراوانی بسیاری دارد.
این ناشر درباره سرنوشت کتاب‌های کشف‌شده گفت: سرنوشت کتاب‌ها منوط به دستور قضایی است، اما نگاه کارگروه صیانت نابودی این کتاب‌ها است و این‌که نباید به چرخه بازار برگردند، زیرا این موضوع به بدنه نشر صدمه وارد می‌کند. این کتاب‌ها باید خمیر شود. حتی اهدای آنها به مناطق محروم باعث فساد می‌شود. اگر کتابی هم به مناطق محروم برود باید از چرخه سالم باشد.
میرجلالی خاطرنشان کرد: کارگروه صیانت برای اتحادیه بسیار پرهزینه بوده است ‌و افراد زیادی طی هفته‌های مختلف فعالیت کرده‌اند.
او سپس تاکید کرد: فکر می‌کنم مبارزه با کتاب‌های قاچاق سال‌ها ادامه داشته باشد زیرا این موضوع به اجتماع بازمی‌گردد. این ماجرا از بین نمی‌رود، اما می‌توانیم آن را تضعیف کنیم.
به گفته این عضو کارگروه صیانت، بیش از ۵۰۰هزار نسخه کتاب قاچاق کشف شده است که برآورد هزینه‌شان بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد تومان است، زیرا بسیاری از کتاب‌ها قیمت ندارند یا به دلار هستند، بنابراین برآورد هزینه‌شان دقیق نیست‌.
او همچنین تاکید کرد: ناشران زمانی به فکر مقابله با این افراد افتادند که کتاب‌های پرفروش‌شان به صورت غیرقانونی چاپ شد.
همچنین علی فواکه، وکیل پرونده قاچاق کتاب در این بازدید اظهار کرد: پرونده قاچاق کتاب در مرحله انتهایی تحقیقات مقدماتی و در مرحله موعد صدور قرار است. بازپرس رسیدگی‌کننده درباره پرونده تصمیم‌گیری و آن را برای دادگاه ارسال می‌کند.
او درباره خلآ قانونی راجع به پدیده قاچاق نیز گفت: از لحاظ قانونی عنوان قاچاق مانعی است برای این‌که بخواهیم این کتاب‌ها را پیگیری کنیم. قانون سال ۱۳۴۸، حمایت از مولفان، مصنفان و هنرمندان و دیگری قانون سال ۵۹ درباره ترجمه تکثیر و نشر آثار است. بحثی که با بازپرس پرونده داشتیم این بود که اکثر این کتاب‌ها شامل قانون حمایت از مولفان نمی‌شوند و به این نتیجه رسیدیم که در این زمینه خلآ قانونی وجود دارد. البته قانون مولفان سال۵۹ نیازی به شرایط قانون نسبت به قانون سال۴۸ ندارد و از طریق آن قانون هرگونه تصویربرداری از کتاب‌هایی که قبلا توسط ناشران چاپ شده، بدون اجازه صاحبان اثر و ناشران جرم‌انگاری شده است. بنابراین این‌که گفته می‌شود قانون حمایت نمی‌کند درست نیست.
او درباره تعداد پرونده‌های موجود در زمینه قاچاق کتاب هم بیان کرد: اولین پرونده قاچاق کتاب برای دو سال پیش است اما متاسفانه به دلایلی مانند تغییر و تحولات شعب منجر به صدور قرار نشده است. اما مهمترین پرونده ما از اردیبهشت ۹۷ شروع شده است که مربوط به یکی از قاچاقچیان کتاب است که تا پایان سال پرونده آمادگی ارسال به دادگاه را دارد. تعداد شاکیان پرونده اخیر ۲۲ شاکی از ناشران است.
فواکه با بیان این‌که تعداد پرونده‌های قاچاق کتاب شش تا هشت پرونده است که حدود ۲۵ تا ۳۰ شاکی دارند، افزود: البته تعداد زیادی از ناشران شکایت نکرده‌اند؛ مثلا یکی از مهم‌ترین ناشران که نشر امیرکبیر است شکایت نکرده که برای من عجیب است که چرا وارد نمی‌شود.
وکیل پرونده قاچاق کتاب درباره این که آیا جنبه عمومی برای جرم قاچاق در نظر گرفته می‌شود گفت: درباره کتاب‌های غیرمجاز جنبه عمومی وجود دارد و دادستانی وارد این مساله می‌شود. اما درباره کتاب‌های قانونی که ناشر آن را پیگیری می‌کند جنبه عمومی جرم وجود ندارد و با گذشت شاکی خصوصی پرونده بسته می‌شود.
او همچنین درباره فعالیت یکی از قاچاقچیان کتاب گفت: فعالیت این قاچاقچی به یک یا دو انبار منوط نیست. این فرد به شکل گسترده‌ای فعالیت می‌کرده است‌. اگر من بخواهم به این پرونده رسیدگی کنم به عنوان یک باند به آنها نگاه می‌کنم. این قاچاقچی فقط یک نفر نیست بلکه چهار نفر هستند و با بیرون بودن هر یک از آنها این مسائل ادامه پیدا می‌کند و چیزی نیست که بگوییم با یک بار دستگیر شدن، فعالیت‌شان محدود می‌شود.
محمدتقی عرفان‌پور از اعضای اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز درباره سرنوشت کتاب‌های انبار اظهار کرد: کتاب‌هایی که مشاهده می‌کنید حاصل تلاش هشت‌ساله کارگروه صیانت است که تازه به ثمر نشسته است. این کتاب‌ها طبیعتاً مطابق با استانداردهای چاپ ناشران چاپ نشده است. ما تأکید داریم این کتاب‌ها معدوم شوند. او با بیان این‌که موضوع قاچاق کتاب سابقه ۳۰ساله دارد، گفت: بخشی از این مطلب به نگاه افراد به نشر برمی‌گردد. افرادی که شناخت فرهنگی ندارند با عنوان شغل پرسود سراغ این کار آمده‌اند؛ مثلا کتابی که ناشر هزار نسخه از آن را منتشر کرده، قاچاقچیان 8000نسخه چاپ کرده‌اند، پس افراد به عنوان یک کار پردرآمد به نشر نگاه می‌کنند.
عرفان‌پور در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از اهداف ما از بازدید، بحث فرهنگی این موضوع است. این موضوع باید از نظر فرهنگی در جامعه توسعه پیدا کند. خیلی از افراد که کتاب‌ها را می‌خرند اطلاع ندارند این کتاب‌ها مالک دارند. امروزه قلم در خطر است زیرا امرار معاش بسیاری از نویسندگان و مترجمان از راه نوشتن و ترجمه متن است.
او همچنین بیان کرد: آماری که برای سرانه مطالعه وجود داشت با کشف کتاب‌های قاچاق به‌هم ریخت. بنا بر اعلام مراجع ذی‌ربط، سرانه مطالعه روزی دو تا سه دقیقه بود، این سرانه از طریق اطلاعاتی که در خانه کتاب منتشر می‌شود استخراج ‌شد؛ این درحالی است که چندبرابر این آثار به صورت قاچاق چاپ و توزیع می‌شود.
این عضو اتحادیه ناشران سپس درباره این‌که آیا اتحادیه برنامه‌ای برای جلوگیری از فروش و توزیع کتاب در کانال‌های دستفروشان یا مترو دارد توضیح داد: یکی از اتفاقات اخیراین بود که اتحادیه با شهرداری تفاهم‌نامه‌ای امضا کرد که هرجایی که بخواهند نمایشگاه کتاب برگزار کنند و فروش کتاب داشته باشند دیگر شهرداری مجوز ندهد و از اتحادیه مجوز بگیرند. اتحادیه نیز به افرادی مجوز می‌دهد که بتواند آنها را پیگیری کند تا در صورت تخلف با آنها برخورد کند.
عرفان‌پور با بیان این با کتابفروشی‌های متخلف برخورد شده است، گفت: در زمینه کتابفروشی متخلف ما با دو موضوع مواجه هستیم؛ کتابفروشی‌هایی که پروانه کسب از ما گرفته‌اند و کتابفروشی‌هایی که پروانه کسب نگرفته‌اند که بار مسئولیت آن با گروه بازرسی اتحادیه است تا این کتابفروشی‌ها را شناسایی و با آنها برخورد کند. بخشی از کتابفروشی‌هایی که جواز دارند آگاهی ندارند که پخشی‌ها برای‌شان کتاب قاچاق و غیرقانونی می‌آورند. اینها نیاز به کار فرهنگی دارد تا اطلاع‌رسانی صورت بگیرد.
این عضو اتحادیه ناشران خاطرنشان کرد: عواقبی که قاچاق کتاب به نشر و مولف وارد می‌کند جبران‌ناپذیر است. بهترین مولفان و مترجمان کسانی هستند که شغل‌شان نوشتن و ترجمه است، زمانی که آنها نتوانند از طریق انتشاراتی‌ها کتاب‌های‌شان را منتشر کنند و یا انتشاراتی‌ها ورشکسته شده باشند و نتوانند کتاب‌های جدید مولفان و مترجمان را بگیرند دیگر کتابی برای قاچاق نمی‌ماند. این مهم‌ترین ضربه‌ای است که به فرهنگ یک کشور وارد می‌شود؛ اما با توجه به این‌که به چرخه مالی توجه می‌شود، موضوع از دید همگان پنهان مانده است.
عرفان‌پور با بیان این‌که قاچاقچیان کتاب از کاغذ با نرخ ارز دولتی نیز استفاده کرده‌اند، گفت: خیلی از قاچاقچیان کتاب پروانه نشر دارند، کسانی که پرونده دارند با حکم قضایی پروانه‌شان را باطل می‌کنیم. این اقدامات تازه شروع کار ماست و با ناشر متخلف و بساطی متخلف برخورد می‌شود. بیشترین کمکی که شما می‌توانید انجام دهید این است که ابعاد کار را برای مردم روشن کنید. این‌که چه خطری مردم ما را تهدید می‌کند.