ایرانی‌ها چگونه قاچاق می‌شوند

پیدا کردن آدم‌پران‌ها خیلی ساده است. بیشترشان در فضای مجازی فعال هستند. وقتی ما در نقش یک مشتری که نمی‌تواند قانونی از کشور خارج شود با آنها تماس گرفتیم آنها راه‌های زیادی جلوی پای ما گذاشتند؛ راه‌هایی که خطرات خاص خودش را دارد و برای قدم گذاشتن در آنها باید به یورو و دلار هزینه کرد. ‌ به اولین آدم‌پران، خود را به عنوان دختری بی‏سرپناه که باید هرچه زودتر از کشور خارج شود‌ معرفی می‎کنیم، هرچند که از نظر ‌عباس، آدم‌پران داستان ما، دلایل خروج از کشور مهم نیست. او به همه خدمات می‎دهد. او ده سالی می‎شود که در مرز باکو، آدم‌پران است‌. اول از همه می‎پرسد:‌ «‌کدام کشور می‎خواهید بروید؟» آن‌طور که عباس می‌گوید دو راه برای رفتن به کشورهای اروپایی وجود دارد. اول از همه قاچاقچی مسافرش را از مرز ترکیه رد می‎کند. پرواز از ترکیه به آلمان یا هر کشور دیگر عضو اتحادیه اروپا، ده هزار یورو هزینه دارد. البته راه ارزان‏تری هم وجود دارد. قاچاق‏برها مشتری‏هایشان را از ترکیه به آتن یونان و از آنجا به کشورهای اروپایی دیگر می‏برند. هزینه این راه البته کمتر خواهد بود:‌‌ «برای تمام کشورهای عضو اروپا 700یورو است.» این اما برای کشورهای عضو اتحادیه است. برای کشوری مانند انگلیس که عضو اتحادیه اروپا نیست، هزینه‏ها بیشتر است.
13 هزار یورو هزینه قاچاقی سفر کردن به انگلیس است. ‌عباس می‎گوید: «برای کانادا 19 هزار یورو می‎گیریم.» او و گروهش البته کشور ارزان‎تری هم برای سفر دارند. رفتن ترکیه از راه کوهپایه یا همان راه پیاده، تنها 5/4 میلیون تومان و از راه گمرکی هشت میلیون تومان هزینه دارد.
قاچاق با چاشنی جعل
یکی از خدمات ویژه قاچاق‌برها جعل پاسپورت است. حتی اگر کسی هم ممنوع‎الخروج باشد یا پاسپورت نداشته باشد، عباس و همکارانش سریع برایش پاسپورت جعل می‎کنند: «اگر خودتان پاسپورت داشته باشید که خیلی خوب است و راحت‎تر هم کارتان انجام می‎شود. اگر هم ندارید از پاسپورت شبیه استفاده می‎کنیم.» جعل پاسپورت و کارهای مربوط به ویزا 20 تا 25 روز زمان می‎برد. عباس می‎گوید وظیفه‏اش فقط بردن مسافران است و با اقامت مسافرانش کاری ندارد. او البته توضیح می‏دهد:‌ «در ترکیه دستم بازتر است. نمی‏توانم کارهای اقامت انجام دهم ولی آشنا زیاد دارم.» این قاچاق‎بر توضیح می‏دهد در مرز باکو پارتی خوبی دارد و به خاطر همین هم به‌راحتی می‎تواند مسافرانش را عبور دهد. هرچند که به مشکلاتی هم برخورده است. او توضیح می‏دهد:‌ «هرچه باشد، کارمان قاچاق است. اگر بخواهم شما را از راه زمینی منتقل کنم، تضمینی نیست. ممکن است گرفتار شوید ولی از راه گمرکی، از صد در صد، 200 درصد مطمئن هستم که شما به مقصد می‎رسید.»
صرافی مطمئن
عباس تأکید می‏کند پول را بعد از به مقصد رسیدن مسافرانش می‎گیرد؛ ولی روش گرفتن پولش کمی عجیب است. بعد از گذشتن از مرز و رسیدن به ترکیه، اول از همه تمام پول در یک صرافی مطمئن می‎خوابد. رمز هم در دست مسافر می‎ماند و بلاک می‌شود تا این که مسافر به یونان برسد، با رسیدن به یونان، 2000 یورو آزاد می‎شود و به حساب ‌عباس می‎رود. 5000 یورو بعدی در فرودگاه برای آدم‌پران گزارش ما واریز می‏شود؛ زمانی که مسافر مطمئن می‏شود با گذرنامه، روادید جعلی و بلیت هواپیما خطری او را تهدید نمی‏کند. رسیدن به کشورهای اروپایی البته یک طرف ماجراست.
عباس و همکارانش تنها مسافران را از راه غیرقانونی از مرز رد می‎کنند. مسافران بعد از رفتن از کشور در کمپ‏ها زندگی می‏کنند و در بسیاری از مواقع زیر فشار غربت و شرایط دشوار کمپ‎ها به عباس زنگ می‏زنند تا برگردند. آقای آدم‌پران البته در آن زمان دیگر آنها را نمی‎شناسند.
قاچاق گروهی
عمران (قاچاق‎بر) یکی دیگر از کسانی است که کارش آدم‎پرانی است. عمران البته در حال حاضر فقط مسافرانش را به ترکیه می‎رساند. این روزها مرزهای کشورهای اروپایی بسته است. عمران از همان اول که در نقش یک مهاجر غیرقانونی با او تماس گرفته‌ایم، ازما درباره سن وسالمان می‌پرسد‌. او برای خودش قوانینی دارد: «من زیر 22 سال را رد نمی‎کنم. دردسر زیر 22 ساله‏ها بیشتر است. همین چند وقت پیش یکی از دوستانم را به خاطر رد کردن یکی از آنها گرفتند و ده سال حبس برایش بریدند.» ‌ روش عمران هم مانند روش بقیه قاچاق‎برهاست. اول از همه پاسپورت و برگه ورود جعل می‏کند. برگه ورود و پاسپورتی که یک روزه آماده می‎‏شود. آماده کردن پاسپورت و برگه ورود و رد کردن از مرز، حدود هفت میلیون تومان هزینه برمی‎دارد. عمران توضیح می‏دهد:‌ «گاهی وقت‏ها حتی 300 نفر را هم به ترکیه می‏برم. بعضی وقت‎ها هم کسب‎وکار کساد است.» هر کسی که بخواهد عمران از مرز ردش کند باید به ارومیه برود، از آنجا از مرز ماکو یا خوی رد می‏شوند.‌
ادعای عبور از گمرک
به عنوان زنی که یک بچه چهار ساله دارد و شوهرش اجازه خروج از کشور را به او نمی‎دهد، خود را به قادر معرفی می‎کنیم. قادر شش سالی می‏شود که در مرز کار می‏کند. مانند بقیه قاچاق‏برها ترکیه کشور مبدأ اوست. برای این که مسافرانش را از راه ترکیه رد کند دو راه دارد؛ یکی از راه‏ها، پیاده‏روی و گذشتن از کوه است که شش میلیون تومان هزینه دارد. قادر از مرز خوی، مسافران را غیرقانونی رد می‏کند. یک راه دیگر هم که جزو پیشنهادها ویژه اوست، از داخل گمرک و بعد ادامه سفر با ماشین است. به قول خودش:‌ «این راه تضمین شده است. هر چه باشد با گمرک هماهنگ کرده‏ام.» قادر و رفقایش پاسپورت جعل می‏کنند، پاسپورتی که به گفته خودش ثبت سیستمی نمی‏شود. او می‎گوید در گمرک رابط دارند و به خاطر همین هم مسافرینش به‌راحتی عبور می‎کنند. پاسپورت جعلی اما در ترکیه به درد مسافران می‎خورد. زمانی که پلیس‌های ترکیه گشت‎زنی دارند. قادر می‎گوید که از راه پیاده‏روی چند تا از مسافرانش دستگیر شده‏‎اند. هرچند که قادر می‏گوید که اگر جرمی نداشته باشد، زود آزاد خواهد شد.‌ قادر برخلاف دیگر قاچاق‏برها، کودکان را هم از مرز رد می‏کند. برای یک کودک هم نصف هزینه بزرگسال را می‏گیرد. ترکیه تنها کشوری نیست که او در آن مسیر کار می‎کند، یونان کشور دیگری است که در لیست‌ او قرار دارد. قادر برای رفتن به یونان، اول از همه مسافرانش را به ترکیه می‏برد، یونان از راه دریایی، با قایق 1200دلار آب می‌خورد.

هزینه خروج غیرقانونی برای کشورهای اروپایی

چند نرخ از آدم‌پران‌ها برای رسیدن به ترکیه

از ده سال حبس تا اعدام

مجازات خروج غیرقانونی از کشور آن چیزی نیست که بسیاری از قاچاق‏برها، به مشتری‏هایشان می‏گویند. این که بعد از دستگیری، مسافران دیپورت می‎شوند تنها یکی از دروغ‏های آنهاست. حقیقت این است که بجز دیپورت مسافر، مجازات هم در انتظار اوست. آرش دولتشاهی، وکیل پایه یک دادگستری در گفت‌وگو با جام‏جم، درباره جرم کسانی که به صورت غیرقانونی از کشور خارج می‎شوند، می‎گوید:‌ «در قانون گذرنامه مصوبه سال 51، این موضوع جرم‏انگاری شده است و هر کسی بدون گذرنامه از مرزهای کشور خارج شود، به شش ماه حبس محکوم می‎شود.» حال اما به مدد آدم‎پرانان، بسیاری از مسافران با گذرنامه و برگه ورود غیرمجاز تردد می‏کنند. خروج با مدارک غیرمجاز هم جرم‏انگاری شده است وحتی این جرم مجازات سنگین‏تری دارد. درواقع کسانی که از مدارک جعلی استفاده می‏کنند، پنج سال حبس در انتظارشان است. قاچاق‎برها هم حکم سنگین‏تری دارند:‌ «قانون مبارزه با قاچاق انسان مصوب سال 83 شامل حال آنهاست. این قانون در هشت ماده تصویب شده است و کسی که قاچاق‏بر است محکوم به ده سال حبس می‏شود.» این اما تمام ماجرا نیست. قاچاق‏برها جریمه نقدی هم می‏‎شوند. تا دو برابر درآمد حاصله را باید جریمه دهند، اما جرم سنگین‏تری هم در انتظارشان است: «اگر مسافرانی را که از مرز عبور می‏دهند کمتر از 18 سال داشته باشند حتی ممکن است اعدام هم شوند.» تصمیم قانون برای کسانی که برای بار دوم هم قاچاق انسان می‏کنند، شدیدتر است. کسانی که برای بار دوم مرتکب جرم می‏شوند و به قاچاق‏بری ادامه می‏دهند، به 15 سال حبس محکوم می‎شوند.

لیلا شوقی
جامعه